Heilbrigðismál - 01.09.1981, Blaðsíða 10

LENGD HEILDARVINNUTÍMA
EFTIR STARFSGREINUM
Rannsókn Hjartaverndar á 34 ára—61 árs
körlum á höfuðborgarsvæðinu 1967 — 68
Vikulegur vinnutími A Huglæg vinna B Þjónustu- störf c Erfiðis- vinna
25 klst. 3.7% 1.2% 1.2%
45 klst. 45.0% 50.2% 24.2%
55 klst. 41.5% 40.0% 60.4%
65 klst. 8.1% 7.0% 12.8%
Óvisst 1.7% 1.6% 1.4%
55 klst. eða lengur 49.6% 47.0% 73.2%
margir smáatvinnurekendur), sem
vinna tiltölulega erfið líkamleg
störf, Um 73% erfiðisvinnumanna
(C) unnu í 55 klst. eða lengur á viku
(aðalvinnu, eftirvinnu og auka-
vinnu), en 47—50% í hinum hóp-
unum (A og B)'> Svo virðist sem
menn þurfi að bceta sér upp minni
menntun með lengri og erfiðari
vinnu.
Þeir sem vinna lengst (C) þreyt-
ast fyrr en hinir, fá oftar höfuðverk
og meira cr um langtíma fjarvistir.
Mun fœrri úr þessum hóp stunda
íþróttir heldur en úr hinum (A 44%,
B 26%, C I4%) og þeir reykja meira.
Hins vegar taka færri úr erfiðis-
vinnuhópnum lyf reglulega (A
I8%, B 17%, C I2%), þeir leita
minna til læknis og liggja sjaldnar á
sjúkrahúsum. Eðli málsins sam-
kvæmt vinnur C hópurinn minna
af andlega erfiðum störfum og
streita er því ekki eins algeng hjá
þeim. Hafa ber í huga að mennlun
virðist ráða nokkru um heilsufar.
Þeir sem eru í C hóp hafa styttri
skólagöngu en hinir, en víða er-
lendis reynast menntamenn neyta
minna áfengis og reykja minna en
þeir sem hafa lítið verið í skóla.
Samkvæmt erlendum rannsókn-
um má ætla að þeir sem vinna erfið
störf (C-flokkur hér) lifi ekki eins
lengi og þeir sem vinna léttari störf
(A- og B-flokkar hér). Munurinn á
dánartíðninni á starfsaldri er t. d.
mikill í Englandi eftir starfsflokk-
um en minni í Noregi, en þó
greinilegur. Niðurstöður íslensku
rannsóknarinnar benda til að
aukastarf minnkað úr 31%
(I967-68) í 19% (1974-76), en á
sarna tima eru hliðstæðar tölur frá
starfsævi C hópsins gæti orðið
styttri því að miklar fjarvistir gefa
vísbendingu um „króníska" sjúk-
dóma. Þarna getur erfiðisvinnan
haft meiri áhrif en lengd vinnu-
timans og einnig getur lífsstíllinn
haft sitt að segja. Það er heldur ekki
ljóst hvernig menn veljast í hópana
í byrjun, en þessu verður reynt að
gera skil síðar og jafnframt því að
töluverður munur er milli stétta á
aðbúnaði (húsnæði, bílaeign o. fl.).
Þá má geta þess að mjög langur
vinnutími hlýturað bitna allharka-
lega á fjölskyldulífinu. Tími til
samveru á heimili og í frístundum
minnkar og þar við bætist að konur
eru farnar að vinna meira utan
heimilis heldur en gengur og gerist
í náiægum löndum. Þar að auki er
útivinna mæðra mikil. Nú munu
um 70% kvenna á þrítugsaldri á
höfuðborgarsvæðinu starfa í hluta-
eða heildarstarfi utan heimilis,4* en
það er hærra hlutfall en gerist í ná-
grannalöndunum. Að vísu þekkjum
við ekki vandamál sem er algengt
þar, en það er hvernig eyða eigi
löngum frítíma. Kostir þess virðast
vera nokkrir.
