Heilbrigðismál - 01.03.1980, Page 26

fyrir átta ára aldur og oftast mun
fyrr.
Enda þótt áreitikramparnir séu
þannig í eðli sínu saklausir geta
svæsnustu köstin vissulega verið
ógnvekjandi fyrir umhverfið, eink-
um í byrjun. Uppnám og vanstill-
ing viðstaddra, svo ekki sé minnst á
skammir og refsiaðgerðir, verka þá
oft eins og olía á eld og leiða aðeins
til áleitnari krampakasta. Því vil ég
benda foreldrum þessara barna á
að besta meðferðin er einfaldlega
sú að halda ró sinni og stillingu
meðan kastið gengur yfir. Það þarf
ekki að grípa til örþrifaráða, eins og
að flengja bamið, hlaupa með það
út, blása í vit þess eða krækja fingri
aftur fyrir tungu. Kastið hættir
fljótlega sjálfkrafa, hvað svo sem
gert er.
í þessu sambandi er ekki úr vegi
að víkja að þeirri algengu en nú
úreltu kenningu að í meiri háttar
krampaflogum þurfi endilega sem
bráðast að troða einhverju nálægu
milli tanna viðkomandi til þess að
fyrirbyggja tungubit. Þetta er ekki
einungis óþarfi heldur oft skaðlegt.
I slíkum óþurftarátökum hafa for-
eldrar verið illa bitnir í fingur og
tennur sumra krampasjúklinga
hafa brotnað eða skekkst á hlutum
eins og lyklum og skeiðasköftum.
Ef tungan lendir á annað borð milli
tannanna í krampakasti þá gerist
það nær alltaf strax í upphafi
krampans og viðstaddir breyta þar
engu um. Hið eina sem rétt er að
gera í krampakasti er að vernda
bamið fyrir meiðingum frá um-
hverfinu og leggja það á hliðina, til
að hindra að tungan falli aftur í kok
og stífli loftveg og til að minnka
hættuna á að munnvatn renni ofan
í lungun. Ef með þyrfti mætti losa
um hálsmálið, en síðan skyldi
aðeins beðið eftir þvi að kastið líði
hjá.
HITAKRAMPAR. Víkjum nú
að hinum svokölluðu hitakrömpum
en það eru krampar sem fylgja
hækkun á líkamshita. Hár hiti er
lang algengasta orsök krampa hjá
bömum. Þannig eru hitakrampar
að minnsta kosti þrisvar sinnum
algengari en áreitikramparnir. I
meira en helmingi tilvika er vitað
um sams konar krampa hjá nánum
ættingja, svo að hér virðist oft vera
um ættgenga hneigð að ræða.
Sem betur fer er algengast að
krampakastið standi brot úr
mínútu, eða aðeins í örfáar mínút-
ur, og sé um garð gengið þegar
læknir hefur náð að líta á barnið.
Með því fyrsta, sem foreldrar ættu
að hyggja að undir þessum kring-
umstæðum, er að kæla barnið
niður. Byrja má á því að klæða það
úr hverri spjör, opna glugga upp á
gátt og leggja svalandi vatnsbakstra
á húðina. Einnig mætti gefa hita-
lækkandi lyf t.d. fjórðung úr
magnyltöflu eða eina barna-
magnyltöflu fyrir barn á öðru
aldursári. Fljótvirkasta aðferðin er
þó óumdeilanlega sú að láta renna
hálfvolgt vatn í baðkerið og hrein-
lega leggja brrnið í bleyti í fáeinar
26 Fróttabréf um HEILBRIGÐISMÁL 1/1980