19. júní - 19.06.1964, Qupperneq 9

— þ. e. a. s. húsmæður — hafa til þessa verið af-
skiptar rétti til sjúkradagpeninga. l.janúar 1964
gengu í gildi endurskoðuð almannatryggingalög.
Þar er sýnd viðleitni til að rétta hlut húsmæðra.
En dagpeningarnir, sem húsmæðurnar eiga að fá,
eru næstum helmingi lægri en annarra sjúklinga,
af þvi að lögin miða vinnuverðmæti húsmóður við
upphæð ellilauna eða örorkubóta. Kvenréttinda-
félag Islands gerði athugasemd við þessa viðmið-
un og krafðist jafnréttis húsmæðra við annað fólk.
4. Slysatryggingar.
Slysatryggingarrétt eiga húsmæður alls ekki. Á
vinnuvettvangi húsmóðurinnar eru slys þó alltið.
Smábændum og atvinnurekendum litilla fyrirtækja
er nú með breytingum almannatryggingalaganna
gefinn kostur á slysatryggingum, og er undarlegt,
að þær skuli ekki einnig geta náð til húsmæðra.
5. örorkubœtur.
örorkubætur til húsmæðra fara ekki eftir sömu
reglum og til annarra öryrkja. Samkv. gildandi
reglugjörð (27.nóv. 1961) „skal ekki úrskurða hús-
móður örorkustyrk, nema sannað þyki, að um veru-
legan aukakostnað sé að ræða við heimilishaldið
vegna örorku hennar, svo sem aðkeypta húshjálp,
eða atvinnuleysi fyrirvinnunnar af þeim sökum.“
Verulegur aukakostnaður er óeðlileg viðmiðun
og segir litið til um þörfina fyrir hjálp. Hjálpsöm
fjölskylda gæti auðveldlega orðið orsök þess, að
húsmóðir fengi ekki örorkubætur. Þetta er rétt-
indaskerðing. Með orðalagi reglugerðarinnar er
húsmæðrum óvirðing sýnd, einkum með orðinu
fyrirvinna, réttara væri að tala um heimilisföður,
þar Sem hjónunum ber báðum skylda til að fram-
færa fjölskylduna.
6. Ekkjubœtur.
Samkv. ákvæðum almannatryggingalaga eiga
konur rétt á nokkrum styrk við fráfall eiginmanns
og auk þess árlegum styrk, ef þær eru 50 ára eða
eldri, er þær verða ekkjur. Þessar bætur hækkuðu
dálítið við síðustu endurskoðun laganna. Kona,
sem er 65 ára við lát eiginmanns síns, fær fullar
ekkjubætur, en þær eru jafnháar ellilaununum,
sem hún fær 67 ára gömul, en um leið eru ekkju-
bæturnar tir sögunni.
Karlmenn fá ekki ekkilsbætur hjá almannatrygg-
ingalögumnn. Það er aðeins í tryggingum opin-
berra starfsmanna, sem slíkt jafnrétti á sér stað,
enda er þar launajafnrétti að lögum.
7. Orlof.
Orlof — hvíld frá störfum — þ. e. a. s. hvíld frá
launuðum störfum — eru talin sjálfsögð mann-
réttindi. Konur, sem vinna við svonefnd atvinnu-
störf,eru þvi jafnréttháar körlum í því efni. 1 samn-
ingum atvinnurekenda og launþega og reglugerð-
um um réttindi og skyldur starfsmanna rikisins
eru ákvæði um orlof starfsfólks. Yfirleitt er orlof
ekki styttra en 3 vikur á ári.
Stærsta stétt þjóðfélagsins — húsmæðurnar —
er enn þá að mestu leyti afskipt orlofsréttindum.
Að vísu eru til lög um orlof húsmæðra, en í fram-
kvæmd bera þau svipmót góðgerðastarfsemi. Senni-
lega er langt í land, þar til allar húsmæður fá ár-
legt þriggja vikna orlof.
8. FæSingarorlof.
fsland hefur enn þá ekki getað fullgilt alþjóða-
samþykkt um mæðravemd (nr. 103), vegna þess
að engin lög eru til, sem tryggja öllum konum,
sem starfa í atvinnulifinu, eins og það er kallað,
hvíld frá störfum vegna barnsburðar án þess að
verða fyrir tekjumissi.
Aðeins konur, sem em starfsmenn rikisins, njóta
«ð lögum fæðingarorlofa, sem með reglugerð er
ákveðið samtals 90 dagar fyrir og eftir bamsburð.
Að öðru leyti eru slik orlof samningsatriði, t. d.
hefur Starfstúlknafélaginu Sókn tekizt að ná samn-
ingum um, að félagskonur, sem starfað -hafa 4 ár
eða lengur hjá sama atvinnurekanda, skuli fá 3
mánaða fæðingarorlof á fullu kaupi.
Árið 1960 var fmmvarp um fæðingarorlof til
handa konum, sem em launþegar, flutt á Alþingi.
Fmmvarp þetta, ef að lögum hefði orðið, hefði ver-
ið mikið framfaraspor, enda þótt það næði ekki til
allra mæðra. En að því ber að stefna, að allar kon-
ur geti fengið nauðsynlega hvíld frá störfum vegna
barnsburðar.
Lögunum um heimilishjálp í viölögum mætti vel
breyta á þann veg, að öllum konum væri tryggð
heimilishjálp fyrir og eftir bamsburð, en ekki eins
og nú, þar sem sú hjálp er veitt, í hæsta lagi 14
daga. Einnig mætti samræma þessa heimilishjálp
lögum um orlof húsmæðra.
9. Mœðralaun, fjölskyldubœtur og barnalífeyrir.
Mæðralaun, f jölskyldubætur og bamalifeyrir eru
þau atriði í tryggingalöggjöfinni, sem Kvenrétt-
indafélag Islands og konur yfirleitt hafa látið sig
einna mest varða.
Þó eru þau fyrst og fremst réttindamál barna.
19. JtJNl
7