19. júní - 01.03.1995, Qupperneq 23

Konur tregari
að viðurkenna
hæfileika sína
Lilja Ólafsdóttir
Myndir: Rut Hallgrímsdóttir
Talkingfrom 9 to 5 eftir Deborah Tannen Ph.D., höfund bókarinnar You
Just don’t Understand., sem kom út í íslenskri þýðingu Jónínu M. Guðna-
dóttur fyrir síðustu jól undir nafninu Þú misskilur mig.
Eins og fyrri bók Deborah Tann-
en fjallar þessi um tjáningar-
form og tjáskipti kynjanna. Að
þessu sinni er viðfangsefnið at-
huganir á tjáskiptaformi og
um þá framkomu sem konur og karlar
temja sér og eru vanin á í uppvexti og
hvernig hún hefur úrslitaáhrif á árangur
þeirra í starfi. Höfundur bendir á að menn
tjái sig á mjög mismunandi hátt og tekið
Lilja Ólafidóttir er forstjóri Strœtisvagna Reykjavíkur
tjáningaraðferðum fólks í starfi og á starfs-
vettangi. Undirtitill bókarinnar segir mikið
um innihaldið: How Women’s and Men’s
Conversational Styles affect who gets
heard, who gets credit, and what gets done
at Work eða: Hvernig samræðuform
kvenna og karla hefur áhrif á hver nær eyr-
um manna, hver fær viðurkenningu og
hvað kemst í verk á vinnustað.
Bókin er fu.ll af gullkornum og dæmum
sé mismikið tillit til þess sem þeir segja,
ekki vegna þess að þeir séu svo misvissir í
sinni sök, heldur vegna þess hvernig þeir
tjá sig. Deborah tekur fram að alls ekki
megi alhæfa um tjáningarform og áunna
eða meðfædda eiginleika kvenna og karla.
Margar konur og margir karlar séu afar lík
í framkomu og tjáningu, en viss mismunur
komi fram í fari annarra, sem megi heim-
færa upp á annað kynið.
Konur eru vandar á að halda
sig til baka
Hún heldur því fram að konur beiti oftar
nieiri hógværð við að tjá sig og virki þess
vegna ekki eins vissar í sinni sök og karlar.
Margir karlar séu hins vegar líklegri en
konur til að fela efa með tjáningarformi
sínu.
Deborah bendir á að rannsóknir sýni að
stelpur finni fyrir mjög neikvæðum við-
brögðum í umhverfi sínu ef þær hreykja
sér af hæfileikum eða gerðum. Þær læra því
að ákjósanleg og virðingarverð hegðun fyr-
ir þær sé hógværð og lídllæti. Þær finna
fljótt að framhleypni og áberandi fram-
koma er ekki ákjósanleg af þeirra hálfu og
hafa því fremur hægt um sig. Strákar verði
á hinn bóginn fljótt varir við að þeir hljóta
viðurkenningu ef þeir miklast af afrekum
sínum, eru framhleypnir og áberandi. Það
verður til þess að ýta undir slíka hegðun
hjá strákum. Afleiðing af þessu er að konur
eru tregari til að viðurkenna hæfileika sína
en karlar.
I stelpnahópi er ekki ákjósanlegt að vera
ráðrík/stjórnsöm. Þar leitast því hver við
að falla í hópinn en ekki að skera sig úr og
skara fram úr. I strákahópi er viðurkennt
að keppa um völd og einstaklingur sem
sker sig úr nýtur meiri virðingar en aðrir.
Þessir uppeldislegu þættir stuðla að því
að konur halda síður en karlar á Iofti því
sem þær gera vel og fá því síður viðurkenn-
ingu fyrir störf sín og afrek en karlarnir.
Misinuiiandi aðlerðir við að
ná pcrsónulegum tengslum
Annar þáttur sem Deborah nefnir sem er
ólíkur með kynjunum er að konur gera
meira en karlar að því að tala um vanda-
mál sín í hópnum. Konur nálgast hver aðra
með því að önnur ræðir eitthvert vandamál
sem hún þykist hafa við að stríða og við-
mælandinn (önnur kona) svarar með því
að segja frá sínu vandamáli. Þannig sýna
23