Árbók Háskóla Íslands - 01.01.1980, Síða 12

10
Árbók Háskóla íslands
enn síður hafa rdð á að afrækja andlega
hluti, hræðist minna, að líkaminn sé
deyddur en sálinni glatað. Sjálfstæðisbar-
átta íslendinga er annað dæmi, sem heita
má einstætt, — krafa og þörf svo umkomu-
lausrar og smárrar þjóðar til sjálfræðis, sem
var heimska fyrir sjónum margra hagsýnna
manna, en hefur samt að minnsta kosti um
stundar sakir reynst betur en þeir hugðu.
Með efnalegum framförum, þótt smávaxnar
séu á mælikvarða nútímans og stórþjóð-
anna, ber ný tækifæri og vandamál að
höndum. Saga íslendinga hefuráðurgengið
á misvíxl við sögu annarra Norðurálfu-
þjóða. Meðan þær lifðu á miðöldum,
bjuggu þeir að klassískri fommenningu.
Þegar þær eignuðust endurreisn, forn-
menntastefnu, fengu allan hnöttinn að leik-
velli, einangruðust þeir í síðbornum mið-
öldum. Á síðustu áratugum hafa gengið yfir
þá svo hraðfara breytingar, að ein kynslóð
reyndi meiri umskipti í högum og háttum en
þrjátíu kynslóðir áður. Ýmiss konar freist-
ingar hafa steðjað að, freistingar til valda,
sem áður hafa varla verið dæmi til í þessu
landi, freistingar jarðneskra muna, sem
kynslóð harðærisins 1880—1890 hefur þótt
furðulegt ævintýri. Á einum vormorgni er
einangrun tíu alda rofin svo hastarlega, að
hamingjan má vita, hversu mörg ár Þymi-
rósa verður að nudda stírurnar úr augunum.
Enn virðist alveg ný tegund tilrauna vera að
byrja“.
Já, tilrauninni er ekki lokið. Þjóðfélagið
hefur fjárfest í ykkur til að koma ykkur til
manns og þroska, til að bæta lífskjör þjóð-
arinnar og veita sjálfum ykkur lífsfyllingu.
Þið hafið lagt á ykkur erfiði og kostað
miklu til í því skyni að ná þessum áfanga.
Fjölskyldur ykkar hafa áreiðanlega oft þurft
að færa fórnir til að þessu marki yrði náð.
Látið það á ykkur sannast að mannauður sé
verðmætasta eign þjóðarinnar. Guð og
gæfan fylgi ykkur öllum og fjölskyldum
ykkar.
Úr ræðu rektors við afhendingu prófskírteina
23. febrúar 1980
Á tímamótum sem þessum leitar hugur-
inn ósjálfrátt bæði aftur til hins liðna og
fram á leið. Hvernig völduð þið ykkur
námsleið? Við hvað munuð þið starfa í
framtíðinni? Hvernig verður umhorfs í
þjóðfélaginu á mánudaginn kemur?
Menntun er ekki ákveðinn skammtur
námsefnis sem nægilegt er að meðtaka á
tilteknu aldursskeiði. Sannast hið forn-
kveðna, að svo lengi lærir sem lifir. Við
nefnum það símenntun eða endurhæfingu.
Oft er óvíst hvað við tekur að námi loknu.
Reyndar getur sérhæfingin stundum orðið
svo mikil að vitað sé fyrirfram á hvaða sviði
menntunin nýtist. Þetta getur aftur á móti
aukið hættuna á því að verða einskis nýtur,
eins og reynslan hefur sýnt. Umheimurinn
hefur eignast nýtt hugtak: atvinnuleysi
menntamanna.
Hve oft er ekki talað um að auka beri
tengsl háskólans við atvinnulífið? Er það
vel, en varast skyldi að gera lítið úr undir-
stöðunámi þar sem áhersla er lögð á aðferðir
til lausnar alhliða verkefnum og á sjálfstæða
hugsun. Við liggur að svo mikil áhersla sé
lögð á að menntun sé hagnýt, að andheitið
við hagnýta menntun sé að verða ónýt
menntun — en ekki fræðileg. I þessu sam-