Dvöl - 01.04.1939, Blaðsíða 23

D VÖL
101
berandi. Hann breiðir sig eins og
þykkur feldur eða flóki yfir hraun-
hólana og skóglausu flesjurnar og
veldur miklum litbrigðum á hraun-
inu. í votviðrum á sumrin verður
hann dimmgrár og ósjálegur að lit,
en á vetrum í auðri jörð nálega
ljósgrænn. Birkið er yfirleitt mjög
smávaxið. Örfá tré eru um tvær
mannhæðir. Kjarrið er kræklótt og
niðurbælt vegna langvarandi kúg-
unar af fjárbeit og skógarhöggi.
Síðan friðunin komst á, er það ögn
farið að rétta við, og bjarkarný-
græðingurinn er farinn að gægjast
upp úr jarðveginum hér og hvar,
eins og til að vita, hvort óvinur er
í nánd og hvort óhætt sé fyrir sig
að njóta óáreittur yls og birtu sól-
arinnar.
Þingvallavatn mun vera stærsta
stöðuvatnið á íslandi. Það er um
115 ferkílómetrar að stærð og ligg-
ur um 40 km. frá sjó og 103 m. yfir
sjávarfleti. Mesta dýpi, sem fundizt
hefir í vatninu, er 109 m. Á því
svæði er botninn 6 m. neðar en
sjávarflötur. Vatnið er merkilegt
að því leyti, að í því lifir ógrynni
af sérstakri smásilungategund, svo
kallaðri murtu,semhvergi mun vera
til í öðrum vötnum á landinu og
sennilega ekki í Evrópu. Venjulega
veiðast um 2—300 þús. murtur á
ári að samantöldu á bæjum, sem
eiga veiðirétt í vatninu. Norður-
hluti vatnsins, sem liggur að frið-
lýsta svæðinu á Þingvöllum, á að
sjálfsögðu að njóta sömu friðunar
og náttúruverðmæti á þurru landi.
Allur riðsilungur í þessum hluta
vatnsins. á að vera óáreittur meðan
hann er að auka kyn sitt og endra-
nær. Það er til hagsbóta fyrir alla,
sem búa umhverfis vatnið og eiga
tilkall til veiði í því. Ef náttúr-
an réði sjálf og fengi að njóta
þeirrar verndar, sem henni ber
samkvæmt friðunarlögum, myndi
hún framleiða á þessum stað, í
Þingvallavatni, meira ungviði en
nokkur ein klakstöð gæti gert á
íslandi.
Þingvellir við Öxará, ásamt um-
hverfi þeirra, voru friðaðir með
lögum frá 7. maí 1928. Friðunar-
lögin komust á sérstaklega í tilefni
af því, að þá stóð fyrir dyrum 1000
ára minningarhátíð Alþingis á
Þingvöllum 1930. Þetta mátti varla
seinna vera, til að bjarga gróðrin-
um á hrauninu og öðrum náttúru-
verðmætum þar um slóðir. Landið
umhverfis fornhelga sögustaðinn
var orðið flakandi af sárum eftir
tíu alda ábúðina. En þrátt fyrir það
var erlendum þjóðum sagt, að til-
vinnandi væri að ferðast umhverfis
hnöttinn, til að skoða þar náttúr-
una.
Fæstir gera sér hugmynd um,
hvað náttúrufriðun er í raun og
veru, eða í hverju hún er fólgin.
Fyrir nokkrum árum heyrði ég á
tal tveggja manna um friðun hvala
kringum fsland. Annar þeirra, sem
var vestfirzkur kaupsýslumaður,
taldi það mjög æskilegt að friða
hvalina, „bara ef það er gert handa
mér til að veiða þá“. Þetta voru