Samtíðin - 01.07.1966, Page 27

SAMTÍÐIN
23
6.
GREIINI
Skáldskapur á skákborði
Á átjándu öld komu út nokkur rit um
skák, er höfðu veruleg á'hrif á þróun
hennar. Elzt þessara bóka er „Traité sur
fe jeu des Echecs“ eða „Ritgerð um skák“.
Hún kom út 1737 og var höfundurinn
Hhilipp Stamma, Sýrlendingur, er hjó í
Harís. I þessari bók er i fyrsta sinni notað
það táknmál reita og leikja, er síðan hef-
ur tíðkazt á megirilandi Evrópu. Hinir
höfundarnir voru Ercole Del Rio (1750),
ee nefndur var í síðasta þætti, Lolli (1763)
°g Ponziani (1769).
Meginefni þessara rita var skákþrautir,
°g stóðu flestar þeirra ekki verulega fram-
ar gömlu arahísku þrautunum. Efnivið-
Ui'inn var oftast nær barátta gegn ofur-
eHi liðs, lausnin óvænt, en fremur harka-
feg en fínleg á mælikvarða nútímamanna.
Hessi einkenni héldust reyndar talsvert
Hani á nítjándu öld. Á þessum tíma var
ehia ráðið til þess að koma fróðleik um
skák á framfæri að gefa út hók, því að
skáktímarit voru engin til né skákþættir
1 blöðu'm eða tímaritum. Fyrsta timarit-
uni skák hóf göngu sina í París 1836 og
stóð frægasti taflmeistari Frakka, La-
bourdonnais, að því (La Palaméde). 1841
Var enska tímaritið „Tlie Chess Players
Chronicle“ stofnað, og 1846 liófst í Berlín
feriU skáktímarits, er enn lifir og allir
tekkja: Deutsche Schachzeitung, elzt allra
skáktíniarita.
Litum á eitt dæmi, er gæti verið sam-
^efnari fyrir þrautir af þvi tagi, er rætt
hefur verið um hér að framan.
11. Julius Mendheim
1832.
Einkennin leyna sér ekki, hættan vofir
yfir hvít úr öllum áttum. I arabískri slcák-
þraut hefði verið látið duga að krefjast
þess að hvítur ynni, en Mendheim kveður
nánar á: hvítur á að máta í sjöunda leik.
Lausnin er tiltölulega auðfundin vegna
þess hve mikil hætta vofir yfir hvít:
1. Hf8f Hxf8 2. Dd5f Hf7
3. Dxa8f Hf8 4. Dxa2f Hf7
5. Da8f Hf8 6. Dd5f Hf7
7. Ha8 mát.
Naumast verður annað sagt um þessa
lausn á nútímavisu, en að liún sé harka-
leg fremur en fínleg. Þó leynist í henni
hugmynd, sem oft hefur verið noluð í
skákdæmum síðar: drottningin er notuð
ti'I að opna línu livíta hróksins (4. Dxa2!).
Bezt er að ljúka þessum þætti með
annarri þraut, rúmlega áratug yngri, en
miklu torleystari og leyfa lesendum að
spreyta sig á henni til næsta þáttar.
1846.
12. Adolf Anderssen
Hvítur á að máta í 5. leik.
guðmundur
ARNLAUGSSON:
6.
GREIIXI