Fréttablaðið - 07.04.2011, Blaðsíða 10

7. apríl 2011 FIMMTUDAGUR10
ENDURSKOÐUN STJÓRNARSKRÁR: Skýrsla stjórnlaganefndar afhent stjórnlagaráði
Aðalfundur SA 2011 verður haldinn
fimmtudaginn 7. apríl á Hilton
Reykjavík Nordica og hefst opin
dagskrá kl. 14.00.
Vilmundur
Jósefsson
Jóhanna
Sigurðardóttir
Jóhann
Jónasson
Sigríður Margrét
Oddsdóttir
Guðmundur
Þorbjörnsson
Ingibjörg G.
Guðjónsdóttir
Rannveig
Rist
OPIN DAGSKRÁ KL. 14-16
Ávarp Vilmundar Jósefssonar, formanns Samtaka atvinnulífsins
Ávarp Jóhönnu Sigurðardóttur, forsætisráðherra
ATVINNULEIÐIN ER FÆR
Jóhann Jónasson, framkvæmdastjóri 3X Technology
Sigríður Margrét Oddsdóttir, forstjóri Já
Guðmundur Þorbjörnsson, framkvæmdastjóri EFLU verkfræðistofu
Ingibjörg G. Guðjónsdóttir, stjórnarformaður Íslenskra fjallaleiðsögumanna
Fundarstjóri er Rannveig Rist, forstjóri Alcan á Íslandi.
Skráning á www.sa.is
Stjórnlaganefnd leggur til að auð-
lindir landsins verði skilgreindar
sem þjóðareign í stjórnarskránni.
Tillagan er í samræmi við ein-
dregna kröfu Þjóðfundar frá því
í haust. Nefndin tekur þó fram að
hugtakið „þjóðareign“ sé óskýrt og
þarfnist nánari skilgreiningar. Ekki
sé til dæmis ljóst hvort „þjóðareign“
eigi að fela í sér eignarrétt ríkisins
eða ekki.
Þá leggur nefndin til að í stjórnar-
skrá verði kveðið á um að heimildir
sem mönnum eru veittar til að nýta
náttúruauðlindir í þjóðareign skuli
aldrei leiða til eignarréttar eða óaft-
urkallanlegs forræðis einka aðila
yfir þeim.
Lagt er til að röð kafla stjórnar-
skrárinnar verði breytt og hverj-
um þeirra gefið heiti til að auðvelda
yfirsýn. Lagt er til að mannréttinda-
kaflinn verði færður fremst, það er
fram fyrir einstaka kafla um stofn-
anir ríkisins. Slíkt væri til þess fall-
ið að endurspegla mikilvægi mann-
réttinda og þá grunnhugsun að öll
meðferð ríkisvalds og starfsemi
stofnana ríkisins sé bundin mann-
réttindum enda komi valdið frá
þjóðinni.
Meðal tillagna er að sérstakur
kafli verði um utanríkismál. Telur
nefndin brýnt að skýrðar verði
reglur stjórnarskrár um hlutverk
og áhrif Alþingis á utanríkismál.
Leggur hún því fram þann valkost
að fest verði í stjórnarskrá skylda
ráðherra til að hafa samráð við
utanríkismálanefnd áður en tekin
er ákvörðun um mikilvæg utan-
ríkismál. Ákvörðun um stuðning
við stríð gegn öðru ríki skuli jafn-
framt skilyrðislaust háð samþykki
Alþingis.
Lagt er til að í stjórnarskrána
bætist ákvæði um heimild til þess
að íslenska ríkið verði aðili að þjóð-
réttarsamningi sem felur í sér
skuldbindingu til að framselja hluta
löggjafarvalds, framkvæmdarvalds
eða dómsvalds til alþjóðastofnana.
Annar valkostur í þeim efnum er
að framsal ríkisvalds sé eingöngu
heimilt á afmörkuðu sviði í þágu
friðar og alþóðlegrar samvinnu.
Stjórnlaganefnd leggur til að í
stjórnarskráni verði yfirlýsing um
að forsetinn sé þjóðhöfðingi lýð-
veldisins. Meðal valkosta um for-
setaembættið er að ef enginn fram-
bjóðenda til emættisins hlýtur
meirihluta atkvæða skuli að nýju
kosið milli þeirra tveggja er flest
atkvæði fengu. Einnig; að forseti
skuli ekki sitja lengur en þrjú kjör-
tímabil.
Lagt er til að skoðað verði hvort
í ákvæði um málsskotsrétt beri að
undanskilja fjárlög, fjáraukalög, lög
um skatta og lög sem sett eru til að
framfylgja þjóðréttarlegum skuld-
bindingum, að forsetinn hafi þrjá
daga til ákveða hvort hann synji
máli staðfestingar og að hann þurfi
að rökstyðja ákvörðun þar um.
bjorn@frettabladid.is
stigur@frettabladid.is
Skilgreina þarf „þjóðareign“
Stjórnlaganefnd leggur til marga og ítarlega valkosti um breytingar á stjórnarskrá. Lagt er til að fimmtán
prósent kjósenda geti krafist þjóðaratkvæðagreiðslu og að stjórnarskrárbreytingar verði auðveldaðar.
