Heilbrigðismál - 01.03.1997, Page 33

Jóhannes Long
Reykingavenjur Evrópubúa:
Staða íslenskra karla er nokkuð góð
en konur mega taka sig verulega á
Sú var tíðin að í sumum löndum
Evrópu reyktu 80-90% fullorðinna
karla. Ástandið hefur batnað mikið,
þó að enn finnist lönd þar sem
meira en annar hver karl reykir.
Ný samantekt á vegum Evrópu-
sambandsins leiðir í ljós að dregið
hefur úr reykingum í flestum lönd-
um sambandsins á síðustu tveim
áratugum, meira þó hjá körlum en
konum. Minnst breyting hefur orð-
ið þar sem litlar skorður hafa verið
settar við reykingum á opinberum
stöðum. Þá hefur verðlag einnig
áhrif, svo og aðrar ráðstafanir til að
draga úr reykingum.
Nú er talið að ár hvert látist um
þrjár milljónir jarðarbúa af völdum
reykinga (sex á hverri mínútu) og
að sú tala verði komin í tíu millj-
ónir á ári eftir aldarfjórðung.
Meðfylgjandi tafla um daglegar
reykingar í Evrópulöndum er eink-
um byggð á upplýsingum frá Evr-
ópusambandinu og Alþjóða heil-
brigðisstofnuninni. Þar sést að
staða íslenskra karla er nokkuð
góð, um 28% þeirra reykja. Hlut-
fallslega færri reykingamenn eru
einungis í Svíþjóð, 22%, en þar
við bætist að um 17% sænskra karla
nota reyklaust tóbak (snus). Að
teknu tilliti til þess má segja að
færri íslenskir karlar noti tóbak
heldur en aðrir evrópskir karlar.
Því miður er ekki hægt að segja
það sama um konurnar. íslenskar
konur hafa verið í hópi þeirra evr-
ópsku kvenna sem reykja mest, þó
dregið hafi úr reykingum þeirra
síðustu ár. Evrópumetið eiga
danskar konur, 39% þeirra reykja
daglega, en síðan koma nokkrar
þjóðir þar sem um 30% kvenna
reykja. Samkvæmt nýjustu tölum
eru íslenskar konur í 8.-11. sæti af 31
þjóð í Evrópu (á sama tíma og karl-
arnir eru í 29.-30. sæti). Miklar
reykingar íslenskra kvenna undan-
farna áratugi skipa þeim á bekk
með þeim þjóðum þar sem dánar-
tíðni kvenna úr lungnakrabbameini
er hvað hæst í heiminum.
Samfelldar kannanir Hagvangs
fyrir Tóbaksvarnanefnd sýna að
hlutfall karla sem reykja daglega
hefur minnkað úr 43% árið 1985
(18-69 ára) niður í 28% árið 1996 (15-
89 ára), sem er ein mesta breytingin
í Evrópu. Á sama tíma lækkaði
hlutfall kvenna úr 37% í 27%. Dreg-
ið hefur úr reykingum í öllum ald-
urshópum, einnig þeim yngstu.
Þessi evrópski samanburður
beinir athyglinni einkum að stöðu
íslenskra kvenna. Ábyrgð þeirra er
mikil, ekki síst varðandi reyking-
ar á meðgöngu og í návist ung-
barna. Þar þarf að blása til nýrrar
sóknar.
Reykingar í Evrópulöndum
Hundraðshlutfall fullorðinna
sem reykja daglega
Karlar
Lettland (1993) ...... 67%
Tyrkland (1988) ...... 63%
Eistland (1994) ..... 52%
Litháen (1992) ....... 52%
Pólland (1993)........ 51%
Albanía (1990) ....... 50%
Búlgaría (1989) ..... 49%
Spánn (1993) ......... 48%
Grikkland (1994) ..... 46%
Danmörk (1993) ....... 45%
Holland (1993) ....... 43%
Kýpur (1990) ..........43%
Slóvakía (1992) ...... 43%
Tékkland (1994) ...... 43%
Austurríki (1992) .... 42%
Frakkland (1993) ..... 40%
Malta (1992) ........ 40%
Ungverjaland (1989) ... 40%
Ítalía (1994)......... 38%
Portúgal (1994) ...... 38%
Sviss (1992) ......... 36%
Noregur (1994) ....... 35%
Slóvenía (1994) ...... 35%
Belgía (1992) ........ 33%
Lúxemborg (1992) ..... 32%
Þýskaland (1993)...... 32%
Finnland (1995)....... 29%
írland (1993) ........ 29%
Bretland (1994) ..... 28%
ísland (1996) ........ 28%
Svíþjóð (1994) ....... 22%
Konur
Danmörk (1993) ...... 39%
Holland (1994) ...... 31%
Noregur (1994) ...... 31%
Tékkland (1994) ..... 31%
Pólland (1993)....... 29%
Grikkland (1994) .... 28%
írland (1993) ....... 28%
Austurríki (1992) ... 27%
Frakkland (1993) .... 27%
ísland (1996) ....... 27%
Ungverjaland (1989) ... 27%
Bretland (1994) ..... 26%
Lúxemborg (1993) .... 26%
Slóvakía (1992) ...... 26%
Sviss (1992)......... 26%
Spánn (1993) ........ 25%
Tyrkland (1988) ...... 25%
Belgía (1992) ....... 24%
Eistland (1994) ..... 24%
Svíþjóð (1994) ...... 24%
Slóvenía (1994) ..... 23%
Finnland (1995) ..... 19%
Malta (1992) ........ 18%
Þýskaland (1993)..... 18%
Búlgaría (1989) ..... 17%
Ítalía (1994)........ 17%
Portúgal (1994) ..... 15%
Lettland (1993) ..... 12%
Litháen (1992) ...... 10%
Albanía (1990) ....... 8%
Kýpur (1990) ......... 7%
HEILBRIGÐISMÁL 1/1997 33