Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Side 298
298
Hann hlýtur og að vera æfa-forn, því að elztu biblíuþýðing-
arnar virðast bafa verið gerðar eftir bandritum, sem höfðu
þennan texta. Og elztu kirkjufeður nota liann.
Til skamms tima var þessum texta lítið sinnt. Hann var
svo frábrugðinn öllu öðru, og sjálfur svo sundurleitur, að
menn treystu sér ekki til þess, að ná neinum tökum á honum.
Nákvæmari rannsóknir hafa ekki leitt til meira samræmis
innan þessa texta-flokks, en þær hafa sýnt, að ekki er unnt að
ganga fram hjá honum. Enda sýna hæði tilgáta Blass og
kerfi v. Sodens, að reynt er að gefa lionum meiri gaum og láta
hann fá æðra sæti, en áður var. Hvorug þessi tilgáta virðist
þó liafa hæft markið. En þær liafa báðar talsvert til síns máls.
Finna þarf orsök, er geti gert grein fyrir tvennu samtímis:
Annars vegar því, hvernig þessi fráhrigði myndast yfirleitt
og hins vegar því, livernig því víkur við, að mest her á ein-
kennum þessa textaflokks í Lúkasarritunum. Blass beindi
sinni tilgátu sérstaklega að þessu síðartalda.
Að svo komnu verður sennilega ekki fundin sæmilegri skýr-
ing en sú, sem Blass notar við Matt. og Jóh., sem sé, að kenni-
feður og prédikarar hafi umgengist textann mjög frjálslega.
Þess verður að gæta, að texti Nýja-testamentisins var ákaf-
lega varnarlaus gegn öllu þess háttar. Engin sérstök stofnun,
skóli eða safn skipti sér neitt af honum. Hann fékk að breið-
ast út í fullkomnu sjálfræði og var alveg á valdi þeirra, sem
hripuðu liann upp. Eru líka til ýmsir kveinstafir um þetta frá
fornöldinni. Vér höfum áður lieyrt andvarp Hieronýmusar
um það, að útgáfurnar sé næstum eins margar og bækurnar.
Þetta er í rauninni ekki nema alveg eðlilegt. En það sýnir, að
hér er i rauninni naumast liægt að lala um sérstaka tegund
texta. Það er glundroði leshátta, sem að vísu má rekja saman
í stóra flokka, en ómögulegt er að koma saman í eina heild.
Það er t. d. ómögulegt að gefa út fornlatnesku þýðingarnar í
einni útgáfu. Til þess eru textarnir of dreifðir. Munurinn á
þeim tveim handritum, sem til eru af forn-sýrlenzku þýðing-
unni er og afar mikill. Enga sennilegri grein er hægt að gera
fyrir þessu en þá, að liér hafi sjálfræðið mestu um valdið.
En hvernig á þá að gera grein fyrir sérstöðu Lúkasarrit-
anna? Ef þessi skýring er rétt, gæti sérstaða þeirra stafað af
því, að þau liafi verið mest í umferð og oftast afrituð. Og í
raun og veru er þetta alls ekki ósennilegt.1) Lúkas hefir
1) Sjá bls. 156, uni ritningarorð á lcirbrotum.