Vesturland - 24.12.1945, Qupperneq 3

VESTURLAND
175
báðir ritstjórar við Dover Ex-
press. ■— Ritstjórnarskrifstofa
hans er fremur illa leikin.
Gluggarnir voru allir brotnir
og fyrir þeim eru trérimlar og
pappaspjöld. Það tók ekki að
gera við þá meðan stríðið stóð.
Það var heldur ekki hægt. Allt
efni til þess var ófáanlegt.
Gamli ritstjórinn var stein-
hissa að sjá blaðamann frá Is-
landi. Hingað hafa komið alls-
konar menn, blaðamehn frá
mörgum löndum, en frá Is-
landi hafði hann engan hitt
fyrr. Hann lofaði að sýna mér
borgina og allt, sem þar væri
markvert að sjá.
Þetta var um hádegisbilið.
Við viljum ekki eyða tímanum
í að fara á hótel til þess að
borða og fáum okkur því
nokkrar brauðsneiðar, sem við
ætlum að borða einhversstaðar
á hentugum stað. Hann segir
mér lika að flest hótelin séu í
rústum og því lítið þar að hafa.
Svo leggjum við á stað út í
borgina.
Atómsprengjan og veðrið.
Þarna i góðviðrinu bei’st
veðrið í tal. Sumarið hafði ver-
ið óvenju sólarlitið i Englandi.
Gamli ritstjórinn segist vera
þess fullviss að atómsprengj-
urnar, sem varpað var suður í
Kyrrahafi, liafi haft stórkost-
leg áhrif á veðrið í Evrópu.
Haldið þér virkilega, segi ég
með efasemdasvip. Já, hann
var alveg viss um það, Hafði
ekki stórskotahríðin á Vestur-
vígstöðvunum í fyrri heims-
styrjöldinni, haft áhrif á veðr-
ið í Frakklandi? Það hafði
hann nú haldið. Gat þá ekki
verið að leysing atómorkunnar
úr læðingi suður í Kyrrahafi,
hefði slík áhrif. — Látum svo
vera.
Við ætlum að byrja á því að
skoða hinn forna kastala. Hann
stendur uppi á hæð fyrir ofan
borgina og upp hana verðum
við að labba. Á leiðinni þang-
að segir Mr. Jones mér sitt af
hverju um áhrif styrjaldarinn-
ar á lífið í Dover. Fyrir stríð
voru þar 40 þús. íbúar. Þeim
fækkaði um skeið niður í 17
þús. Nú eru þeir um 30 þús.
öll börn í borginni voru flutt
þaðan í júní 1940. Var þeim
komið fyrir í Wales. Skólum
var lokað. Þjóðverjar byrjuðu
að skjóta af fallbyssum á
Dover frá Frakklandsströndu í
ágúst 1940. Þeirri skothríð lauk
ekki fyrr en í september 1944.
Tæpum 500 sprengikúlum var
jiannig skotið á sjálfa borgina.
Auk þess um 1000 á höfn
hennar. En flestar þeirra féllu
í sjóinn. 500 flugvélasprengj-
um var varpað yfir Dover.
Mörg hundruð manns fórust i
þessum árásum og allmargir
særðust.
Fallbyssuskothríð Þj óðverj a
skapaði stöðugt öryggisleysi. 1
turni kastalans var alítaf hafð-
ur vörður. Hann gaf merki,
þegar hann sá blossana frá
hinum þýzku fallbyssum á
Frakklandsströndu. 80 sekúnd-
um frá því að blossinn sást,
féll sprengikúlan í Dover. Kúl-
an var þannig 80 sekúndur á
leiðinni yfir sundið.
En þrátt fyrir skothriðina
reyndi fólkið að halda við fé-
lagslífi sínu. Dansleikir voru
haldnir á kvöldin og kvik-
myndahúsin héldu uppi sýn-
ingum. — Ég hitti þig annað
kvöld á ballinu, — ef ekki
verður skothrið, sagði unga
fólkið hvert við annað. Þetta
komst sniárn saman upp í
vana, varð að hluta af daglegu
lífi fólksins.
Rústir.
Við göngum um hverja göt-
una á fætur annarri. Þarna er
eldgömul kirkja í rústum.
Hún varð fyrir tveimur
sprengikúlum sama kveldið.
Stærsta liótelið er þarna rétt
hjá, einnig gjörsamlega. hrun-
ið. Fjöldi íbúðarhúsa er einn-
ig mikið skemmdur og i rúst-
um. Engu að síður furðar mig
stórlega, hve borgin er lítið
skemmd. Rerlínar-fréttirnar
sögðu, að Dover væri gjörsam-
lega jöfnuð við jörðu. Það er
fjarri öllum. sanni. Borgin er
mikið skemmd, en meirihluti
húsa hennar standa lítt eða
ekki skenund. Það er stað-
reynd
Horft yfir borgina.
En nú erum við komnir upp
á kastalahæðina og liöfum hið
bezta útsýni yfir borgina. Við
setjumst niður og borðum
brauðsneiðarnar okkar með
góðri lyst. Nú er auðvelt að
sjá hvernig borgin liggur. Hún
liggur í lægð milli tveggja 400
metra hárra kletta. Það eru
hinir frægu hvítu kalkklettar.
Heitir sá vestari þeirra Shake-
speare klettur vegna þess að
talið er að Shakespeare eigi
við hann i einu leikrita sinna,
Lear konungi.
