Fréttablaðið - 20.10.2010, Side 13

MIÐVIKUDAGUR 20. október 2010
Í aðdraganda viðræðna okkar um aðild Íslands að Evrópu-
sambandinu hef ég kappkostað
að hafa sem mest samráð. Gildir
það jafnt um Alþingi, almenning,
sveitarfélög, hagsmunasamtök í
atvinnugreinum og félagasamtök,
forystu einstakra stjórnmála-
flokka og aðra sem málið varðar.
Ég hef líka gætt þess að upplýsa
þá granna okkar og samstarfs-
þjóðir sem eins og við standa enn
þá utan sambandsins. Það er ein-
beittur vilji ríkisstjórnarinnar
að hafa allar upplýsingar á tak-
teinum fyrir almenning, eftir því
sem mögulegt er. Þó að Íslend-
ingar hafi síðustu fimmtán árin
verið í stöðugt nánara samstarfi
við Evrópusambandið, og séu í
reynd með hálfgildings aukaað-
ild að því gegnum EES-samning-
inn, þá er ákvörðun um að ráðast
í samninga um fulla aðild stórt
skref fyrir þjóðina.
Það er því mikilvægt, ekki síst
af sjónarhóli lýðræðis, að allar
upplýsingar um samningaferl-
ið og viðræðurnar séu á hverju
stigi sem aðgengilegastar. Þannig
getum við best eytt tortryggni.
Það auðveldar landsmönnum að
fylgjast með samningaviðræðun-
um og taka að endingu upplýsta
afstöðu með eða á móti samn-
ingnum. Því á endanum verður
það þjóðin, en ekki stjórnmála-
menn, sem ákveður í þjóðarat-
kvæðagreiðslu hvort það þjónar
hagsmunum Íslands að ganga í
Evrópusambandið.
Víðtækt og náið samráð
Víðtækt samráð var haft um skip-
an aðalsamningamannsins, Stef-
áns Hauks Jóhannessonar sendi-
herra, og ég afréð ekki skipun
hans fyrr en ljóst var að um
hana ríkti breið samstaða. Sömu
vinnubrögð voru viðhöfð við að
skipa samninganefndina sjálfa.
Þess var vandlega gætt að fag-
legir verðleikar og samninga-
reynsla réðu vali á nefndarmönn-
um. Nefndin endurspeglar bæði
viðhorf landsbyggðar og þéttbýl-
is. Í átján manna samninganefnd
er kynjasjónarmiða gætt til fulls.
Þar eru jafnmargir karlar og
konur. Leiðsagnar utanríkismála-
nefndar Alþingis um reynda full-
trúa úr háskólasamfélaginu var
ríkulega gætt, en varaformenn
nefndarinnar hafa gegnt forystu-
hlutverkum innan háskólanna
norðan heiða og sunnan.
Fjölmargir, ríflega 200 manns,
koma að samningaferlinu öllu
sem þátttakendur í einstökum
samningahópum. Tíu samninga-
hópar eru starfandi um einstaka
málaflokka, s.s. sjávarútveg,
landbúnað, gjaldmiðlamál og
byggðamál auk málaflokka á
sviði EES-samningsins eins og
umhverfismála, neytendamála
o.fl. Ég gætti þess vandlega að
hafa náið samráð og samstarf við
hagsmunasamtök sem tengjast
viðkomandi greinum um val full-
trúa í samningahópana. Ekki var
gengið frá skipan mikilvægustu
formanna samningahópanna fyrr
en búið var að ganga úr skugga
um að samstaða ríkti um þá.
Raunar komu tillögur að þeim
innan úr viðkomandi atvinnu-
greinum. Þeir voru valdir til for-
ystu án þess að ég hefði hugmynd
um hvort þeir væru með eða á
móti aðild. Aðalatriðið í mínum
huga var að viðkomandi nytu
trausts og væru faglega fram-
úrskarandi. Samráðið við hags-
munasamtök hefur því verið með
eins opnum og ríkum hætti og
þau sjálf hafa kosið. Það er vafa-
lítið lykillinn að því hve breið
sátt hefur skapast um samninga-
lið Íslands.
