Heilbrigðismál - 01.09.1985, Page 19

ári hjá körlum en 0,9% hjá konum.
Ef litið er til hinna norrænu land-
anna er svipað uppi á teningnum.
Sums staðar virðist hámarki hafa
verið náð, en líkur benda til þess að
því verði ekki náð hér á landi fyrr en
eftir einn til tvo áratugi.
Á öllum aldri. Tíðni sjúkdómsins
er vaxandi í nær öllum aldurshópum.
Meðalaldur við greiningu er 65 ár
hjá konum og 66 ár hjá körlum.
Síðustu fimm árin hefur lungna-
krabbamein greinst hjá 93 íslend-
ingum yngri en sextugum. Sá yngsti
var rúmlega þrítugur.
Mismunur milli kynja. Sé tíðni
lungnakrabbameins á Islandi borin
saman við tíðni sjúkdómsins annars
staðar á Norðurlöndunum kemur í
ljós að við höfum lægsta tíðni meðal
karla en hins vegar hæstu tíðnina
meðal kvenna 2-3. Hlutfallið konur/
karlar er 1/1,4 hér, en hlutfallið í
Svíþjóð er 1/2,8 og 1/10 í Finnlandi.
Athyglisverðar niðurstöður eru af
lauslegri athugun á sjúkraskýrslum
þeirra sem dáið hafa úr lungna-
krabbameini á síðustu mánuðum, og
voru til meðferðar á krabbameins-
lækningadeild Landspítalans: Sjúk-
lingarnir 24 höfðu allir reykt síga-
rettur í áratugi. Karlarnir höfðu að
jafnaði reykt í 43 ár (að meðaltali
340 kg af tóbaki) en konurnar í 39 ár
(um 235 kg). Svo virðist því sem
íslenskar konur þurfi að reykja
minna en karlar til þess að fá lungna-
krabbamein, en það má sennilega
að einhverju leyti rekja til þess að
konur reykja nær eingöngu síga-
rettur (um það bil 99%) en karlar
reykja annað tóbak í meira mæli
(um það bil 70% þeirra reykja síga-
rettur)4.
Lifun. Undanfarin ár hafa læknar
um allan heim reynt að bæta með-
ferð lungnakrabbameins og auka
þannig lífslíkur sjúklinga, en
árangurinn hefur verið lítill. Hlut-
fallslega læknast ekki inikið fleiri af
lungnakrabbameini nú en fyrir þrjá-
tíu árum. Þrír af hverjum fjórum
sjúklingum deyja innan árs frá
greiningu og aðeins 7-9% eru á lífi
eftir fimm ár, og teljast læknaðir.
Heldur fleiri en áður lifa í eitt ár frá
greiningu og getur þar margt komið
til, bætt heilsufar almennt, sjúkdóm-
urinn greinist heldur fyrr og dálitlar
framfarir í meðferð. Framfarir hafa
orðið nokkrar í meðferð smáfrumu-
krabbameins, en þriðjungur allra
lungnakrabbameina hér á íslandi er
af þeirri gerð2. Fyrir um það bil tíu
árum lifðu sjúklingar með þennan
sjúkdóm að meðaltali í fáeinar vik-
ur, en með tiikomu nútíma krabba-
meinslyfjameðferðir og geisla-
meðferðar lifir allt að helmingur
sjúklinganna a.m.k. í eitt ár eftir
greiningu, og stöku læknast af sjúk-
dómnum.
Ógnvekjandi dánartölur. Arin
1979-83 dóu að meðaltali 33 ís-
lenskir karlar á ári úr lungnakrabba-
meini, eða fleiri en úr nokkru öðru
krabbameini (31 úr magakrabba-
meini og 24 úr krabbameini í blöðru-
hálskirtli). Sömu ár dóu að jafnaði
30 konur úr lungnakrabbameini. Þar
með er það orðið skæðasta krabba-
meinið meðal kvenna (24 konur dóu
á ári úr brjóstakrabbameini og 15 úr
magakrabbameini). Sú staðreynd að
yfir sextíu íslendingar deyja ár hvert
úr lungnakrabbameini er ógn-
vekjandi, og hlýtur að leiða til
aukinnar baráttu gegn því sem vitað
er að veldur þessum sjúkdómi í flest-
um tilfellum, nefnilega tóbakinu.
Reykingar sem banamein.
Lungnakrabbamein er ekki eina
krabbameinið sem tengt er reyk-
ingum. í ítarlegri skýrslu frá banda-
rískum heilbrigðisyfirvöldum 5 er tal-
ið að 85% af dauðsfjöllum vegna
lungnakrabbameins megi rekja til
reykinga, 60% af krabbameini í
munni og barkakýli, 55% af krabba-
meini í vélinda og 35% af krabba-
meini í þvagblöðru. Einnig eru
tengsl milli reykinga og krabbameins
í brisi. Landlæknisembættið hefur
áætlað, meðal annars með hliðsjón
af þessum tölum, að 70-80 ís-
lendingar deyi árlega úr krabba-
meinum vegna reykinga (eða einn af
DANIR ÚR
LUNGNAKRABBAMEINI
80-i
70
60-
50-
FJÖLDI 40-
KARLAR
KONUR
19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19
71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83
AR
HEILBRJGBISMAL 3/1985 19