Fréttablaðið - 02.07.2010, Blaðsíða 17

FÖSTUDAGUR 2. júlí 2010 17
Fyrir þremur árum var mat-vælaverð á Íslandi töluvert
hærra en í Evrópu. Síðan þá hefur
verðið hækkað og laun margra
hafa lækkað. Hver er svo niður-
staðan? Jú, matvælaverðið er orðið
svipað og víða í Evrópu. Takk,
bankahrun!
Ástæðan er sem sagt ekki sú
að matvælverð í öðrum löndum
Evrópu hafi hækkað, meira en á
Íslandi, eða að verðið hér á landi
hafi lækkað.
Ástæðan er einfaldlega sú að
krónan hrundi. Áhrifin á þremur
árum eru þau sömu og ef laun
allra hefðu verið skorin niður um
helming.
Mælistikan hefur því breyst.
Umræðan um innflutning á mat-
vörum til Íslands hefur í gegnum
tíðina um of fókuserað á verðið en
of lítið á fjölbreytni og valfrelsi
neytenda.
Í raun ætti það ekki að vera sér-
lega eftirsóknarvert að búa í landi
með lágu matvælaverði. Grunn-
ástæða hás matvælaverðs er oft-
ast ríkidæmi viðkomandi svæðis.
Hlutir eru dýrir þar sem ríkt fólk
býr. Matur í New York er dýrari
en í Bangladess. Samt vill fólk nú
frekar búa í New York.
Við getum því almennt átt von
á því að matvælaverðið á Íslandi
verði almennt hátt til lengdar. En
auðvitað eigum við að geta valið
sjálf hvort skinkan sem við kaup-
um sé dönsk, íslensk eða nýsjá-
lensk. Vilji menn styrkja land-
búnað á að gera það með beinum
fjárframlögum en ekki með því að
skerða val neytenda.
Mun matarverðið lækka við það
að Ísland gengur í Evrópusam-
bandið eða afnemur tolla á mat
eftir öðrum leiðum? Jú, líklega
mun það lækka svo um munar, í
það minnsta í þeim vöruflokkum
þar sem höftin og tollarnir eru
mestir. Ellegar væru sérhags-
munahópar á borð við Bænda-
samtök Íslands ekki á móti því að
leyfa tollfrjálsan innflutning mat-
væla. Þau eru á móti, vegna þess
að þau telja að félagsmenn þeirra
stæðust ekki erlenda verðsam-
keppni. Þótt svo þau noti stund-
um flóknari og fallegri rök fyrir
afstöðu sinni.
Stundum er mikilvægt að átta
sig á því hvað orð þýða. Hið fræði-
lega hljómandi orð „matvælaör-
yggi“ þýðir í raun bara „tollar
og innflutningshöft“. Þeir sem
segjast vilja standa vörð um mat-
vælaöryggi Íslands meina ein-
faldlega að þeir vilji standa vörð
um tollana og innflutningshöftin.
Enda hefur enginn lagst í neina
alvöruvinnu við það að skoða mat-
vælaöryggið út frá neinu öðru
en atvinnuöryggi matvælafram-
leiðenda. Íslendingar er þannig
algjörlega háðir útlöndum um
hluti eins og eldsneyti, vinnuvél-
ar, varahluti, fóður og raunar flest
annað sem viðkemur matvæla-
framleiðslu. Án útlanda er öryggið
ekkert.
Svína- og kjúklingarækt byggist
til dæmis nánast einungis á inn-
fluttu fóðri. Við flytjum sem sagt
til landsins erlent korn í tonnavís
sem verður að stærstum hluta að
svína- og hænuskít en einhverjum
hluta að svína- og hænukjöti, sem
við svo borðum. Hefðu menn ein-
hvern áhuga á matvælaöryggi
Íslands mætti því segja að þessar
búgreinar séu svo háðar erlend-
um innflutningi að þær séu meiri
ógn við matvælaöryggið heldur
en hitt.
Hér er ekki lagt til að ein eða
önnur búgrein verði látin víkja í
þágu einhverrar meintrar sjálf-
bærni. Enginn einn maður á að
ákveða slíkt.
Skoði menn söguna má sjá að
varla er til öruggari ávísun á
hungursneyð og uppskerubrest
heldur en eitthvað sem heit-
ir sjálfbær áætlunarbúskapur.
Frjáls markaður er aftur á móti
stórkostlegt tæki til stýra fram-
leiðslu á matvöru og dreifa henni
til fólks. Komi á daginn að það
borgi sig fyrir einhvern að flytja
til landsins korn til að búa til
svín, þá á ekki að banna það, en
vilji menn bara flytja inn svín
milliliðalaust, þá á ekki að amast
við því heldur.
