Vesturland - 24.12.1945, Blaðsíða 6

178
VESTURLAND
himintunglanna og fundu, að
hann var háður sérstökum lög-
málum. Þeir gátu stundum
sagt fyrir, að ný stjarna myndi
brátt koma i ljós á tilteknum
stað á stjörnuhimninum, þeir
gátu j afnvel tiltekið stað og
stund er stjarnan birtist, með
slíkri nákvæmni, að ekki
skeikaði um hársbreidd. Þeir
vissu og þyngd liennar fyrir og
jafnvel efnasamsetningu, þetta
hefir nú sannast í mörgum til-
fellum. Þetta eru engir gjörn-
ingar heldur aðeins reikningur
byggður á lögmálum, sem ekki
skeikar. Yfirleitt virðast allir
skapaðir hlutir vera háðir sér-
stökum lögmálum, bæði hjá
dauðu og lifandi efni. Jafnvel
aldur manna kann að vera
háður sérstökum lögmálum og
meira að segja hvert okkar
fótmál.
Menn seildust lengra og
lengra lit í himingeyminn, en
hann sýndist engan enda hafa.
Því lengra sem var skygnst
komu bara nýjar stjörnur,
nýjar sólir og sólkerfi og nýj-
ar stjörnuþokur í ljós.
Það er raunverulega engin
leið til að gera sér frekar ljós-
ar stærðir og vegalengdir
stj örnuheimsins heldur enn
smæðir frumeindaheimsins, þó
sýnist þetta tvennt nákvæm-
lega eins byggt og svipuðum
lögmálum háð. Þó má geta
þess, að el' við ætluðum að
fljúga með Gruman-flugbát til
Síríusar, sem er næsta ^fasta-
stjarnan, myndum við verða
40 miljónir ára á leiðinni.
Eins og áður er sagt,
mældu menn sólir og stjörnur,
rannsökuðu efnasamsetningu
þeirra, mældu hitann á yfir-
borði okkar sólar og reiknuðu
sér til hitann í iðrum hennar,
og menn sáu, að ef sömu
brennslulögmál gilltu á sólinni
og þekkt voru hér á jörðu, þá
gæti heimsendir ekki verið
langt undan, eða ætti raun-
verulega að vera kominn þeg-
ar á jarðsögulegum tíma,
vegna þess, að sólin annað-
hvort væri orðin köld, eða
brunnin upp til agna.
Frumeindaorkan.
Hér hlaut ])ví annar lcraftur
að vera á ferðinni, kraftur,
sem enn va,r óþekktur á jörð-
inni — og menn létu sig gruna,
að þessi kraftur væri frum-
eindaorka, orka, sem myndað-
ist við breytingu eins frumefn-
is í annað, orka af kjarna-
sprengingum og kjarnasam-
runa.
En ef svo var þurfti engan
a,ð undra þótt líf sólarinnar
væri óendanlegt, að hún ætti
að minnsta kosti eftir að skína
jafnlengi og hingað til án þess
að fölna hið minnsta.
Það þurfti sem sagt að leita
til sólarinnar til að finna lög-
mál kjarnorkunnar.
Vísindamaðurinn Einstein
var búinn að leiða þetta lög-
mál í Ijós og reikna nákvæm-
lega út efnisorltuna, löngu áð-
ur enn kjarnasprengingin
tókst hér á jörðu.
Ég hefi hér dregið upp mynd
af stjörnurannsóknunum, sem
hliðstæðu við frumeindarann-
sóknirnar af því, að þar er
svo margt líkt eins og síðar
mun sýnt verða betur.
Allt þetta er fundið fyrir
grúsk vísindamannanna, meira
og niinna stefnulaust.
Þar er á ferðinni hin óseðj-
andi forvitni mannsandans um
allt dautt og lifandi í kringum
okkur — það er í ætt við fikt
barnanna, sem við erum að at-
yrða þau fyrii’, sérstaklega ef
það bitnar á einhverju verð-
mætu, eins og vekjaraklukk-
unni okkar.