Stjórnlaganefnd vann skýrslu sína um stjórnarskrármálefni á grundvelli laga um
stjórnlagaþing. Ætlunin var að stjórnlagaþing fengi skýrsluna en eftir ógildingu á
kjöri til þess og lagabreytingar í kjölfarið var hún afhent stjórnlagaráði til meðferðar.
Stjórnlaganefnd stóð að þjóðfundi um stjórnarskrármálefni og kallaði þar
eftir meginsjónarmiðum og áherslum almennings um stjórnskipan landsins og
stjórnarskrá og breytingar á henni. Vann nefndin úr þeim upplýsingum sem þar
söfnuðust og aflaði frekari gagna.
Í skýrslunni eru hugmyndir nefndarinnar um breytingar á stjórnarskránni auk
sjálfstæðra úttekta, skýrslna og skýringa.
Í stjórnlaganefnd, sem Alþingi kaus, sátu Guðrún Pétursdóttir formaður, Aðal-
heiður Ámundadóttir, Ágúst Þór Árnason, Björg Thorarensen, Ellý Katrín Guð-
mundsdóttir, Njörður P. Njarðvík og Skúli Magnússon.
Með afhendingu skýrslunnar í gær lauk stjórnlaganefnd störfum.
Skýrsluna og frekari upplýsingar og gögn er að finna á vefsíðunni stjornlagarad.is.
Aðeins hugmyndir
Lagðar eru til tvær hugmyndir um hvernig upphaf stjórnarskrárinnar
gæti hljómað:
Valkostur 1 I. KAFLI
UNDIRSTÖÐUR
Ísland er frjálst og fullvalda lýðveldi, reist á virðingu fyrir reisn
mannsins, umhverfi og friði meðal þjóða.
Allt vald kemur frá þjóðinni.
Lýðræði, réttarríki og virðing fyrir mannréttindum eru hornsteinar
stjórnskipunar Íslands.
Valkostur 2 AÐFARAORÐ
Við Íslendingar, lýsum yfir fortakslausri virðingu mannsins og reisn
ásamt ábyrgð á því landi og lífríki sem við byggjum tilveru okkar á.
Sem sjálfstæð þjóð meðal þjóða lýsum við jafnframt yfir þeim ásetn-
ingi að vinna á þessum grunni með öðrum þjóðum og stuðla að friði.
Það ríki sem við höfum stofnað til og falið vald þjóðarinnar skal í
hvívetna byggt og bundið lögum með lýðræði, mannréttindi og heiðar-
leika að leiðarljósi.
Með þetta fyrir augum setjum við okkur grundvallarlög í svofelldri
stjórnarskrá:
I. KAFLI
UNDIRSTÖÐUR
Ísland er lýðveldi með þingbundinni stjórn.
Hvernig á stjórnarskrá Íslands að byrja?
Mannréttindamál:
■ Við jafnræðisregluna bætist
að ekki megi mismuna fólki á
grundvelli fötlunar og kynhneigð-
ar, og hugsanlega einnig aldurs
eða búsetu.
■ Nokkrir valkostir lagðir fram um
ákvæði um trúfrelsi og jafnræði
trúfélaga, meðal annars: Engin
trúarbrögð skulu njóta forréttinda
umfram önnur.
■ Nafnleynd og vernd heimildar-
manna fjölmiðla skuli tryggð með
lögum, sem og starfsemi sjálf-
stæðra fjölmiðla.
■ Börnum verði tryggður réttur til
ákvörðunar um eigin málefni.
Stjórnlagaráð:
■ Stofnað verði svokallað
stjórnlagaráð, skipað lögfróðum
mönnum, sem gæti veitt álit
á því hvort efni lagafrumvarpa
samrýmdist ákvæðum stjórnar-
skrár.
Dómstólar:
■ Bæði lögð fram hugmynd um
að leggja niður landsdóm, og eins
að skipan hans verði breytt á þá
leið að í honum sitji ofangreint
stjórnlagaráð, forseti Hæstaréttar
og aðrir þeir sex dómarar við
Hæstarétt sem lengst hafa starfað.
Beint lýðræði:
■ Alþingi skuli láta fara fram
þjóðaratkvæðagreiðslu ef 15
prósent kjósenda krefjast þess.
■ Forseta verði gert skylt synja
lögum staðfestingar og skjóta
þeim til þjóðarinnar ef 15 prósent
kjósenda krefjast þess.
■ Þriðjungur þingmanna geti
krafist þjóðaratkvæðagreiðslu.
Sveitarfélög:
■ Réttur íbúa til að óska eftir
atkvæðagreiðslu um málefni
sveitarfélaga skuli tryggður með
lögum.
Stjórnarskrárbreytingar:
■ Allar breytingar á stjórnarskrá
skuli samþykktar í þjóðaratkvæða-
greiðslu, en samhliða verði fellt
niður ákvæði um að samþykkja
þurfi breytingarnar á Alþingi fyrir
og eftir þingrof.
Meðal valkosta
FYRSTI FUNDURINN Stjórnlagaráð mun í næstu þrjá til fjóra mánuði fjalla um skýrslu
stjórnlaganefndar og eigin tillögur um breytingu á stjórnskrá lýðveldisins.
FRÉTTABLAÐIÐ/GVA