Heilbrigðismál - 01.09.1981, Blaðsíða 5

Tetkning Jónas Ragní
Arangursrík barátta vid
af leiéingar rauðra hunda
Frá miðju ári 1978 lil jafnlengdar 1979 gekk hér á landi faraldur
rauðra hunda. Afleiðingar sambœrilegra faraldra á síðustu áratugum
hafa veriðpœr að fœðst hafa mörg börn, jafnvel tugir, með sköddun á
heyrn, sjón o. fl. En nú bregður svo við að ekki er vitað um nema tvö
börn sem beðið hafa tjón af þessum ástœðum vegna síðasta faraldurs.
En hvað veldur? Óncemisaðgerðir, fóstureyðingar eða hvað? Reynl
verður að varpa ljósi á nokkur atriði þessa máls hér á eftir.
SJÚKDÓMURINN. Upphaf-
lega voru rauðir hundar (rubella,
german measles) taldir eins konar
millistig skarlatsóttar og mislinga.
Um miðja átjándu öld er þeim fyrst
lýst sem sérstökum sjúkdómi. Á
fyrsta hluta tuttugustu aldar var
sagt frá ýmsum hliðarverkunum
svo sem liðverkjum og heilabólgu.
Árið 1938 var sýnt fram á að orsök
rauðra hunda er veira. Afstaðan til
rauðra hunda gjörbreyttist svo árið
1941 þegar uppgötvuð voru áhrif á
fóstur: blinda, heyrnarleysi,
hjartagallar og andlegur vanþroski.
Ekki tókst þó að einangra veiruna
fyrr en árið 1962. Eftir það voru
fundnar aðferðir til að athuga
ónæmisástand fólks. Algengast
þessara prófa (HI) er síðan 1967.
Bóluefni var fyrst leyft árið 1969,
og er það lifandi, veikluð veira.
FARALDRAR. Greining á
rauðum hundum var óörugg fram-
Veiran sem veldur rauiium hundum
er linattlaf’a, um 50— 74 nanómetrar
(milljörðustu hlutar úr metra) í þver-
mál, með hjúp sem í er lípíð og RNA.
an af. Sjúkdómsins er fyrst getið
hérlendis 1883 — 84, en talið víst að
faraldur sem gekk hér á landi
1906—1907 hafi verið rauðir
hundar. Síðan hafa faraldrar geng-
ið á fimm til tíu ára fresti. Hver
faraldur tekur yfirleitt um eitt ár.
Þeir hefjast flestir hægt um vor eða
sumar, færast í aukana með haust-
inu, ná hámarki nálægt áramótum
og fjara út næsta vor. Þó koma
stundum faraldrar sem standa
lengur. Rauðuhundafaraldrar
virðast ekki hafa sniðgengið nein
stór svæði með öllu. Þau fáu tilfelli
sem skráð eru milli faraldra eru
sennilega oftast ranggreind og lík-
legt er að sjúkdómurinn sé ekki
landlægur hér. Vegna faraldursins
1963—64 fæddust 37 börn van-
sköpuð, og vitað er um 8 börn sem
biðu tjón af völdum næsta farald-
urs, sem gekk 1972—74.
ÓNÆMI. Árið 1972 könnuðu
Iæknanemar ónæmisástand hjá
1464 konum víða um land. Um 80%
kvenna á barneignaaldri reynd-
ust vera ónæmar. Aðeins önnur
Fréttabrét um HEILBRIGÐISMÁL 3/1981 5