Heilbrigðismál - 01.03.1986, Blaðsíða 8

Reykingar kvenna
líkjast farsótt
Grein eftir Svein Magnússon
Nýlega er Iiðinn svonefndur
kvennaáratugur, og margt hefur
áunnist í baráttumálum kvenna. Á
þessum áratug hefur hins vegar
komið betur í ijós en áður að
reykingar kvenna eru að verða, eða
eru jafnvel þegar orðnar, eitt
stærsta heilsufarslega vandamál
þeirra.
Reykingar kvenna urðu algengar
20 til 30 árum síðar en reykingar
karla. Heimsstyrjaldirnar tvær
voru vaxtartímar reykinga karla.
Fljótlega upp úr 1950 fóru tóbaks-
framleiðendur að beina auglýsing-
um sínum að konum. Þær voru
hinn óunni markaður. Afleiðingar
þess eru nú, 30 árum síðar, að
koma í ljós, hver annarri ömur-
legri.
Fyrstu merki faraldurs reykinga-
tengdra sjúkdóma meðal kvenna
eru að gera vart við sig. í nýlegri
grein í Heilbrigðismálum kom fram
að lungnakrabbamein er það
krabbamein sem veldur oftast
dauða meðai íslenskra kvenna og
að nú deyja um 30 konur á ári úr
því. Tengsl lungnakrabbameins og
reykinga eru óyggjandi, og í áður-
nefndri grein kemur fram að konur
þurfa iíklega ekki að reykja eins
mikið og karlar til að fá sjúkdóm-
inn.
íslenskar konur hafa nú hæsta
dánartíðni úr lungnakrabbameini í
heiminum. Árið 1983 dóu 26 konur
af hverjum 100.000, úr lungna-
krabbameini á íslandi, sem er
miklu hærra en í nágrannalöndun-
um, t.d. var sambærileg tala 8 í
Sviþjóð, 7 í Noregi og 6 í Finnlandi.
Ymsar nýjar rannsóknir hafa leitt
í ljós að konum er ekki hlíft við
neinum þeim sjúkdómum sem
reykingar leiða af sér hjá körlum.
En þar með er ekki öll sagan sögð.
Sýnt hefur verið fram á að konur
sem reykja á meðgöngutíma fæða
léttari börn en þær sem reykja ekki.
Munar þar að meðaltali tæplega
einni mörk (250 g), sem getur skipt
miklu máli fyrir barnið. Hætta á
fósturláti, fósturdauða og nýbura-
dauða eykst í réttu hlutfalli við það
hve móðirin reykir mikið. Sjúkleg
afbrigði í meðgöngu og fæðingu
eru mun algengari hjá konum sem
reykja, en þeim sem reykja ekki.
Má þar nefna blæðingar á með-
göngu, losun fylgju áður en fæðing
hefst, fyrirstæða fylgju, legvatns-
leka og fæðingu fyrir tímann. Öll
þessi afbrigði eru fóstri og móður
hættuleg. Fæðingareitrun hjá konu
sem reykir er mun hættulegri en
hjá konu sem ekki reykir. Líkur
benda eindregið til að börn reyk-
Þannig voru sígarettur auglýstar í ís-
lenskurn tímaritum fyrir fimmtán
árum. í texta pessarar auglýsingar
stóð: „Góðar stundir bera keim af .....
langar sígarettur í mjúkum pökkum eða
hörðum". Skyldu stundir reykinga-
fólksins enn vera góðar?
8 HEILBRIGÐISMÁL 1/1986