Fréttablaðið - 07.04.2011, Blaðsíða 19

FIMMTUDAGUR 7. apríl 2011 19
Um daginn rifjaðist upp þessi ræðubútur:
„Til mín komu á dögunum
tveir framsæknir vísindamenn …
Þeir vildu kynna nýja hugmynd
sína. Hún var sú að gera Ísland
að útflutningsvöru, eins og þeir
orðuðu það. Ég verð að kannast
við, að í fyrstu skildi ég hvorki
upp né niður í því, hvað þeir væru
að fara. En þeir skýrðu hugmynd
sína með eftirfarandi hætti. Við
höfum borið íslenskt stjórnarfar
saman við það sem annars staðar
gerist og það fer ekki á milli mála,
að Íslandi þykir betur stjórnað
og af meiri hagkvæmni og skil-
virkni en annars staðar þekkist.
Þeir flýttu sér að bæta því við, að
þetta hefði ekkert með núverandi
stjórnmálamenn landsins að gera.
Ísland, sem lítið land, hefði hrein-
lega neyðst til þess að hafa skil-
virkara og þar með ódýrara stýri-
kerfi á sínum málum en ríkari og
fjölmennari þjóðir. Væri raun-
ar sama hvar niður væri borið í
stjórnsýslunni, og nefndu vísinda-
mennirnir til sögunnar dóms- og
lögreglukerfi, utanríkisþjónustu,
félags- og heilbrigðismál, verkleg-
ar framkvæmdir, aðgang borgar-
anna að stjórnkerfinu og máls-
hraða á öllum sviðum.“ Ég kímdi.
Þetta var á gamlárskvöld 1998. Ég
var að hlusta á áramótaávarp for-
sætisráðherra í sjónvarpinu.
Þegar ég skömmu síðar rakst
á ráðuneytisstjóra forsætisráðu-
neytisins, gamlan kunningja minn
og samstarfsmann, úti í bakarí,
þetta var á Seltjarnarnesinu,
spurði ég hann í mesta bróðerni,
hvaða framsæknu vísindamenn
ráðherrann hefði fengið í heim-
sókn. Ráðuneytisstjórinn fór
undan í flæmingi. Ég sendi honum
að loknum hátíðum skriflega fyr-
irspurn um málið. Mér barst ekki
svar.
Dómur RNA um stjórnsýsluna
Rannsóknarnefnd Alþingis (RNA)
dró aðrar ályktanir um íslenzkt
stjórnarfar en þær, sem for-
sætisráðherrann fyrrverandi
lýsti í gamlársræðu sinni 1998.
Við skulum grípa niður í 8. bindi
skýrslu RNA frá í fyrra (Siðferði
og starfshættir í tengslum við fall
íslensku bankanna 2008), en það
bindi skýrslunnar hefur ekki enn
vakið þá eftirtekt sem vert væri.
Þar stendur orðrétt meðal annars:
■ Fjármálaeftirlitið og Seðla-
bankinn brugðust meginhlutverk-
um sínum í aðdraganda banka-
hrunsins. Eftirliti með einstökum
fjármálastofnunum var verulega
áfátt (bls. 131)
■ Efla þarf fagmennsku og stór-
bæta vinnubrögð innan stjórn-
sýslunnar … Stjórnmálamenn og
embættismenn þurfa að setja sér
siðareglur … Efla þarf þá hugsun
meðal stjórnmálamanna að starf
þeirra er öðru fremur þjónusta
við almannaheill. … Takmarka
þarf pólitískar ráðningar innan
stjórnsýslunnar. Skerpa þarf
ákvæði um ráðherraábyrgð …
(bls. 152)
■ Setja þarf skýrar reglur um
styrki til stjórnmálamanna og um
gagnsæi í bókhaldi stjórnmála-
flokka. Leita þarf leiða til þess að
draga skýrari mörk á milli fjár-
málalífs og stjórnmála. Ekki er
líðandi að gæslumenn almanna-
hagsmuna gangi erinda einkafyr-
irtækja með þeim hætti sem gert
var í aðdraganda bankahrunsins
(bls. 170)
■ Skýra þarf hlutverk forseta
Íslands mun betur í stjórnar-
skránni. … Æskilegt væri að for-
setaembættið setti sér siðareglur
(bls. 178)
■ Íslensk stjórnmálamenning
er vanþroskuð og einkennist af
miklu valdi ráðherra og oddvita
stjórnarflokkanna. … Skortur á
fagmennsku og vantrú á fræðileg-
um röksemdum er mein í íslensk-
um stjórnmálum. Andvaraleysi
hefur verið ríkjandi gagnvart því
í íslensku samfélagi hvernig vald
í krafti auðs hefur safnast á fárra
hendur og ógnað lýðræðislegum
stjórnarháttum. (bls. 184)
■ Leita þarf leiða til þess að
styrkja siðferðisvitund stjórn-
málamanna … Draga þarf úr
ráðherraræði … Taka þarf
stjórnarskrána til skipulegrar
endurskoðunar í því skyni að
treysta grundvallaratriði lýð-
ræðissamfélagsins og skýra betur
meginskyldur, ábyrgð og hlutverk
valdhafa. (bls. 184)
Stjórnarskráin og hrunið
Skýrsla RNA setur endurskoðun
stjórnarskrárinnar í skýrt sam-
hengi við hrunið. Þeir, sem berj-
ast af mestri hörku gegn endur-
skoðun stjórnarskrárinnar, líta
líklega enn svo á, að Íslandi sé
„betur stjórnað og af meiri hag-
kvæmni og skilvirkni en annars
staðar þekkist“. Brýna nauðsyn
ber til, að skýrsla RNA sé öll
þýdd á ensku til fróðleiks handa
útlendingum.
