Fréttablaðið - 17.04.2010, Síða 10

10 17. apríl 2010 LAUGARDAGUR
GRAFÍK: JÓNAS
Fólk sem þjáist af lungnasjúkdómum, t.d. astma,
getur fengið berkjubólgur sem vara í marga daga og
lýsa sér í hósta, uppgangi og öndunarerfi ðleikum
Tilfi nning um aðskotahlut
Augnsærindi
kláði
blóðhlaupin augu
Útferð og
tárarennsli
Skrámur á
sjónhimnu
Bráð
augnbólga
ljósfælni
Nefrennsli og
erting í nefi
Særindi í hálsi
og hósti
Utandyra
■ Séu öndunarfæragrímur ekki
tiltækar má nota vasaklút eða
annan klæðnað sem heldur
stærri ögnum frá.
■ Ráðlagt að nota hlífðargler-
augu.
■ Gjóskan getur verið varasöm
vegna eldinga.
Innandyra
■ Börn og þeir sem eru með öndunarfærasjúkdóma
skulu halda sig innandyra.
■ Loka gluggum og hækka í ofnum til að draga úr því að
ryk smjúgi inn. Hugsanlega þarf að þétta glugga.
■ Nota öndun-
arfæragrím-
ur utanhúss.
Æskilegt að nota
hlífðarföt.
Heilbrigðisyfirvöld mæla eindreg-
ið með því að þeir sem búa á svæðum
þar sem öskufalls gætir geri viðeig-
andi varúðarráðstafanir. Askan er
afar fínkornótt og á greiða leið niður í
öndunarfæri og það getur valdið fólki
lungnaskaða. Fólk sem á við öndunar-
færasjúkdóma að stríða ætti að fara
sérstaklega varlega. Það sama á við
um börn.
Hvernig ber að varast heilsuspillandi áhrif
öskufalls?
Umhverfisstofnun hefur gefið út leiðbein-
ingar vegna öskufallsins. Þar segir að þar
sem er sýnilegt öskufall er fólki ráðlagt að
vera ekki á ferli að óþörfu. Ef fólk fer út á að
hafa grímu eða blautan klút fyrir vitum. Við-
kvæmir skulu halda sig innandyra og mælt er
með notkun hlífðargleraugna.
Þar sem ekki er áberandi öskufall, en
greina má mistur, getur jafnframt verið var-
hugavert að vera á ferli. Fínni hluti gjóskunn-
ar er ekki síður varasamur fyrir öndunar-
færin en sjálft öskufallið og getur borist víða.
Kornastærðargreining af sýni sem tekið
var af Mýrdalssandi sýnir að fjórðungur
gjóskunnar þar er svifryk, en það á greiða
leið niður í lungu og getur haft áhrif á heilsu.
Eftir því sem fjær dregur má gera ráð fyrir
að hlutfall svifryks aukist. Umhverfisstofnun
er að setja upp svifryksmæli austan við gos-
stöðvarnar til að mæla mengun þar sem ekki
er sýnilegt öskufall og mun birta niðurstöður
þeirra mælinga.
Kristján Geirsson, deildarstjóri á
Umhverfisstofnun, segir að gjóskan sé mjög
misjöfn að gerð og erfitt að koma við full-
kominni vörn gegn henni. Eins skiptir máli
hversu lengi mengunarinnar gætir á hverj-
um stað, en mestu skipti að fólk bregðist við
aðstæðum á viðeigandi hátt. „Askan er verri
en það svifryk sem við þekkjum vegna þess
að það eru skarpari brúnir á öskunni. Hún
er því meira ertandi en annað svifryk,“ segir
Kristján.
Mengun andrúmsloftsins er ekki aðeins
bundin við rykmengun; með mekkinum ber-
ast einnig lofttegundir, eins og til dæmis
brennisteinsoxíð, sem eru óheilnæmar.
Almennar leiðbeiningar um mengun vegna
eldgossins er að finna á vef Umhverfisstofn-
unar og Almannavarna.
svavar@frettabladid.is
Getur valdið lungnaskaða
GOS Í EYJAFJALLAJÖKLI
STANGVEIÐI „Vegna eldgoss í Eyja-
fjallajökli verða þeir sem eiga
veiðileyfi eystra líklegast að
sitja heima nema veiðidellan sé
svo mikil að farin sé norðurleið-
in,“ sagði á vef Stangaveiðifé-
lags Reykjavíkur í gær. Þá voru
einmitt hollaskipti í Tungufljóti í
Skaftárhreppi.
„Þeir sem voru við veiðar voru
komnir til síns heima, en þeir
sem ætluðu sér austur í morg-
un komust hvergi. Því miður eru
þeir sem staddir eru í Steinsmýr-
arvötnum ekki jafn heppnir, því
þeir eru fastir fyrir austan. Eru
þeir hinir sömu farnir að huga
að því að keyra norðurleiðina til
þess að komast til síns heima,“
sagði á svfr.is. - gar
Hlaup hefti stangveiðimenn:
Komust ekki í
sjóbirtingsveiði
„Nú vitum við að þetta er yfir
hættumörkum,“ segir Gunnar
Þorkelsson, héraðsdýralæknir á
Kirkjubæjarklaustri, um flúor-
mengunina í öskunni sem fallið
hefur úr gosinu. „Það er þvert
ofan í það sem var búið að segja
að þetta væri eldstöð sem ekki
væri mikið flúor í,“ segir hann
Gunnar segir þó að gosið hafi
engin áhrif haft á skepnur enn.
Helst væri að askan pirraði hross
sem fengju hana í augun. Það
væri þó ekki ýkja hættulegt.
Greint var frá því að gær að blóð-
ugur niðurgangur gæti fylgt því
ef skepnur önduðu að sér mikilli
ösku.
Gunnar biður bændur að gæta
sérstaklega að því næstu daga að
skepnur komist ekki í að drekka
úr menguðum vatnspollum.
Flúor getur bundið kalsíum í
torleyst sambönd í skrokknum og
þannig stuðlað að kalkskorti. Það
veikir mjög bein og tennur. - sh
Askan eitraðri en talið var:
Flúorið yfir
hættumörkum
GUNNAR ÞORKELSSON Brýnir fyrir
bændum að gæta að skepnum.
FRÉTTABLAÐIÐ / GVA