I þessari lægð milli klettanna
eru svo 7 smádalir eða dældir,
í þeim stendur borgin. 1 þeim
hefur henni orðið gott lil
skjóls fyrir stórskotahrið og
sprengjuregni. Héðan er ágæt-
is útsýni yfir höfnina, sem er
allstór og varin bogamynduð-
um hafnargörðum. Þcir standa
nær algerlega óskenundir. Mr.
Jones segir, að segja megi að
ekkert hernaðarlega mikil-
vægt mannvirki i Dover liafi
orðið fyrir skemmdum af á-
rásum Þjóðverja. Hver skyldi
hafa trúað því að svo væri. En
ég fæ ekki betur séð. en að
þetta sé salt. Mistrinu hefur
létt af. Hægur vestan andvari
hefur sópað þvi burtu. Fram-
undan liggur sólfáð Ermar-
sund, sundið, sem skilur Eng-
land frá meginlandi Evrópu,
hindrunin, sem herskarar Hitl-
ers staðnæmdust við á sigur-
göngu sinni vestur um Evrópu
sumarið 1940. Og nú sjáum
við yfir til Frakklands. Þarna
fyrir handan eygjum við
strönd þess, lága í f j arlægðinni.
Þetta er Frakkland, land
hinnar glæsilegu en blóðugu
sögu. Til beggja handa við
okkur i vestri og austri blasir
við skógi vaxin strönd Kent
héraðsins með sínum óviðjafn-
anlegu livitu kalkklettum. —
Þetta er nærri því of fallegt til
þess að það geti verið rauíi-
verulegt og satt. Og er þessi
friður, sem ríkir í kring um
okkur, virkilega sannur frið-
ur? Er siglingin um Ermar
sund virkilega orðin hættu-
laus ?
Fyrir nokkrum mánuðum
liorfðu Doverbúar á loftá-
rásir gerðar á skipalestir, sem
fóru þar um. Þeir sáu skip
springa i loft upp og eldstólpa
rísa upp af braki þeirra.
Bórgin fyrir fótum okkar
livílir nú i friði. Fólk gengur
til starfa sinna, börnin leika
sér á götunni og þarna gengur
gömul kona með hund í bandi.
Jú, það er kominn friður yfir
þessa hrjáðu horg.
Kirkjan á kastalahæðinni.
En nú er kominn timi til
þess að litast um þarna uppi á
hæðinni. Fyrst er að sKoða
gömlu kirkjuna. Þetta er ein
elzta kirkja Englands. Hún
var fyrst byggð árið 180 eftir
Krists burð. Aö sjálfsögðu hef-
ur veriö marg gert vio liana.
En hinn uppruualegi steinturn
hennar stendur oskaddaöur.
Við förum inn í hana og skoð-
mn okkur um. Hún er litii og
skraut hennar er mjög lát-
laust. Þarna er flutt messa á
hverjumsunnudegi. Það er ein-
kennilegt andrúmsloft í þess-
ari eldgömlu litlu kirkju. —
Gluggarúður hennar eru úr lit-
uðu gleri, sem gerir birtuna,
sem inn i hana nær, dular-
fulla og sérkennilega. Ég skrifa
naínið mitt i gestabók, sem
liggur þarna frannni og gef 2
shiJlinga og 6 pence í sam-
skotabauk, sem stendur hjá
lienni. Svo förum við þakklát-
ir í liuga fyrir þá kælingu,
sem við höfum lilotið þarna á
þessum heita októberdegi.
Virkið.
Þessu næst skoðum við kast-
alann, sem er frægasta forn-
bygging í Dover. Hann er
byggður árið 1190 og er meðal
elztu kastalabygginga, sem eru
til i Englandi. Hann er að
mestu óskemmdur eftir styrj-
öldina. Aðeins'ein sprengikúla
liitti virkisveggi lians og olli
ekki miklum skenundum. Þó
reyndu Þjóðverjar eftir megni
að hitta hann.
Um leið og við komum inn
i kastalann, mætum við hallar-
verðinum. Hann er með tvo
lúðra í hendinni. Hvaða lúðra
ertu með þarna, spyr Mr.
Jones, sem þekkir vörðinn.
Það eru lúðrarnir frá Water-
loo, segir hallarvörðurinn. Ég
var að fægja þá rétt í þessu.
Einmitt það, Þetta voru her-
lúðrar, sem notaðir voru í
hinni frægu orustu við
Napoleon. Þeir voru geymdir
þarna i vopnasafninu. Hallar-
vörðurinn fær mér annan
þeirra og ég blés i af miklum
móði. Skelfilegt væl er þetta,
finnst mér. Ekki skil ég að
þetta hafi stælt kjark þeirra
brezku, þegar þeir voru að
stríða við Napoleon. En
kannske hefur hljóðið verið
hressilegra í þeim þá. Svo för-
urn við að skoða kastalann.
Veggir hans eru geysi þykkir,
17—22 fet. í þeim er fjöldi
smáherbergja, sem notuð voru
fyrir svefnherbergi og fanga-
klefa. Á veggjum þeirra eru
ýmiskonar áletranir. Á einum
þeirra er t. d. bæn á frönsku.
Fanginn biður til guðs sins að
hann leysi sig úr þessari myrku
prísund. „Guð minn gefðu mér
frelsi, leyf mér að lita hina
sólbjörtu fósturjörð mína,
Fraltkland, áður en ég dey“.
Slíkar áletranir geyma hinir
miskunnarlausu steinveggir.
Veggirnir standa, en grátur og
Frá höfninni í Dover. Annar hafnargar'önrinn sést.
Borgarhluti viö höfnina.