Heilbrigðismál - 01.09.1985, Blaðsíða 34

gæta sérstaklega að fólk sofni ekki
við slökunina vegna þess að þá er
hún gagnslaus. Maður þarf að læra
að slaka á og vera afslappaður við
venjulegar kringumstæður, geta
beitt slökun hvar og hvenær sem er.
Öll slökunarkerfi byggjast að mestu
á réttri öndun.
Það er ekki nóg að leggjast upp í
sófa, láta fara vel um sig og horfa á
sjónvarpið. Það getur verið streitu-
vekjandi þáttur á skjánum. Fólk
þarf að læra einhverja slökunarað-
ferð. Þekktasta aðferðin sem notuð
er við meðferð nefnist kerfisbundin
slökun, önnur nefnist „autogen“-
slökun. Jóga og innhverf íhugun eru
einnig gömul slökunarkerfi.
Þriðja ráðið er að temja sér leikni
í ákveðinni framkomu. Þetta má
gera með því að taka virkan þátt í
félagsstarfi eða sækja námskeið í
ræðumennsku. Einnig hafa verið
haldin námskeið fyrir þá sem vilja
verða öruggari í framkomu.
Fjórða ráðið er að bæta samskipti
sín við aðra, með því að temja sér að
leysa skynsamlega úr vandamálum.
Það er mjög áberandi, að við hugs-
um ekki rökrétt, þegar við spenn-
umst upp, sjáum hlutina ekki í réttu
Ijósi, og tökum lítið mark á öðrum.
Við teljum okkur trú um að ástandið
sé verra en það er í raun og veru.
Fimmta ráðið er að leita leiða til
að gera lífið ánægjulegt. Það er á
okkar valdi að hafa áhrif á það. Við
eigum ekki sífellt að gera kröfur um
að aðrir geri það.
Rétt viðbrögð
Þegar kvíði og spenna gera vart
við sig er mikilvægt að átta sig á því
að líkamlegu áhrifin eru í mörgum
tilfellum skaðlaus. Jafnvel þó okkur
finnist við standa á brauðfótum þá er
það bara ímyndun og missum ekki
fótanna.
Við þurfum að hætta að láta kvíð-
ann hlaðast upp og beina frekar at-
hyglinni frá hjartslættinum, öld-
unni, og að því sem er að gerast í
umhverfinu. Einkenni kvíða og
spennu fjara fljótt út, með réttum
viðbrögðum sem hægt er að læra.
Okkur hættir til að rifja upp það
sem miður hefur farið, en það er
mikilvægara að minnast fyrst og
fremst þess sem vel hefur gengið.
Gerðu heimilið að griðarstað þar
sem þú hvílist og nýtur lífsins.
Njóttu matarins og taktu þér góðan
tíma í að borða og borðaðu helst
hollan mat.
Reyndu að hlusta, án þess að
grípa frammí þegar fólk talar við
þig. Hinum spennta hættir til að
botna setningar viðmælandans.
Farðu í frí sem er ekki of skipu-
lagt.
Hlífðu þér við þeim sem fara í
taugarnar á þér, og gerðu helst ekki
það sem þér finnst vekja hjá þér
spennu.
Þetta er þitt líf
Við ráðum því að miklu leyti sjálf
hvernig okkur líður, setjum þau
markmið sem við viljum ná, og
ráðum tíma okkar að verulegu leyti
sjálf. Látum ekki streituna eyði-
leggja líf okkar.
Helstu heimildir:
1. Bakal D A: Psychology and medicine.
London, Tavistock Publication, 1979.
2. Bcnson H, Allen R L: I Iow much stress
is too much? Harvard Business Rcview
1980;58(5):86-93.
3. Eiríkur Örn Arnarson: Streita og fyrir-
byggjandi aðgeröir (fjölrit). Rcykjavík,
Vcrslunarmannafclag Rcykjavíkur, 1983.
4. Friedman M, Roscnman RH: Associat-
ion of specific overt behaviour pattern with
blood and cardiovascular findings. JAMA
1959;169:1286-96.
5. Holmcs TH, Ranc RH: The social rca-
djustmcnt rating scalc. J Psychosom Res
1967;11:213-8.
6. Ingibjörg Sigmundsdóttir: Könnun á
hcilsufari félagsmanna V.R. 10.-25. ágúst
1981 (fjölrit). Reykjavík, Vcrslunar-
mannafélag Rcykjavíkur 1982.
7. Leigh D: If divorce don't get you, the
ncw job will. Thc Sunday Timcs Magazine
1972;Nov 27:90-1.
8. Vinnuvcrndarhópurinn: Aðbúnaður og
heilsufar. Reykjavík, ýmis verkalýðsfélög,
1981.
9. Woolfolk RL, Richardson FC: Strcss,
sanity and survival. New York, Signct, 1978.
Dr. Eiríkur Örn Arnarson nam
klíníska sálarfræði í Bretlandi, starf-
aði síðan á geðdeild Landspítalans
en er nú yfirsálfræðingur geðdeildar
Borgarspítalans og kennir jafnframt
við Háskóla íslands.
Áður hafa birst greinar eftir sama
höfund í þessu tímariti:
Svefnleysi, úrræði án lyfja, 3/1981.
Megrun og matarvenjur, 2/1984.
Fælni, óbærilegur ótti, 3/1984.
34 HEILBRIGÐISMÁL 3/1985