Upplýsingagjöf til almennings
Það er sömuleiðis lykilatriði að
halda almenningi eins upplýstum
og kostur er um framvindu við-
ræðnanna. Utanríkisráðuneytið
lét því á sínum tíma birta á vef
sínum allar spurningarnar, 2.500
talsins, sem framkvæmdastjórn
Evrópusambandsins beindi til
okkar þegar hún undirbjó skýrslu
sína um Ísland. Svör íslensku
stjórnsýslunnar, 2.600 blaðsíður
auk fylgiskjala, alls 8.700 blað-
síður, voru síðan birt á vef okkar
um leið og þau voru formlega
afhent framkvæmdastjórninni í
Brussel. Áður hafði efni þeirra
verið kynnt utanríkismálanefnd
þingsins, þar sem allir flokkar
eiga fulltrúa.
Fjölmargir notfærðu sér vefinn
til að skoða bæði spurningar og
svör. Það vakti sérstaka athygli
mína að engar neikvæðar athuga-
semdir bárust vegna svaranna.
Aðfinnslur voru tæpast viðraðar
opinberlega. Það staðfestir í senn
hátt gæðastig undirbúningsvinnu
okkar og sýnir traust almennings
á henni.
Til að sýna áfram gagnsæi í
verki hef ég haldið áfram þess-
ari upplýsingamiðlun úr kjarna
undirbúningsvinnunnar með því
að birta opinberlega á vef ráðu-
neytisins fundafrásagnir bæði
einstakra samningahópa og aðal-
samninganefndar. Greinar gerðir
einstakra samningahópa til und-
irbúnings rýnifundum með ESB
verða birtar á næstu vikum.
Þegar samningsafstaða Íslend-
inga í einstökum málaflokkum
hefur verið kynnt gagnaðilum
okkar verður hún líka birt opin-
berlega, með þeim hætti sem
samningafólkið okkar telur ekki
skaða samningshagsmuni Íslands.
Hinu sama mun gegna um ýmsar
sérfræðiskýrslur sem unnar
verða í samningaferlinu. Eini
mælikvarðinn sem settur verður
er hvort birting kann að skaða
samningshagsmuni Íslands.
Öll gögn sem varða samninga-
viðræður Íslands við ESB er nú
að finna á sérstakri heimasíðu,
esb.utn.is, sem og hnitmiðaða
útskýringu á ferlinu sjálfu.
Í sumar fól ég einnig aðalsamn-
ingamanni okkar að eiga fundi
með samtökum víðs vegar um
okkar góða land til að kynna stöð-
una í aðdraganda viðræðnanna
og miðla þar þeim upplýsingum
sem menn óska eftir. Fyrstu yfir-
ferð hans um landið er lokið og
almenn ánægja hefur ríkt með
tök hans á málinu.
Þátttaka þjóðarinnar
Rafræn stjórnsýsla er á fleygi-
ferð, og við Íslendingar eigum
að nýta okkur kosti hennar til að
greiða enn frekar fyrir þátttöku
þjóðarinnar í samningunum. Ég
tók því ákvörðun um, að ábend-
ingu Hauks Arnþórssonar stjórn-
sýslufræðings sem hefur sérhæft
sig á þessu sviði, að veita Íslend-
ingum öllum beina hlutdeild í
umsóknarferlinu með því að setja
á fót gagnvirka vefsíðu, sem verð-
ur opnuð innan tíðar. Þar munu
borgarar landsins geta spurt
spurninga og fengið svör, gert
athugasemdir við einstök mál og
komið á framfæri ábendingum
eða gagnrýni, en líka haft reglu-
lega samræðu við aðalsamninga-
mann, sérfræðinga eða ráðherr-
ann sjálfan, eftir því sem tilefni
er til.
Því má slá föstu að aldrei áður
hafa stjórnvöld átt í jafnmikil-
vægum samningum sem hafa
verið undirbúnir með jafnlýð-
ræðislegum og opnum hætti og
núverandi viðræður um aðild
Íslands að Evrópusambandinu.
Það er langbesta leiðin til að eyða
tortryggni og auðvelda mönnum
að taka afstöðu á málefnalegum
og upplýstum forsendum.
Opið og aðgengi-
legt samningaferli
Evrópumál
Össur
Skarphéðinsson
utanríkisráðherra