Dvöl - 01.04.1939, Blaðsíða 79

DVÖL
157
viö búreksturinn, og dregið það út úr hon.
um, hvar myndi búskapur islenzkra
bænda þá staddur?
Ég skoða laun hæstlaunuðu embættis-
manna ríkis og einkafyrirtækja sem lög-
verndað rán. Embættismenn ríkisins
skammta sér launin sjálfir — beint og
óbeint — og þó að einkafyrirtækin séu
rekin með stórhalla og á kostnað alþjóð-
ar, þá eru þau samt látin fóðra einn eða
fleiri forstjóra með tug eða tugum þús-
unda að launum. Þessir hátekjumenn og
kaupmannastéttin setja sinn svip á eyðslu
og lífsvenjumar I bæjunum, og i fótspor
þeirra reynir almenningur að feta, eftir
því sem efnin leyfa og stundum meira.
Öll þessi eyðsla og yfirborðsvelmegun
lokkar og seiðir æskuna úr fámenni og
tilbreytingaleysi sveitanna, frá skorti
flestra þæginda, þrotlausu starfi og oft
vonlausri baráttu fyrir efnalegu sjálfstæði.
Æska sveitanna hefir fleira að flýja.
Hún er lítilsvirt fyrir starf sitt og stöðu í
þjóðfélaginu. Á leiksviði bæjanna er
sveitafólkið jafnan sýnt sem ræflar eða
skrípi, og í íslenzkum bókmenntum síðustu
ára er það sízt betur leikið.
Allt þetta verður til þess að reka flótt-
ann.
Reynt hefir verið að hamla gegn fólks-
straumnum úr sveitunum með einlægum
styrkjum. Sumir hafa vissulega gert mikið
gagn, svo sem jarðræktarstyrkurinn og
fleiri. En um ýmsa byggingastyrkina er
það að segja, að gagnsemi þeirra er mjög
vafasöm, þegar á allt er litið. Hús eru reist
upp við önnur stæðileg. Nýbýli eru byggð
í nágrenni jarða, sem fara í eyði með
ræktuðum túnum og stæðilegum húsum.
Af þessu er séð, að margoft er byggt
styrkjanna vegna, og fé þannig fest l arð-
lausum eignum um þörf fram. Ef búskap-
urinn bæri sig, myndu bændur hafa efni á
að byggja yfir sig — og gerðu það, þegar
þörfin krefði.
Þess er líka að gæta, að bóndinn, sem
reisir nýbýli, er sömu hættunni seldur og
aðrir búendur; hann getur líka þreytzt ú
Stökur
Visur þessar munu hafa dottið ein-
hvemveginn til Dvalar, svipað og Danne-
brog til Dana, og er sagt, að gáfumað-
urinn Brynjólfur Kúld hafi kveðið þær
á mestu þrengingarárum sínum í Kaup-
mannahöfn.
í „blankheitanna" köldum klóm
kvelst ég langan daginn.
Vestislaus, á vondum skóm,
„vandra" ég um bæinn.
Tóm er buddan, tómt er allt,
tómar báðar hendur.
Þar á ofan er mér kalt;
yfirhöfnin „stendur".
Maginn eignast ekki hót,
alveg tómur munnur.
Ég er allur eins og „rót“
og ákaflega þunnur.
einhver vill kaupa, og breytt þeim í stein-
hús á mölinni.
Styrkirnir hafa lika þá stóru ókosti, að
þeim má misbeita til framdráttar vissum
stjórnmálaflokkum og jafnvel einstökum
mönnum, auk þess sem þeir lama sjálfs-
bjargarviðleitni manna og vekja hóflausar
kröfur til þings og stjórnar í öllum hugs-
anlegum myndum.
Nei, flóttinn úr sveitunum, flóttinh frá
framleiðslunni, verður ekki stöðvaður fyrr
en afkoma þeirra, sem framleiðsluna
stunda, er gerð betri en hinna, sem taka
laun sin í peningum.----------
Óska ég svo Dvöl langra lifdaga í þeirri
mynd, sem hún hefir birzt til þessa dags.
Virðingarfyllst.
Jóhannes Björnsson,