Mismunurinn er aðeins sá, að
vísindamennirnir eru þjálfað-
ir til að fikta og grúska. Einn
einblínir á stjörnu i sjónauk-
anum sínum nótt eftir nótt, ár-
ið út og árið inn; annar er að
kafa ofan í pitt vestur í Kletta-
fjöllum eftir smáskordýri, sem
líkist brunnklukku. Sá þriðji
er að eltast við lítið nagdýr
uppi í Himalajafjöllum, hann
finnur af hendingu heimkynni
svartadauðans; sá fjórði fær
mynd af úráníumgrj óti á ljós-
myndaplötu, í myrkri; sá
fimmti gengur með radíum-
grjótmola í vestisvasanum,
hann fær sár á kviðvegginn
undan grjótinu, hann hét Cúré
og var eiginmaður hinnar
frægu frú Cúré, sem fann
radíum og átti mestan þátt í
að skýra eiginleika þess; sá
sjötti ályktar, að geislar
radíums séu eins og smá skot,
þar sem óendanlega litlum
ögnum sé skotið með geysi
hraða, hann fer að skjóta þess-
um ögnum á aðrar frumeindir
og tekst, gð ldjúfa lit úr þeim
nokkurn hluta þeirra, en við
það losnar mikil orka.
Allt er þetta enn í srtiáum
stíl og meira og minna stefnu-
laust, fleiri og fleiri grúskarar
bætast í hópinn, hver með sína
smáuppgötvun og hver með
sína sérstöku forvitni.
Smámsaman skýrist málið,
frumeindaheimurinn skýrist
betur og betur þegar rannsókn-
ir hinna jansu vísindamanna
renna saman í einn farveg.
Einn góðan veðurdag eru
möguleikarnir eygðir, hér eru
ekki lengur á ferðinni neinir
draumórar.... Það er verið
að heyja stríð um örlög mann-
kynsins. Sá sem verður fyrstur
til að hagnýta frumorkuna er
viss með að vinna stríðið.
Það var liafið æðisgengið
kapphlaup til þess að leysa
síðasta hnútinn, allir helztu
strísaðilarnir tóku þátt í kapp-
hlaupinu, ekkert var til sparað.
Nú er öllum kunnugt, hvern-
ig fór, en að öllum líkindum
hefir ekki mátt miklu muna,
hver yrði fyrstur.
Orkan sem fæst úr efninu
^lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllliilliillillllllillliliiiillllliliiillliii'Í
GLEÐILEG JÖL! FARSÆLT NtTT ÁR!
Þökk fyrir viðskiptin á líðandi ári.
| Páll Friðbertsson, |
| Suðureyri. |
liiiiiliiiiiiiiii.iiiii.........................................................................iiiiniiiii!
| GLEÐILEG JÖL! FARSÆLT NtTT ÁR!
Þakka viðskiptin á líðandi ári.
Verzlun Böðvars Sveinbiörnssonar.
GLEÐILEG JÓL! FARSÆLT NtTT ÁR!
Þökkum viðskiptin á líðandi ári.
| Verzlunin B E R G, |
1 Isafirði. I
GLEÐILEG JÓL! FARSÆLT NYTT AR!
| Lyfjabúð ísafjarðar. |
!iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiimmiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiii!
GLEÐILEG JÖL! FARSÆLT NtTT ÁR!
Þakka viðskiptin á líðandi ári. |
Verzlun Jónasar Magnússonar. |
|llllllllllllllllllllllllllllllllllll|||||||||||||||lllllllllllllllllllllllllllll|||||||||||||||||||||||||||||||!lllllllllll|||||||||||||||||||||||||||||||
GLEÐILEGJÓL!
H. f. Eimskipafólág íslands. |
liiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiii.......................... iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiin!
GLEÐILEG JÖL! GOTT NtTT ÁR!
Þakka viðskiptin á líðandi ári.
| Djúpbáturinn h. f., Isafirði. |
|iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiii |
Gleðileg jól! Farsælt komandi ár! |
Þakka viðskiptin á líðandi ári.
| ÓI. Kárason. |
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinii