Melkorka - 01.12.1961, Blaðsíða 10

Hugleiðingar og rabb um dagheimili barna
Eftir Margréti SigurOardóttur
Þegar ég dróst á það við ritstjóra Melkorku að
skrifa smágiein um dagheimili barna, hafði ég ekki
gert mér grein fyrir á hvern hátt leggja skyldi efnið
fyrir lesendur.
Eins og kunnugt er, hefur þessi starfsemi hér í bæ
frá upphafi verið á hendi tiltölulega fámenns áhuga-
mannafélags — Barnavinafélagsins Sumargjafar, og
mér virðist það vera rétt ef ræða átti þetta mál, að
gera sér grein fyrir sögu þess félags í stórum dráttum.
Sérstaklega fannst mér forvitnilegt að komast á snoðir
um hvað fyrir forgöngumönnunum hafi vakað í upp-
hafi. Spratt félagið upp úr þrengingum kreppuáranna,
sem nokkurs konar lfknarstarfsemi þegar bókstaflega
svarf að mörgum börnum í lélegu húsnæði og við lak-
an kost bæði til fæðis og klæðis? Eða hafði því fólki,
sem að félaginu stóð í upphafi, verið ljóst, að hér var
verið að fara inn á nýjar brautir í uppeldismálum, sem
breyttir þjóðfélagshættir — hinir ört vaxandi bæir
kröfðust.
Ég sneri mér til ísaks Jónssonar, skólastjóra, sem ég
vissi hafa verið forustumann í Barnavinafélaginu Sum-
argjöf um margra ára skeið, og spurði liann um upp-
haf og aldur félagsins.
Hann upplýsti að félagið væri stofnað árið 1924, en
þessi mál höfðu þá verið á döfinni um nokkurra ára
skeið hjá Bandalagi kvenna í Reykjavík, og konurnar
höfðu þá þegar safnað nokkru fé og vissu hvert þær
stefndu — þær vildu koma upp dagheimili fyrir
börn.
Mér þótti ánægjulegt að heyra, að það skyldi vera
innan vébanda kvennahreyfingar, sem fyrst kom skrið-
ur á þetta mál. Sneri ég mér nú til frú Aðalbjarg-
ar Sigurðardóttur, sem ísak sagði mér að myndi hafa
verið með og í fremstu röð kvennanna frá upphafi, og
bað hana að segja mér hvenær huginyndin hefði fyrst
komið fram. Frú Aðalbjörg staðfesti það sem ísak hafði
sagt og skýrði frá því, að fyrst hefði verið vakið máls
á stofnun dagheimilis á fyrsta fundi Bandalags kvenna
1918. Nefndi hún sérstaklega f þessu sambandi Stein-
unni Bjartmars, sem hafði verið mikill áhugamaður um
þessa starfsemi og flutt erindi um það á vegum Banda-
lagsins. Frá þessum fundi lægi fyrir, í fundargerð, að
hugmyndin væri að reka dagheimili fyrir börn, fyrst og
fremst um sumartímann, „svo að konur gætu stundað
vinnu utan heimilis um hábjargræðistímann".
Var nefnd kosin til að vinna að framgangi málsins
og hóf hún fljótlega fjáröflun og helgaði sér brátt
sumardaginn fyrsta, sem „barnadag".
Þegar frá leið og nokkurt fé hafði safnazt, varð for-
göngukonum Ijóst, að til þess að einbeita kröfttim að
þess sérstaka verkefni og tryggja að söfnunarfénu yrði
varið til starfrækslu dagheimilis, væri heppilegra að
stofna sérstakt félag í þesou augnamiði, heldur en að
vinna að málinu innan vébanda Bandalags kvenna, sem
vitaskuld hafði mörg önnur járn i eldinum. Þær geng-
ust fyrir stofnun Barnavinafélagsins Sumargjafar 11.
april 1924.
Á þvf sama sumri var hafizt handa um starfrækslu
sumardagheimilis og fékk félagið inni f Kennaraskólan-
um.
Gat frú Aðalbjörg þess, hve sérstaklega góður andi
hefði ríkt í starfinu þessi fyrstu ár. Starfsfólkið vann
þarna vissulega við mjög frumstæð skilyrði, eu það
vann af vorhug og hugsjónareldi.
Næstu þrjú ár var haldið uppi sumarstarfsemi, en
1927 reyndist ekki unnt að fá húsnæði og lá þá dag-
heimilisstarf niðri um nokkurra ára skeið, eða til árs-
ins 1931, að aftur var hafizt handa, og þá í eigin hús-
næði í Grænuborg, sem liggur milli Eiríksgötu og
Hringbrautar. Þar með var risin hin fyrsta barna
„borg" félagsins, en síðar hafa öll þau hús sem félagið
hefur eignazt eða hefur umráð yfir, verið nefnt „borg"
með einhverju forskeyti, að undantekinni Steinahlíð,
scm þegar átti sér nafn er það komst i eigu Sumargjaf-
ar. — Bersýnilegt er, að dagheimilisstarfinu var hrund-
ið af stað af bjartsýnum hugsjónamönnum, körlum og
konum.
Sennilega hafa þau séð þá framtíðarsýn, að eftir
nokkurra áratuga starf að þessum málum, ættu flest
eða öll reykvísk börn sem þess þyrftu með, kost á dvöl
á dagheimilum eða leikskólum og ckkert barn þyrfti að
eiga sinn eina leikvang í snauðu og beinlfnis hættulegu
umhverfi götunnar. En hvernig hefur þá þróunin orð-
ið? Hvar stöndum við í þessu efni? Ennþá er það
Barnavinafélagið Sumargjöf, sem hefur forystuna i
þessum málum, já, og meir en það, félagið er eini aðil-
inn, sem annast þessa starfsemi — aðeins með bakstuðn-
ingi bæjarfélagsins. Ég sneri mér þvf til skrifstofu
Sumargjafar til að fá sem gleggstar upplýsingar um
dagheimilisstarfsemina eins og hún er í dag. Þar var
fyrir svörum framkvæmdastjóri félagsins Bogi Sigurðs-
son.
74
MELKORKA