Stúdentablaðið - 01.03.2008, Side 6

001. Framfarir?
HUGVEKJA UM FRAMFARIR
Almennt er viðurkennt að rafknúin Macintosh
hrauðrist, sem steikir hrauðsneið með hraða
pardusdýrsins og er jafnframt sími, tónlistarspilari
og netvafrari (þ.e. iBrauðrist), sé dœmi um
stórstígar, sögulegar framfarir. Og kjöltutölva, sem
lifir stundarfjórðungi lengur en fyrri útgáfur, er
hylting. Af einhverjum ástceðum dáum við hvers
kyns tól sem auðvelda okkur náttúruleg störf (s.s.
klósett), eða apparöt sem létta hugsun af heilum
okkar (s.s. abacus). Kannski engin furða; en hvencer
er komið nóg? Fólki rís hold við tilhugsunina um
aðeins minni tölvu, og klappar lófum ákaflega
fyrir sameiningu ólíkra hluta (s.s. fyrir iSíma,
sem jafnframt er iSjónvarp, eða fyrir peysu, sem
jafnframt er sokkar). Samhliðaþessu tekníkurdálceti
fylgir óhófleg peningadýrkun, og frasinn „við lifum
{ þekkingarsamfélagi!". Hinir fcerustu islenskra
hugsuða hafa lagteyrun aðgangverki lífsklukkunnar,
og skynjað hvað felst i hinni einu, sönnu þekkingu.
Þess vegna hafa þeir endurskilgreint þetta hugtak:
Þekking er öll sú vitneskja sem nota má til að grceða
peninga (s.s.visdómsmál námsfaga áborðvið hagnýta
markaðsfrceðiþekkingarfrœðimiðlunarfrceði kveða
á um). Úr þessum frjóa jarðvegi spretta svo orð á
borð við mannauður, Ijótasta konsept heims - en það
táknar hið verðmceta í mannfólki, en ekki hitt, sem
einskis er virði.
Peningar eru drifkrafturinn, og dáldið fyndið að
hugtakið mannpeningar skyldi verða til skömmu
eftir að allt fór að snúast um peninga á íslandi; en þá
þótti nú ekki seinna vænna að undirstrika að
til væru einnig auðugir eiginleikar í mannfólki.
Nýlega var það svo hugmynd ríkra manna á íslandi
að lögleiða ensku sem annað móðurmál: Þetta myndi
hjálpa viðskiptajöfrum landsins að kaupa fleiri
bjórverksmiðjur í Rússlandi. Þetta þótti vænlegt
bragð og til þess fallið að gera hugarheim íslendinga
aðgengilegri og efla enskukunnáttu þjóðarinnar;
og kannski ekki úr vegi að gera aðra hluti einnig að
móðurmáli íslendinga, s.s. stærðfræði, réttritun
og efnafræði, enda koma íslendingar illa út úr
erlendum námskönnununum. Þetta hlýtur að teljast
þjóðþrifaráð, brillíant skyndilausn, langstökk í
framþróun samfélagsins - en reyndar mætti einnig
huga að því hvort hinir yndislegu auðmenn íslands
geti ekki bara borið sinn hausverk einir, og jafnvel sótt
tungumálaskóla í Ástralíu ef þeim gengur erfiðlega
með að beisla málfræðireglur Engla og Saxa. Hvað eru
íslenskir auðlaxar annars margir; tveir? Sennilegast
er að flestir nenni ekki stöðugt að pæla í þörfum
atvinnulífsins, og vilji bara fá að sleikja út um með
tungu sinni í friði og spekt.
En vindum okkur aftur að tæknidýrkuninni og
hugleiðingum um framfarir. Er fólgið sigurskref í
hvers kyns uppfinningu sem axlar fyrir okkur stritið?
Situr hinn framþróaði fyrir framan hátæknilegt
leysigeislasjónvarp á kvöldin og tengist um þarmhvílu
hægindastólsins hristibúnaði sem nötrar í takt við
atburðarás framhaldsþáttaseríu sem húrrar um
myndspilarann? Hversu mjög þurfum við að aðgreina
okkur frá náttúrunni og dyntum hennar til þess að
teljast framþróuð? Stundum er eins og öll viðleitni
til að víkka gjána á milli mannkyns og náttúru sé
sigurskref í þróun tegundarinnar. Getur verið að
maður sem situr með hina einföldu en dásamlegu
uppfinningu bók úti í lystigarði á almenningsbekk
með fugl á öxlinni hafi tyllt sér á hátind þróunarinnar,
eða er það hinn maðurinn, sem hvílir nakinn úti á engi
innan um blóm og býflugur og mænir upp í himininn?
(Ef ykkur finnst þetta væmið, lesið þá Játningar
Ágústínusar.)
Þessar vangaveltur eru ekki tilkomnar af sjálfu
sér: f bíó er núna sýnd sannsöguleg kvikmynd sem
nefnist Út í óbyggðirnar (e. Into the Wild). Hún segir
af Alexander Erkiflakkara, bráðungum manni sem
segir skilið við örugga hástéttartilveru, og heldur á vit
náttúrunnar vopnaður fáu öðru en eftirlætisrómönum
sínum. Að mati vinar okkar er starfsframi uppfinning
tuttugustu aldarinnar og peningar óþarfi, enda gera
þeir fólk varkárt og tortryggið. Náttúran er krökk af
fullnægjandi upplifunum og nýrri reynslu. Það eru
margar viturlegar bollaleggingar í þessari mynd; og þó
svo að lokaniðurstaða Alexanders um hamingjuna fái
kannski ekki fyllilega samræmst fyrstu hugmyndum
hans, var þessi leiðangur hans nauðsynlegur liður
þess að fólkið í kringum hann fengi séð tilveruna
í nýrri (og sannari) birtu. Það er nefnilega ekki
lykilatriði að Vinnu-Stebbi (e. Steve Jobs) hafi þróað
í kjallaranum sínum nýja iPöddu, sem geymir 6000
lög, en ekki 5000. Færið mér heldur á fati karlmann
sem flutt getur 6000 lög á munnhörpuna sína, eða
kvenmann sem þulið getur Gunnarshólma! Því nú
liggur ljóst fyrir hvað þið öll eruð að hugsa: Hvort er
komið lengra í þróuninni, Sókrates eða táningsstelpa
á rúlluskautum með iPöddu í eyrunum? ■