Heilbrigðismál - 01.03.1998, Blaðsíða 20

hvað stráka varðar en stelpur. Það vantar
verulega upp á að atferli eða lífsstíll þessa
unga fólks sé eins og við vildum hafa hann
hvað varðar mataræði og hvild. í fljótu
bragði er ekki auðvelt að sjá að gott sam-
ræmi sé milli þessara niðurstaðna og þess
að 96% unglinga telja það mikilvægt að
vera heilsuhraustir.
Horfum næst á reykingum. Vissulega
má segja að það sé hluti af heilbrigðum
lífsstíl að reykja ekki, enda hefur mikið
starf verið unnið á undanförnum árum í
því skyni að draga úr reykingum. Þrátt fyr-
ir þetta fara reykingar vaxandi meðal ungs
fólks. Hér á landi dró úr reykingum frá ár-
inu 1984 (sennilega allt frá 1974) fram til
ársins 1989, og jafnvel lengur. Síðan hafa
þær aukist. í þessari könnun, sem gerð var
í lok mars 1997, sýna niðurstöður að reyk-
ingar eru enn að aukast. Sama má reyndar
segja um neyslu ólöglegra vímuefna.
Neysla á hassi hefur fylgt sama mynstri. Þá
er veruleg aukning á neyslu amfetamíns.
Ástæða aukinna reykinga er ekki sú að
ungt fólk viti ekki að það sé óhollt að
reykja. Atferli unglinga, lífsstíll þeirra, er
ekki endilega í beinu samræmi við viðhorf
Helmingi fleiri
stúlkur en
drengir borða
nánast aldrei
morgunverð.
Unglingar hópa
sig saman eftir
tómstundum,
ræða áhugamál
sem tengjast
þeim, styðja
hver annan í
áhuga sínum og
gefa þannig lífi
sínu gildi og
tilgang.
þeirra, eða það sem þau telja æskilegast og
best. Hegðun unglinga virðist oft að veru-
legu leyti sjálfsprottin í þeim skilningi að /
margt sem þeir gera er ekki fyrirfram
ákveðið, það bara gerist í stemningu
augnabliksins. Því skipta aðstæður og fé- i
lagsskapur, einkum jafningjahópurinn, oft
miklu máli í lífi þeirra. Hversdagsheimur
unglinga mótast mjög mikið af því sem
þeir gera í tómstundum sínum. Þetta setur
þeim þann ramma sem oft ræður úrslitum
um það hvernig til tekst í forvarnarstarfi.
Forvarnir og lífsstíll
Þegar talað er um lífsstíl ungs fólks er
oftast átt við hvað það geri í frístundum,
hvernig og með hverjum það ver tímanum.
Þáttagreining (factor analysis) sem gerð
var á tómstundastarfi íslenskra unglinga
leiddi í ljós að hægt er að gera greinarmun
á mismunandi lífsstíl unglinga út frá því
hvað þeir gera í tómstundum.1 Þetta fel-
ur ekki í sér að tómstundir sem raðast sam-
an á tiltekinn hátt séu endilega sama eðlis,
heldur að þeir unglingar sem stunda eina
tegund tómstundastarfs séu líklegri en aðr-
ir til að taka þátt í öðrum tegundum tóm-
stunda innan þess þáttar. Sem dæmi um
þetta getum við nefnt lífsstíl skemmtana sem
felur í sér tómstundaiðju á borð við það að
sækja partý, fara á böll, sækja rokktónleika,
stunda leiktækjasali og hitta vini og kunn-
ingja niðri í bæ. Þá má nefna menningarleg-
an lífstíl sem felur í sér að sækja myndlist-
arsýningar sinfóníutónleika og leikhús,
leggja stund á myndlist og hljóðfæraleik og
lesa bækur. Lífsstíll afþreyingar felst í því að
horfa mikið á sjónvarp og myndbönd,
stunda tölvuleiki og svo framvegis. Þá má
tala um lífsstíl íþrótta í þeim tilvikum þegar ,
tómstundir ungs fólks einkennast af íþrótt-
um og líkamsrækt.
Hægt er að aðgreina mismunandi lífsstíl
þegar niðurstöður könnunarinnar eru
skoðaðar með þetta í huga. Þetta þýðir þó
ekki að líf tiltekinna unglinga sé takmarkað
við eina tegund lífsstíls. Mismunandi lífs-
stíll ungs fólks getur blandast á ýmsan
hátt. Þá getur tiltekin tómstundaiðja tengst
fleiri en einum lífsstíl. Allir unglingar
hlusta meira og minna á tónlist frá morgni
til kvölds, það er hins vegar misjafnt hvað
þau hlusta á. Kjarni málssins er sá að hægt
20 HEILBRIGÐISMÁL 1/1998