Melkorka - 01.04.1951, Blaðsíða 14

NóbelsverÖ-
launakonan
Gabriela
Mistral
ég hef áhuga á búskap og á skólamálum
sveitanna. Ég byrjaði að kenna í sveitaskóla,
er ég var 15 ára.“
Hún varð aðstoðarkennari árið 1905 og
gegndi því til 1907. Hún var þá fullvaxta,
fagurvaxin, björt á hörund og prúð í fram-
göngu, dreymin og hafði græn augu og
fríðar hendur. Hún var lifandi eftirmynd
ömmu sinnar ísabellu og hefur að líkind-
um erft eitthvað af lundarfari hennar.
Það var á þessum árum að þeir hryggi-
legu atburðir gerðust í ævi Gabrielu Mistr-
al, sem urðu þess valdandi, að hin þrjú
kvæði „Sonnettur um dauðan mann“ urðu
til og vöktu þau fyrst athygli á skáldskap
hennar. Um þessar mundir kynnist hin
unga kennslukona Romelio Ureta, en hann
var starfsmaður hjá járnbrautarfélagi stað-
arins. Þetta var sérkennilegur maður, hug-
prúður, karlmannlegur og hafði lifandi
ímyndunarafl. Af þessum kynnum spruttu
gagnkvæmar ástir, sem síðar hafa gengið
eins og rauður þráður um þann kveðskap,
sem gerði nafn Gabrielu Mistral heims-
frægt.
Það var dag einn í nóvember 1909, að
Rómelio Ureta varð sú skyssa á, að taka
traustataki fé úr sjóði járnbrautarfélags
þess, sem hann vann hjá. Þetta gerði hann
til bjargar vini sínum. Upphæðin var ekki
stór og hann bjóst fastlega við því að geta
skilað henni, en sú von brást. Tilhugsunin
um það, að verða að játa þessa sök fyrir yfir-
manni sínum, fannst honum svo óbærileg,
að hann kaus heldur að gera enda á lífi
sínu með skammbyssuskoti, alls óvitandi
um það, að dauði sinn mundi verða spænsk-
um bókmenntum liinn mesti ávinningur.
í Kókimbó er gröf hans. Hún er æfinlega
þakin nýjum blómum. Þessi andlátsfregn
varð hvort tveggja, hin mesta harmafregn
og orsök skáldlegs innblásturs hinni ungu
Lucilu Godoy, sem þá hafði ekki enn tekið
sér skáldnafn það, sem nú er heimsfrægt
orðið.
Sorg liennar var svo beisk og tilliugsunin
um þetta hörmulega slys, sem hent hafði
unnusta hennar, sem borið hafði á sér mynd
af henni í barminum þegar hann dó, að hún
hlaut að brjóta hömlur sálarlífsins og leita
sér útrásar á þann hátt, sem mörg dæmi eru
til um, frá Poe til Wilde og Verlaine.
Og það sem í fyrstu var hugarkvöl, um-
myndaðist í dýrlegan skáldskap, svo slíks
eru engin dæmi um nokkra konu. „Hér er
logandi litskrúð, kveinandi tónlist," segir
prófessor Manach við Columbia háskólann
um Gabrielu Mistral í ritgerð, sem hann
liefur samið um þennan kafla úr ævi höf-
undar „Örvæntingar“. í þessari leiðslu, er
beiskjan breyttist í beiskan sætleik, spruttu
fram þrjú kvæði, „Sonnettur um dauðan
mann“. Stuttu seinna urðu þær til þess að
afla höfundinum hins mesta heiðurs, sem
föðurland hennar mátti veita nokkru
skáldi, er hún samkvæmt tilskipun bók-
menntanefndar í Santiago, 12. desember
1914, hlaut heiðursmerkið „Blóm ættjarðar-
innar“, en það er lárviðarsveigur og gull-
peningur, en hin hlédræga skáldkona lét
hjá líða að sækja þennan dýrgrip. Áður hef-
ur verið sagt, að Lucila Godoy hafi verið að-
stoðarkennari á æskuárum sínum, án ])ess að
hafa notið nokkurrar skólamenntunar.
Seinna gekk hún í alþýðuskóla og fékk að
12
MELKORKA