Morgunn - 01.06.1976, Blaðsíða 49

TRÚ OG ÞEKKING
47
tilraunir og áþreifanlegar athuganir, heldui' við það, að hann
lærði að skoða náttúruna á nýjan hátt, nefnilega sem við-
fangsefni stærðfræðilegra hugmynda og greininga. Hann lærði
að lita á náttúruna sem afsprengi stærðfræði, sem eins konar
líkamsgerving stærðfræðilegra sambanda og í þessum stærð-
fræðihugmyndum fundu frumherjar hinnar sígildu náttúru-
vísindalegu heimsmyndar tjáningu á reglu og innra samræmi
hins guðdómlega sköpunarmáttar, nokkurs konar andlega feg-
urð sköpunarverksins.
Það var þessi guðdómlega regla, samræmi og fegurð, sem
þeir leituðu að í efnisheiminum, sem sett var fram í stærð-
fræðireglum. Þeir vildu biðja með vitsmunum og lofsyngja
með vitsmunum. Það var sá innblástur, sem lagði grunninn
að hinni náttviruvisindalegu heimsmynd. Þennan innblástur
höfðu frumherjar endurreisnartímans fengið frá eldgamalli
trúarlegri dulspekihefð, sem tengd var hinum gríska hugsuði
og stærðfræðingi Pyþagórasi og sem Platon hafði borið áfram.
Það var þessi hefð þeirra Pyþagórasar og Platons, sem menn
á borð við Kopernikus, Kepler og Newton tóku upp og end-
urnýjuðu og sem þeir í nýjum hugmyndum sínum tengdu
hinum kristna anda, við Logos, orðið, sem skapaði. Maður á
borð við Jóhannes Kepler er ekki aðeins frumherji í sögu vís-
indanna og stærðfræðinnar, hann er einnig einn merkilegasti
og eftirtektarverðasti maður hinnar kristnu dulfræði. Það er
staðreynd, sem nú á dögum er oftast gleymd, að fyrstu hug-
myndirnar að jafnmikilvægum uppgötvunum í sögu nútíma-
vísinda eins og lögmálanna um brautir reikistjarnanna, þær
er að finna í verki, sem borið er uppi af anda hinnar trúar-
legu dulfræði og heitir einnig Mysterium Cosmograficum,
Leyndardómar alheimsins.
Hin nýja heimsmynd, byggð á innblæstri frá Pyþagórasi,
var fyrst útlistuð og uppbyggð sem reynsluvisindi miklu síðar
og það er merkilegt að hugsa til þess, að sá maður, sem vana-
lega er talinn hafa lagt grunninn að nútíma reynsluvisindum,
Francis Bacon, hafnaði kerfi Kópernikusar vegna þess að það
samrýmdist ekki skynjun mannsins.