Heilbrigðismál - 01.09.1988, Side 5

HEILBRJGÐISMÁL / Ljósmyndannn (Jóhannes Long)
Bílbelti í aftursætum
- barnanna vegna
Grein eftir Jónas Ragnarsson
Góð reynsla af skyldunotkun ör-
yggisbelta í framsætum bifreiða
vekur þá spurningu hvort ekki sé
orðið tímabært að lögleiða notkun
belta í aftursætum. Virðist full
ástæða til þess þegar haft er í huga
að ár hvert slasast hérlendis að öll-
um líkindum um tvö hundruð far-
þegar í aftursætum bifreiða, þar af
um fimmtíu börn.1
Notkun bflbelta fyrir börn í aft-
ursætum er lögboðin í nokkrum
löndum, þar á meðal í Hollandi,
Kanada, Astralíu, Nýja Sjálandi og
í nokkrum fylkjum Bandaríkj-
anna.2,3 í Vestur-Þýskalandi er
skyldunotkun belta fyrir alla far-
þega í aftursætum, en sektar-
ákvæði skortir.4 Svipuð ákvæði
munu gilda í Noregi og Svíþjóð, en
sektum er beitt þar.
Á það hefur verið bent2 að eng-
um dytti í hug að flytja egg óvarin í
aftursætum, en margir aka þó með
börn sín óbundin. Börnum er mjög
hætt við árekstur ef þau eru ekki
bundin, þau eru léttari en fullorðn-
ir og þeytast því oft í framrúðuna
og slasast á andliti.
Margar rannsóknir hafa verið
gerðar á áhrifum notkunar bflbelta
eða bflstóla á slysatíðni barna sem
sitja í aftursætum bifreiða. í
norskri rannsókn kom í ljós að 90%
af börnum sem voru óbundin slöi-
uðust við umferðarslys en einung-
is 20% þeirra sem voru bundin.5
Breskar og bandarískar rannsóknir
sýna að með réttri notkun bflstóla
og bflbelta sé unnt að draga úr
hættu á alvarlegum slysum meðal
barna um 50-90%.2-6
Á sama tíma og notkun bílbelta í
framsætum hefur aukist úr 45% í
90% hér á landi á síðustu tveim ár-
um hefur notkun bílbelta í aftur-
sætum einnig aukist. Fyrir tveim
árum voru 5% fullorðinna farþega í
aftursætum með beltin spennt en
45% nú í sumar, samkvæmt könn-
un Umferðarráðs og lögreglu. Nú
er einnig orðið algengara en áður
að börn séu í bflstólum, fyrir tveim
árum var hlutfallið 32% en er nú
orðið 44%.
í gildandi reglum um gerð og
búnað ökutækja er þess ekki kraf-
ist að bflbelti séu í aftursætum bif-
reiða. Þrátt fyrir það eru slík belti í
þrem af hverjum fjórum bflum,
samkvæmt áðurnefndri umferðar-
könnun. Nú munu þessar reglur
vera í endurskoðun. Þess má geta
að góð rúllubelti í aftursæti eru fá-
anleg í flesta bfla og kosta álíka
mikið og ein hraðasekt.
Samkvæmt framansögðu er
ástæða fyrir löggjafarvaldið að
huga að breytingu íslensku um-
ferðarlaganna til að lögbinda notk-
un bflbelta í aftursætum. Ný könn-
un á vegum Heilbrigðismála sýnir
að 88% aðspurðra eru hlynntir slík-
um ráðstöfunum (sjá töflu). Svip-
aðar niðurstöður hafa fengist er-
lendis.2 Reynslan sýnir að sektará-
kvæði eru nauðsynleg til að
árangur náist. Læknisfræðileg rök
mæla með þessari breytingu - og
það fyrr en síðar. Með því að auka
notkun barnastóla og bflbelta í aft-
ursætum er hægt að fækka alvar-
legum slysum í umferðinni hér um
marga tugi á ári.
Tilvitmnir:
1. Bjarni Torfason: Umferöarslysin og af-
leiðingar þeirra. Heilbrigðisskýrslur, fylgirit
1984 nr. 1.
2. Daphne Gloag: Changing the law on
children in cars. British Medical Journal, 1987,
295:1082.
3. Alexander C. Wagenaar o. fl.: Effects of
child restraint laws on traffic fatalities in el-
even states. The Journal of Trauma, 1987,
27(7):726-732.
4. Ernst A. Marburger o. fl.: Seat belt legis-
lation and seat belt effectiveness in The
Federal Republic of Germany. The Journal of
Trauma, 1987, 27(7):703-705.
5. Barnaslys. Bflbeltin geta bjargað. Heil-
brigðismál, 1983, 31(3):14.
6. Alexander C. Wagenaaro. fl.: Preventing
injuries to children through compulsory auto-
mobile safety seat use. Pediatrics, 1986, 78(4),
662-672.
Jónas Ragmrsson er ritstjóri Heil-
brigöismála.
Ertu hlynnt(ur) eða andvíg(ur) skyldunotkun bílbelta í aftursætum?
Könnun Hagvangs fyrir tímaritið Heilbrigðismál í september 1988. Svör 1087 þátttakenda (af 1159) sem tóku afstöðu. Hlynnt(ur) Andvíg(ur)
Allir, 15-79 ára ! \. 88% 12%
Karlar 82» 18%
Konur 94% Wó%
15-19 ára . . I ,.".H L... Í85% 15%
20-29 ára s. 81% 19%
30-39 ára 94% 6%
40 19 ára L;........... ; 88% 12%
50-59 ára ifítLÁÁ...;. 90% 10%
60-69 ára 88% 12%
70-79 ára 95% 5%
íbúar á höfuðborgarsvæðinu 88% 12%
íbúar í þéttbýli úti á landi 88% 12%
íbúar í dreifbýli V .... 89% 11%
HEILBRIGÐISMÁL 3/1988 5