Sjálfbærni landa er verulega
ofmetin hugmynd. Tilraunir til að
verða öðrum óháðir um einhverja
framleiðslu enda oftar en ekki
í fábrotnu og hugmyndasnauðu
merkjafalsi. Kannski finnst ein-
hverjum skemmtilegt að geta valið
um ferns konar íslenskt pepper-
óní og tvenns konar íslenska feta
osta, en væri ekki ráð að íslenskir
neytendur fengju loks að bragða á
ítölskum og grískum frumgerðum
þessara vörutegunda? Á meðan
gætu íslenskir framleiðendur ein-
beitt sér í auknum mæli að því að
þróa vörur sem Ítalir og Grikkir
kunna ekki að búa til.
Matvælaóöryggi
Pawel Bartoszek
stærðfræðingur
Í DAG
Kæra Þórdís Elva,Þakka þér fyrir opið bréf til
mín í Fréttablaðinu þann 11. júní
síðastliðinn. Þar er vísað til þess,
sem fram kemur í bók þinni „Á
mannamáli“, og sérstaklega gert
að umtalsefni misháar refsing-
ar sem liggja við kynferðisbrot-
um gegn börnum. Þessi umræða
er afar áhugaverð og til þess fallin
að minna okkur á alvarleika þeirra
brota, sem um ræðir. Einnig knýr
hún okkur til að líta gagnrýnum
augum á refsilöggjöfina og hvort
hún endurspegli það gildismat, sem
við lýði er í okkar samfélagi.
Ég fylgi fordæmi þínu og tek ein-
falt dæmi. Nauðgunarbrot varða
allt að 16 ára fangelsi en í nauðgun
felst að maður hefur samræði eða
önnur kynferðismök við einstakling
með því að beita ofbeldi, hótunum
eða annars konar ólögmætri nauð-
ung. Hér getur fórnarlamb verkn-
aðarins verið barn eða fullorðinn,
en það er virt til refsiþyngingar
ef brotaþolinn er ungur að árum.
Ef hins vegar er um að ræða sifja-
spell, þar sem einstaklingur hefur
samræði eða önnur kynferðismök
við barn sitt eða annan niðja og
beitir ekki ofbeldi, hótun eða ann-
ars konar nauðung – þá varðar það
fangelsi allt að 8 árum, og allt að 12
árum sé barnið yngra en 16 ára.
Nærtækt er að spyrja: Hvers
vegna gerir löggjafinn greinarmun
á því hvaða aðferð er notuð til að
brjóta svo gróflega gegn barni? Því
er hámarksrefsingin ekki sú sama,
hvort sem um nauðgun er að ræða
eða sifjaspell í skilningi hegning-
arlaganna? Hér mætti með réttu
segja að sú misnotkun á trúnaði
barns, sem felst í hvers konar kyn-
ferðisbroti gegn því, sé alveg jafn
alvarleg og sú háttsemi sem áður
var lýst, það er ofbeldi, hótun eða
annars konar nauðung. Einnig má
færa rök fyrir því að hvers konar
kynferðisbrot gegn börnum sé
fullt eins alvarlegt og nauðgun og
því ætti að refsa fyrir öll kynferð-
isbrot gegn börnum með hámarks-
refsingu. Það er fyllilega réttmætt
sjónarmið.
Lítum þá á hina hliðina. Í refsi-
löggjöf okkar er almennt gerð-
ur greinarmunur á refsihámarki
hverju sinni, eftir því um hvaða
verknað er að ræða. Við mismun-
andi brotum liggja misháar refs-
ingar. En vitaskuld verða þær refs-
ingar, sem liggja við verknaði á
hverjum tíma, að endurspegla gild-
ismat samfélags okkar. Þar erum
við komin að kjarna málsins og því,
sem þú vekur svo ágætlega máls á
í bók þinni.
Kynferðisbrotakafli almennra
hegningarlaga var endurskoðaður
árið 2007 og voru þá gerðar ýmsar
breytingar sem fela í sér aukn-
ar refsingar við kynferðisbrotum
gegn börnum. Eftir því sem best
verður séð af dómaframkvæmd
hafa lagabreytingarnar leitt til
þyngri refsinga við þessum alvar-
legu brotum. Minni greinarmunur
er gerður á hinum ýmsu verknuð-
um – en munurinn er engu að síður
til staðar ennþá.
Er tilefni til að gera slíkan
greinarmun? Er tilefni til að hækka
refsingarnar enn frekar? Það er
álitaefni sem ég tel fullt tilefni til
að verði skoðað, og mun ég beita
mér fyrir því á vettvangi ráðu-
neytisins.
Svar við opnu bréfi
Dómsmál
Ragna
Árnadóttir
dómsmálaráðherra
FRÍTT Í BÍLASTÆÐISHÚS!
• Lifandi tónlist
• Bjarni töframaður
• Framandi dansar
• Útimarkaður á
Hljómalindarreit o.m.fl.
VERSLANIR OPNAR
TIL KL. 17:00