19. júní - 01.03.1995, Qupperneq 17

SKRIFSTOFU JAFNRÉTTISMÁLA
Hugleiðing:
Nýtt Jafnréttisráð
Á næstu vikum mun nýtt Jafnréttis-
ráð taka við af því sem nú hefur starfað
í fjögur ár. Er það í samræmi við ný lög
um jafnan rétt og jafna stöðu kvenna
og karla og í fyrsta skipti sem Jafnrétt-
isráð hefur setið í fjögur ár.
Á tímamótum er staldrað við og horft
um öxl. Það nýmæli sem sérstök
ástæða er tii að fagna í dag er nýtt
ákvæði í stjórnarskrá um jafnan rétt
kvenna og karla. Þótt stjórnarskrár-
breytingin hafi ekki enn tekið gildi er
ástæða til að gleðjast. Þetta ákvæði er
afrakstur af samstilltu átaki allra þeirra
sem láta sig jafnrétti kvenna og karla
varða. Stjómarskrárnefnd varð við ein-
dregnum tilmælum þessara aðila og
sýnir þetta dæmi vel að afstaða félaga-
samtaka geti haft áhrif á löggjöf.
Nú er sérstaklega tekið á jafnréttis-
málum I stjórnarskrá og full þörf er á.
því víst er að jafnrétti kvenna og karia
hefur hvergi nærri náðst. Enn eru lög
nauðsynleg sem tryggja jafnstöðu kynj-
anna og heimila sérstakar tímabundnar
aðgerðir til hagsbóta konum. Það er
umhugsunarvert að þrátt fyrir laga-
ákvæði sem heimila slíkar aðgerðir ber
ekki mikiö á þeim í þjóðlífinu, og sé á
þær minnst ber enn á því aö fólki er
með öllu ókunnugt um að slfk lög séu
gildandi réttur hér á landi.
í nýútkominni skýrslu undirbúnings-
nefndar vegna ráðstefnu Sameinuðu
þjóðanna í Peking eru dregnar saman
mikilsverðar upplýsingar um réttindi og
stöðu kvenna á ísland í dag. Þar kemur
fram að konum hefur fjölgað verulega á
þingi og í sveitarstjórnum á síðasta ára-
tug. Einnig er mikil aukning í þátttöku
kvenna í nefndum, stjórnum og ráðum
á sama tímabili. Enn vantar þó verulega
á að nægilegur árangur hafi náðst.
Stúlkur hafa hin sfðari ár sótt sér
aukna menntun og eru nú meirihluti
brautskráðra nemenda frá Háskóla ís-
lands, en námsval er enn mjög kyn-
bundið. Atvinnuþátttaka kvenna hefur
einnig aukist umtalsvert, en þrátt fyrir
það hefur framlag kvenna á vinnumark-
aði ekki verið metið til jafns við framlag
karla og hefur frekar dregið I sundur í
launamálum ef eitthvað er. Atvinnuleys-
ið sem nú er á íslandi bitnar fremur á
konum en körlum. Þetta eru allt saman
staðreyndir sem blasa við þegar stöðu-
mat er gert. I framhaldi af því þarf að
skoða það hvert hlutverk stjórnvalda
skuli vera og hvernig þeim fjármunum
sem hið opinbera ver til jafnréttismála
sé best ráðstafaö.
Jafnréttismál kvenna og karla heyra
eins og kunnugt er undir félagsmála-
ráöuneytið. Ein Iög eru f landinu um
jafnrétti kvenna og karla og taka lögin
á mannréttindaþætti jafnréttismála,
vinnumálaþætti þeirra og menntunar-
þætti auk þess aö fjalla um réttarfars-
leiðir einstaklinga og skyldur stjórn-
valda í þessum efnum. Á það hefur ver-
ið bent að heþpilegra sé að kljúfa lögin
upp og hafa sérlög um jafnrétti á vinnu-
markaði, önnur um mannréttindi
kvenna og þannig séu jafnréttisákvæð-
in I raun tengd viökomandi málaflokki.
Slíkt sé f samræmi við eiginlegan til-
gang jafnréttisbaráttunnar, að leggja
áherslu á jafnrétti kynja sem víðast.
Jafnrétti kynja á að vera eðlilegur og
órjúfanlegur hluti af samfélagi okkar.
Þegar jafnréttislög voru upphaflega sett
hér á landi var þessi leið ekki farin og
við þá endurskoðun sem sfðan hefur
oröið hefur ekki þótt ástæða til að
þreyta forminu. I sjálfu sér skiptir form-
ið ekki öllu máli heldur að ákvæði lag-
anna séu virt og raunverulegt jafnrétti
náist.
í Ijósi aðildar okkar aö EES munu
jafnréttislög veröa endurskoöuð á
Ábyrgðarmaður: Stefanía Traustadóttir
Efnisyfirlit
• Nýtt starfsfólk á
Skrifstofu jafnréttismála.
• Karlar gegn ofbeldi.
• Norræn starfsáætlun.
• Launajafnrétti kynjanna.
• Útgáfa.
• Nokkrar vangaveltur um
kynferðislega áreitni.
næstu misserum. Viö þá endurskoðun
tel ég eðlilegt að endurskoða lögin f
heild sinni, meðal annars það hvort
skipta eigi jafnréttislögum upp eftir efn-
isþáttum, hvort fella eiga jafnréttisá-
kvæði inn í texta annarra laga í ríkara
mæli en gert hefur verið og hvort setja
eigi ákvæði um kvóta í lög til að flýta
fyrir virkri þátttöku kvenna á öllum sviö-
um. Sérstakiega tel ég brýnt að huga
að því hvernig draga megi úr launamis-
rétti með löggjöf, hvort snúa eigi sönn-
unarbyrði við f launamálum, hvort setja
skuli ákvæði f lög um starfsmat eöa
herða viðurlög við brotum.
Þar sem þetta verður síðasta Vogin
sem þirtist f 19. júnf vil ég þakka Kven-
réttindafélagi Islands ágætt samstarf f
útgáfumálum á liðnum árum.
Lára V. Júlfusdóttir
formaður Jafnréttisráðs
17