Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Page 277
277
voru því sérstaklega hættuleg. Litlar líkur eru til, að nokk-
ur stofnun hafi tekið að sér að varðveita sérstaklega textann.
Helzt væri þess að vænta, að einstaka forstöðumenn safnaða
liefðu liaft opin augun fvrir þessari þörf, og því látið skrifa
sérstaklega vönduð eintök lianda söfnuðinum. En svo bætt-
ist liér við sú liætta, að á ofsóknartímum mátti sérstaklega
húast við, að þessi vönduðu eintök yrði fyrir leitarmönnum,
og þau því eyðilögð, en aftur á móti gátu óvönduð afrit, sem
einstaklingar áttu, miklu frekar dulizt og bjargazt eins og
áður er vikið að. Sérstaldega var hætta á, að rangir lesliættir
kæmist inn í guðspjöllin vegna þess, hve efni þeirra er oft
og' einatt líkt. Það má meira að segja iiúast við, að ritari, sem
var að rita t. d. Markúsarguðspjall handa einhverjum söfnuði,
bætti heinlínis viljandi inn í fyllri frásögn úr öðru hvoru
liinna samstofna guðspjallanna. Og söfnuðinum liefði án efa
þótt vænt um þessa hugulsemi ritarans. Menn vildu fá hið
heilaga efni en ekki stafréttar útgáfur.
Svona liefir þetta gengið um nokkra lirið, og þessi texti
liefir orðið ákaflega útbreiddur. í raun og veru er það ekki
neinn ákveðinn texti, heldur frumtextinn með þeim breyt-
ingum, sem orðið liafa. Sérstaklega telja þeir W. og H., að
þessi texti hafi náð tökum i Sýrlandi, og þaðan hafi liann
svo borizt með latnesku þýðingunum vestur í lönd. Á Vestur-
löndum verður hann einvaldur, svo að nafnið „vestrænn“ er
þvi ekki fullkomið rangnefni, þó að í því felist of lítið.
En meðan þessu fór fram, var einn staður, sem ekki tók
þátt í þessu, eftir því sem W. og H. segja. Þessi staður var
Alexandría. Þar voru menn, sem voru æfðir i allskonar bók-
menntastarfsemi, og þar á meðal í textarannsóknum. Þeir
vissu vel, hvers virði góður og nákvæmur texti er. Þeir vissu,
að þó að ekki breytist mikið \ið eina óvandaða uppskrift, þá
fer svo, er fram líða stundir, að textinn spillist allmjög og
getur orðið óþekkjanlegur. Þeir rejmdu þvi að halda textan-
um sem hreinustum, „hlutlausum“, en þó gátu þeir ekki horft
aðgerðarlausir á sumt, sem þeim fannst mállýti í frumtext-
anum, og breyttu viljandi og vitandi því, sem þeim fannst
vera til bóta. Það er Alexandríu textinn.
Þessu fór svo fram á 2. og 3. öld. En þá fór mönnum að
þykja nóg um, hve leshættirnir voru orðnir margvíslegir, og
raddir fóru að heyrast um, að nauðsyn væri á endurskoðun
textans, til þess að öllu bæri sem bezt saman. Og eftir skoð-
un W. og H. fór þessi endurskoðun fram í Antíokkíu i Sýr-