19. júní - 19.06.1964, Side 15

Islenzkt brúðkaup á
Grœnlandi
Eftir Karen Plovgaard
Enda þótt því sé oft haldið fram, að sorgarat-
burðir geymist lengst í minni og sagnfræðin leggi
meiri alúð við þá en hina, sem haft hafa hamingju
í för með sér, þá hendir það þó einnig, að annálar
geta um gleðistundir og varðveita um leið nöfn
þeirra frá gleymsku, sem þar koma við sögu.
Hið gamla latneska orðtæki: fátt er kyrru betra,
á vafalaust við rök að styðjast; en brúðkaupið,
sem haldið var á Hvalsey á Grænlandi 1408, stað-
festir þó, að engin regla er án undantekningar.
Brúðkaup þetta varð víðfrægt, og ekki verður
annað séð, en gæfan hafi fylgt brúðhjónunum
bæði þá og síðar.
Þótt hin íslenzka byggð, sem staðið hafði með
blóma, væri að nálgast endalok sín á Grænlandi
um þessar mundir, virðist sem þetta fyrrnefnda
brúðkaup hafi farið fram af mikilli reisn og við-
höfn.
Æðstu embættismenn kirkjunnar framkvæmdu
vígsluna. Allir sem eitthvað máttu sín í landinu
voru samankomnir í Hvalseyjarkirkju þennan dag,
þegar, eins og sagt er í samtíma heimildum: „Þor-
steinn Ólafsson festi Sigríði Björnsdóttur sér til
eiginkvinnu“. Auk þess voru vottar að vígslunni
nokkur íslenzk stórmenni, sem komið höfðu til
Grænlands tveim árum áður, eða árið 1406.
Að þetta brúðkaup varð svo eftirminnilegt, sem
raun ber vitni, stafar að nokkru leyti af því, að
ekki færri en þrjú vottföst skjöl gera það óvefengj-
anlegt síðari tímum, að það hafi átt sér stað og
einnig greina aðrar sögulegar heimildir frá þeim
heiðri og hamingju, sem brúðhjónunum og afkom-
endum þeirra féll í skaut.
Þess er getið um ætt og uppruna brúðhjónanna,
19. JÚNl
Frú Plovgaard er danskur rithöfundur, hefur samið skáld-
sögur og skrifað fjölda af smásögum og greinum, sem birzt
hafa í blöðum og tímaritum. Einnig hefur hún skrifað harna-
hækur, meðal annars Sanne-hækumar, sem 1960 fengu verð-
laun menntamálaráðuneytisins danska sem bezta bamabók
ársins. Hefur hún verið ]>Ý(ld á fjölda tungumála.
Greinin, sem hér birtist, var flutt af höf. í danska út-
varpið i júlí s. 1. sumar.
að Þorsteinn Ólafsson væri kominn af auðugri is-
lenzkri ætt. Faðir hans, Ólafur Björnsson, ætti
jörðina Akra í Skagafirði, og hefði hún komið í
arfahluta Þorsteins og skyldi þar verða hans fram-
tíðarheimili og arinn ættarinnar.
Sagan segir, að Þorsteinn hafi sem ungur maður
komið til Grænlands 1406, ásamt hinum íslenzku
stórmennum, sem fyrr er getið. Sennilegt er, að
þeir hafi lent í hafvillum og straumar og stormar
borið þá af leið, þar sem hin norsk-danska ein-
okun á Grænlandssiglingum -—- á tímum Mar-
grétar drottningar — var enn í fullu gildi. En
þar sem þáverandi konungsveldi hafði ekki árum
saman hirt um að endurreisa hið hnignandi sam-
band við þetta fjarlæga skattland sitt, hefur hverri
tilviljunarkenndri skipskomu án efa verið tekið
með fögnuði af íslendingum þar.
Skip Þorsteins, sem sagt er að hafi lagt út frá
Noregi og ætlað til fslands, hefur sjálfsagt ekki
verið þar nein undantekning, þegar það hafnaði
við strendur Grænlands.
Um ætt Sigriðar Björnsdóttur er ekki mikið vit-
að. Hún mun sennilega vera fædd á Grænlandi
og er sögð vera komin af göðu fólki. Tengsl henn-
ar við hið auðuga Hvalseyjarhérað virðist einnig
benda til að svo sé. Hún er „gefin í hjónaband“
af frænda sinum, Sæmundi Oddssyni, sem virðist
13
L