Samtíðin - 01.07.1966, Side 22

18
SAMTÍÐIN
INGDLFUR DAVÍÐSSGN:
nátturunnar
„REYNIR KÓNGUR RAUÐ MEÐ BER!“
REYNIVIÐUR var talinn heilagt tré til
forna. Reynir er björg Þórs. I Möðrufells-
hrauni í Eyjafirði stóð helg reynihrísla í
kaþólskum sið, og ganga um hana þjóð-
sögur, sbr. kvæðið: „I Eyjafirði aldinn
stendur reynir“. Af reynirækt fara fyrst
sögur í Ej'jafirði um 1800. Elzlu núlifandi
ræktaðir reyniviðir á Islandi standa við
bæina Skriðu og Fornhaga í Hörgárdal,
gróðursettir af Þorláki Hallgrímssyni og
sonum hans 1820—1830. .Tónas Hallgríms-
son skáld gisti í Skriðu 10. júlí 1839 og
segir: „Þorlákur sýndi mér garða sína
fullur áhuga. Einkum var hann ánægður
með reynitrén sín, enda eru þau mjög
gróskumikil“. Þorlákur var þá á níræðis-
aldri, en mjög fjörugur og kvikur. Sagt
var, að hann vildi heldur missa kú úr
fjósinu en hríslu úr garðinum. Margir
ræktunarmenn eru komnir af Þorláki í
Skriðu. Hæstu trén i Skriðu eru um 10
m og mjög gild.
Flestum þykja reynilaufin fegurst allra
trjálaufa. Það er einhver fínlegur, léttur
blær yfir reynitrjánum; og rauðu herin
eru eitt hið mesta skart íslenzkra trjá-
garða á haustin. Þau eru líka eftirlæti
þrastanna. I júní eru hinir hvitu, ilmandi
blómskúfar mjög til prýði. Reyniviður
vex allvíða í skóglendi (einkum á Vest-
fjörðum) og í giljum og urðum, þar sem
erfitt er að komast að honum. Talið var,
að álfar ættu giljatrén, og var þeim sums
staðar hlíft af þeim sökum.
I Nauthúsagili undir Eyjafjöllum stóð
lengi voldug reynihrísla viðfræg. Sumar
rætur liennar teygðu sig inn undir gamalt
fjárból og fengu nóga næringu úr sauða-
taðinu. Þessi mikla hrísla er fallin, en
rólarsprotar eru að vaxa upp í staðinn.
Reynir vex stundum á öðrum trjám!
Fuglar éta reyniber, en fræin ganga ómelt
niður af þeim og lenda stundum uppi i
trjám og hátt í klettum. Moldrylc berst að
með vindinum í holur í trjánum. Lítill
flugreynir óx á hlyn í garði Bjarna Sæ-
mundssonar um 1940. Stærsti flugreynir,
sem sögur fara af, óx uppi í gömlu, holu
og hálffúnu linditré í Bergen. Hann lifði
nærri öld og varð 16 m hár, enda höfðu
rætur hans vaxið niður gegnum fúið tréð
og niður í jörð! Flugreynir var notaður
til töfra fyrrum. Ekki mátti smíða skíði
né háta úr reynivið. (Reyniskiði þóttu of
hál). Reynir var notaður til lækninga er-
lendis í gamla daga; sum alþýðunöfn þar
á reyni eru kennd við örvun og hressingu.
Sums staðar í Þýzkalandi var danglað í
kýrnar með reynigrein, þegar þeim var
hleypt í fyrsta sinn út á vorin. Áttu þser
þá að verða frjósamari og mjólka betur!
Til er erlendis afbrigði af reynivið, sem
sætreynir nefnist, því að ber hans eru
hragðgóð og prýðileg í aldinmauk.
Kannske gæti sætreynir orðið aldintré á
Islandi?
MERKINGAR ORÐTAKA á bls. 4:
1. Að vera skapmikill.
2. Að keppast við eitthvað.
3. Að bregðast.
4. Að vera á verði.
5. Að koma ejnhverjum á óvart.
Ef skrifstofuvél yðar bilar,
þá hringið í síma
1-39-71.
VÉLRITINN Kirkjustræti 10