Heilbrigðismál - 01.04.1969, Page 14

I sjávarháska
er það kuldinn
sem verður
flestum að bana
Þó drukknun sé sú hætta, sem flestum dettur fyrst
í hug í sambandi við skipströnd, sýna þó rannsóknir
á stórslysum á sjó, eins og í stríðinu 1939-1945, að
kuldinn var aðaldánarorsökin meðal þúsunda
manna, sem urðu að yfirgefa skipin. Þessu var vit-
anlega ekki til að dreifa í höfum hitabeltisins, en
flest höf heimsins eru ótrúlega köld. Meðalhraustur
maður getur t. d. ekki gert sér vonir um að lifa
lengur en 7 klukkustundir í sjónum sunnan við
England og þegar fólkið varð að yfirgefa „LAK-
ONIU” í nánd við Madeira 23. desember 1963 var
sjórinn svo kaldur, að 113 farþeganna og skiphafn-
arinnar dóu úr kulda áður en tókst að bjarga þeim
úr sjónum og þó komu björgunarskipin fljótt á
vettvang. Rannsóknir á þessu sjóslysi og öðrum hafa
leitt í Ijós, að næstum allir, sem lenda í sjónum eru
með björgunarbelti eða eitthvað annað til að halda
sér á floti, svo að drukknun, hættan, sem virðist
liggja mest í augum uppi, er sjaldnast alvarlegust
nema kuldi eða slys hafi rænt fólkið þrekinu.
Hinar réttu leiðbeiningar og meðferð.
Enginn veit, hvað margir deyja árlega vegna of-
kælingar í vatni eða sjó, en sú vitneskja, að meira en
14
800 manns deyr í sjónum kringum England árlega
og næstum allir vegna ofkælingar, segir sína sögu.
Einn af erfiðleikunum við að draga úr þessum
mannsköðum, er að fæstir þekkja hin bezm ráð,
sem hægt er að gefa fólki, er kann að lenda í sjónum
né heldur, hver sé rétta meðferðin á því gegnköldu
eftir björgun. Þar sem sjaldan gefst tími eða tæki-
færi til að leita ráða sérfræðinga, en rétta aðferðin
getur á hinn bóginn valdið miklu um, hvort tekst
að bjarga lífi fólksins, er mjög þýðingarmikið að
kunna aðalreglurnar og hafa þær í huga. Fólk deyr
úr kulda, þegar hitinn er kominn niður í um það
bil 25° á Celsius. Á tímum heimsstyrjaldarinnar
voru gerðar tilraunir með vatnskælingu á ýmsum
rannsóknastofnunum og reynt að gera sér grein
fyrir, hvað hægt væri að gera til að draga úr missi
innri líkamshitans. Þessum tilraunum fylgdi fjöldi
vatnskælinga í tilraunaskyni og þó ýms atriði árang-
ursins væru næsta flókin, gaf hann þó nokkur skýr,
mjög einföld og hagnýt svör. Eitt af því, sem skipti
máli var sú upgötvun, að þegar fólk verður fyrir svo
mikilli kælingu, að það getur ekki haldið innri hita
líkamans við, jók hreyfing næstum undantekninga-
laust hitamissin. Þetta gilti jafnt, hvort sem vatnið
var allkalt (15° Celsius) eða ískalt (5° Celsius),
FRÉTTABRÉF UM HEILBRIGÐISMÁL