Sameiningin - 01.03.1914, Page 49

45
„Hann, sem að nætr hvíld og ró
hverri skepnu af miskunn bjó,
í sinni ógna eymda-stœrð
engan kost fékk á neinni værð.“
Við athugun á þessu versi kemr það í ljós, að höfundin-
um heppnast að leiða þannig fram andstœður: miskumi
Jesú við mennina, og miskunnarleysi mannanna við-
Jesúm, nætrhvíld mannanna og værðarleysi Jesú, svo
þetta nær sterku lialdi á tilfinningum hvers einasta
manns, sem les það með eftirtekt. Vér finnum allir til
þess við það að lesa versið, hversu ástand Jesú var á-
takanlegt.
Nú kannast allir við, að fullt er af svona löguðum
dœmum í Passíusálmunum.
Það, að ekki hefir verið mikið talað um listina f
Passíusálmum, er ekki sönnun fyrir því, að hún sé þar
ekki. Það hald, sem þeir hafa náð á hug og hjörtum
hinna ólíkustu íslendinga á öllum tímum síðan þeir voru
orktir, bendir til þess, að í þeim sé kraftr, að þeir hrífi;
en livað er það annað en að segja, að í þeim sé listin til
að hrífa.
Vér horfum á mynd. Vér hugsum ekkert um list-
ina, sem í henni er, hugsum ekkert um, live góðr málari
sá hafi verið, sem málaði hana, en myndin sjálf rótar
upp í sálarlífi voru og hrindir oss á stað til góðra fram-
kværnda. Er það ekki sönnun fyrir tilveru listar á
mjög liáu stigi?
Sannleikrinn viðvíkjandi Passíusálmunum, er sá, að
þar liefir skáldi tekizt að brjóta skelina utan-af mann-
legum tilfinningum og leiða þær fram rétt einsog þær
eru í innsta eðli sínu. Enginn Islendingr, sem ritað hef-
ir, er sann-mannlegri en Hallgrímr Pétrsson. Sumir
listamenn eru svo inní sjálfum sér eða svo bundnir við
samtíð sína eða sérstakar ástœður eða sérstök einkenni,
að list þeirra getr aldrei náð til fjöldans. Öðrum lista-
mönnum þar á móti tekst að láta hjarta sitt slá við hjarta
þjóðar sinnar eða hjarta mannkynsins. Þeim tekst að
ná hreinum og djúpum tónum iir hörpu sinni, og tónar
þeirra finna sér samrœmi í djúpi almennings-hjartans.