Heilbrigðismál - 01.09.1985, Qupperneq 9

orríkasta tegundin og eftir lögun te-
vatns má vænta 0,8—2,2 mg flúors í
lítra drykkjar (0,1-0,3 mg í bolla).
Korntegundir eru nokkuð flúorríkar
og styrkur flúors í matarbrauði frá
0,4 mg í kg af hvítu brauði að 1,4 mg
í kg af grófu brauði. Vegna mikillar
neyslu hefur kornmatur veruleg
áhrif á flúortekju margra þjóða.
Við útreikninga á meðalflúortekju
skólabarna (10-14 ára) reyndist hún
skiptast þannig milli fæðutegunda og
fæðuflokka að úr brauði komu 114
míkrógrömm (pg), úr mjólkurvörum
81pg, sælgæti og gosi 62pg, tei 54pg,
kjöti og kjötafurðum 36[tg, græn-
meti og ávöxtum 32[tg, kökum 21[tg,
fiski og fiskafurðum 17pg og úr öðr-
um matvælum 15|tg. Eins og vær.ta
mátti var tedrykkja barnanna mis-
munandi mikil.
Athygli vekur að matarbrauð er
drýgsti flúorgjafi fæðis og hefur flú-
orframlag þess sennilega aukist sfð-
an könnunin var gerð, vegna aukinn-
at' neyslu grófra brauða. islenskt
drykkjarvatn er víðast afar flúorrýrt
og skiptir litlu máli fyrir heildarflú-
ortekjuna.
Niðurstaðan verður því sú, að ís-
lensk börn fái um 400 míkrógrömm
(0,4 mg) flúors úr fæði daglega. Flú-
orneysla fullorðinna reyndist vera
svipuð, nema hjá tedrykkjufólki.
Þessar niðurstöður eru mjög í sam-
ræmi við erlendar heimildir um
flúortekju fólks er býr við flúor-
snautt drykkjarvatn.
Dr. Alda Möller er dósent í mat-
vælafræði við verkfræði- og raunvís-
indadeild Háskóla íslands og deild-
arverkfræðingur á Rannsóknar-
stofnun fiskiðnaðarins.
Auk Öldu vann Borghildur Sigur-
bergsdóttir matvælafræðingur að
rannsóknum þessum.
r
Ur gömlum blöðum
Glefsur úr greinum eftir Niels Dungal, sem var
ritstjóri Fréttabréfs um heilbrigðismál frá 1949 til 1957
Sóttir og siðir. - Siðir og umgengnisvenjur manna hafa mótast og
fengið fast form löngu áður en menn vissu að sýklar og sóttkveikjur
voru til. Á ýmsan hátt hafa venjur manna mótast af þeirri þekkingu,
sem fengist hefur á útbreiðslu næmra sjúkdóma, og hjálpað til að
hefta útbreiðslu sóttkveikjanna. - Algengustu kveðjur, hér og víða
annars staðar, eru með kossum og handabandi. Með hverjum kossi
flytjast þúsundir baktería búferlum og með hverju handartaki skiptir
fjöldi baktería um verustað, mikill eða mjög mikill ef hendurnar eru
óhreinar eða sveittar, en minni með hreinum höndum. Sumir
þjóðflokkar heilsast með því að núa nefjum saman, aðrir með því að
láta ennin snertast, og eru slíkar kveðjur tiltölulega meinlausar, því að
lítið er um bakteríur að öllum jafnaði á þessum stöðum. En skynsam-
astir eru Kínverjar, sem taka í höndina á sjálfum sér, þegar þeir
heilsast. Sennilega hafa þeir lært af reynslunni, að ekki er hollt
handabandið þegar kóleran gengur, þótt ekki hafi þeir getað vitað
það sem menn vita nú, að kólerusýklar eru oft á höndunum, þegar sú
farsótt gengur. Marsl951.
Tímabær áminning. - Dýrmætasta eign þjóðarinnar er æskan og
dýrmætasta eign æskunnar er heilsan. Við megum ekki liggja á liði
okkar til þess að vernda hana fyrir því heilsutjóni, sem reykingarnar
hafa í för með sér. Við höfum hreinsað okkur af ýmsum þeim
sjúkdómum, sem undanfarnar aldir hafa verið plága á landslýðnum.
— Það er kominn tími til að snúast gegn reykingunum og líta á þær frá
sjónarmiði hins heilbrigða og heilbrigt hugsandi manns: Þær eru
heilsuspillandi, sóða út híbýli manna og kosta peninga sem betur
mættiverja. Júlí-ágúst 1953.
Svarti dauði. — Sennilega hefur engin farsótt valdið eins miklum
manndauða á stórum svæðum á jafnskömmum tíma og svarti
dauðinn. Þegar hann gekk í Evrópu 1348 er haldið að fjórðungur allra
íbúa álfunnar hafi látist úr pestinni, en vitað er að á mörgum stöðum
dó helmingur mannfólksins og jafnvel meira. Hingað til lands barst
pestin ekki fyrr en 1402 og varð þá geysilega skæð, svo að sumir vilja
telja að þá hafi helmingur landsmanna látist. - Svo virðist sem
almennt sé álitið að svarti dauðinn sé farsótt, sem tilheyri fortíðinni og
að engin hætta sé á að hún geti skotið upp höfðinu á vorum tímum. En
þetta er engan veginn rétt. Svárti dauðinn er ávallt til og það er aðeins
vegna stöðugrar árvekni heilbrigðisyfirvalda og náttúrufræðinga víðs
vegar um heim, að veikin nær ekki að breiðast út sem fyrr. - Svarti
dauðinn orsakast af lítilli bakteríu, Pasteruella pestis, sem fannst
1894. - Þessi sýkill getur sýkt og drepið öll nagdýr, ekki aðeins rottur
og mýs, heldur einnig sæg af villtum nagdýrum. - Pegar svarti
dauðinn barst hingað 1402 hefur hann borist með rottum og flóm
þeirra, sem hafa brugðið sér yfir á menn og bitið þá og komið þannig
fyrstu tilfellunum af stað. En vafalaust hefur tiltölulega fljótt einhver
sýkst þannig, að sýklarnir hafa tekið sér bólfestu í lungunum og valdið
lungnapest, sem er hvorttveggja í senn, bráðdrepandi og mjög smit-
andi. Janúar-febrúar 1954.
HEILBRIGÐISMÁL 3/1985 9