I aldursflokknum 40—61 árs
hefur fjöldi þeirra sem vinna
Svíþjóð óbreyttar (um 7%).
Tilgangur þessarar greinar er að
vekja athygli á nokkrunr stað-
reyndum um vinnutíma Islendinga
og hugsanleg áhrif á lífskjör,
heilsufar og fjölskyldulíf. Margar
leiðir gætu verið til að stytta óhóf-
lega langan vinnutíma sumra
starfshópa, svo sem meiri launa-
jöfnun. Mikill dýrmætur tími fer í
það að koma sér upp húsnæði og
þess vegna væri til bóta ef fólki yrði
gert auðveldara að eignast þak yfir
höfuðið.
Heimildir:
1. Ólafur Ólafsson og Haukur Ólafsson: Hóp-
rannsókn Hjartaverndar 1967— 68. Félagslæknis-
fræðileg rannsókn meðal karla á aldrinum 34—61 árs
á Reykjavíkursvæðinu. Bók I—II (A XIV, A XVI).
Hjartavernd 1980.
2. Hjartaverndarskýrsla um vinnutíma og áhrif
streitu meðal 40— 69 ára karla 1974— 76. í vinnslu.
3. Levnadsforhállanden. Rapport 6. Statistisk
Centralbyroen. Stockholm 1977.
4. Rannsókn Jafnréttisráðs, birt á norrænu félags-
málaþingi 1981.
5. Ólafur ólafsson: Upplýsingar úr Hjartavernd-
arskýrslu XXI. birtar á ráðstefnu um rannsóknir í
læknadeild Háskóla íslands, 7. mars 1981.
Ólafur Ólafsson er sérfrœðingur i lyf-
tœkningum, hjartasjukdómum og emb-
œttislœkningum. Hann var yfirlœknir
Rannsóknastöðvar Hjartaverndar frá
1967 til 1972, en þá tók hann við embœtti
landlœknis. Ólafur er lektor i félags-
lcekningum við lœknadeild Háskóla Is-
lands.
VINNUTÍMI NOKKURRA STARFSHÓPA
skv. rannsókn Hjartaverndar 1974 — 76
á 40 ára tíl 69 ára körlum á höfuðborgarsvæðinu
Meðalfjöldi vinnustunda á viku Hundraöshlutfall þelrra sem unnu 55 klst. eða lengur Hlutfallslegur fjöldl sem vann í aukastarfi Streita*
Sjómenn . 54.0 klst. 87.3% 5% 14%
Vörubílstjórar . 51.6 klst. 61.6% 14% 23%
Iðnaðarmenn (léttur iðn.) .. . 51.5 klst. 59.3% 20% 33%
Stóratvinnurekendur . 51.4 klst. 62.2% 21% 47%
Leigubílstjórar . 51.3 klst. 62.4% 10% 29%
Smáatvinnurekendur . 50.9 klst. 64.9% 21% 32%
Kaupsýslumenn . 50.8 klst. 55.5% 22% 39%
Erfiðisvinnumenn . 50.6 klst. 59.9% 9% 22%
Iðnaðarmenn (þungur iðn.) . 50.6 klst. 54.3% 14% 18%
Iðnverkamenn (ófagl.) . 49.3 klst. 41.3% 14% 29%
Skrifstofu- og verslunarm. . . 49.3 klst. 36.6% 21% 29%
Háskólamenn . 48.6 klst. 37.1% 24% 41%
Kennarar í grunnskólum ... . 48.0 klst. 36.2% 52% 47%
Bókarar og gjaldkerar . 47.5 klst. 25.2% 21% 29%
* Andlega erfiö vinna, einkenni um magasár eöa magabólgur, taka taugaróandi lyf og svefnlyf /’
10 Fréttabréf um HEILBRIGÐISMÁL 3/1981