Íslenzkt stjórnarfar:
Tveir vinklar
Þorvaldur Gylfason
prófessor
Í DAG
Að bera
fyrir sig börn
Umræðan um Icesave hefur reynst frjó að einu – og
aðeins einu – leyti: hjá sumum
virðist hún alltaf enda með barni.
Í Icesave-umræðunni hefur
töluvert borið á misyfirveguð-
um upphrópunum um Börnin
– með stórum staf. Varð þessi
þróun að yfirlögðu ráði eða bara
óvart? Hver ákvað að Börnin
skyldu dregin burt úr sínu nátt-
úrlega umhverfi, ef svo má segja,
og gerð að bitru vopni í öðrum
hverjum leðjuslag eða hitamáli
sem í gangi er þá og þá stundina?
Jújú, Icesave varðar vissu-
lega framtíðarfjárskuldbind-
ingar þjóðarinnar, reyndar
sífellt minna ef marka má nýj-
ustu tölur. En mörg mál eru því
marki brennd, og það mun frem-
ur en Icesave, eins og ýmsir hafa
bent á. Við tölum um alls konar
hluti sem varða bæði framtíð og
skuldir þjóðarinnar, saman eða
í sitt hvoru lagi, sem og ýmsar
aðrar meginstoðir og -málefni
samfélagsins, án þess að Börn-
in séu einlægt dregin inn í málið
með þeim eindregna hætti sem
tíðkast hefur í þessu máli. Og
almennt séð, ef horft er á mál
úr nógu mikilli hæð, má þá ekki
yfirleitt einhvern veginn komast
að banalli en þó rökstuddri nið-
urstöðu að þau snúist endanlega
með einum eða öðrum hætti um
hag barnanna?
Að tala um börn er góð
skemmtun, en á kannski ekki
alls staðar jafnvel heima. Hvers
vegna allt þetta barnatal í Ice-
save-umræðunni?
Svarið er svo sem engin
nýlunda en þolir endurtekningu:
Börnin eru hér nýtt sem tilfinn-
ingalegir Trójuhestar. Þau eru
stýriflaugar fyrir áróður. Með
þeim er komið við kvikuna í
fólki. Þau eru hergagn, klippt og
skorið.
Þeir sem óðast berja þessa
bumbu þykjast heilagri en aðrir
en hitta því miður varla nema
sjálfa sig fyrir.
Að lágmarki, alveg fyrir utan
hversu viðeigandi þessi orðræða
þykir: Má sættast á að hún hafi
gengið agnarögn of langt? Hún
fór til þess að gera pent af stað
með tali um litlar herðar og stór-
ar byrðar, þróaðist svo í fjálg-
legra myndmál um sligun og
hlekki og þess háttar. Nú hafa
útvarpsauglýsingar básúnað
beinum hliðstæðum við barna-
þrælkun, barnaánauð, barnasölu
til forna. Barnaþetta, barnahitt
– grófustu senum er fleygt upp
fyrir fólki, allt í þágu málstaðar-
ins. Eða var það ef til vill bara
grínaktugur gjörningur, absúrd-
leikhús?
Eins og fjögurra ára sonur
vina minna sagði við mig um
síðustu helgi, eftir það sem
hann taldi fremur þunnt spaug
af minni hálfu: Fyrirgefðu – en
sérðu mig brosa?
Þau taki það til sín sem vilja, í
Icesave og reyndar fleiri málum
sem reynt hefur verið að barn-
væða umfram eðli þeirra og/eða
réttmætt tilefni:
Í fyllstu vinsemd, með glassúr
og glimmer, í málum sem snerta
þau ekki sérstaklega eða varla
umfram svo ótalmargt annað
varðandi fjármál og framtíðina –
gætuð þið látið vera að bera börn-
in fyrir ykkur?
Icesave
Finnur Þór
Vilhjálmsson
lögfræðingur
Ert þú á réttri hillu?
Ertu á réttri hillu í lífinu? Ertu að fást við það sem hentar þinni manngerð og nýta
hæfileika þína til fulls? Ertu að leita að nýjum starfsvettvangi? Í þessari aðgengilegu
bók er fjallað um það hvernig hægt er að rýna í sjálfan sig og finna út frá nokkrum
grunnþáttum hvar hæfileikarnir liggja.
Kíktu í útgáfuboð bókarinnar Á RÉTTRI HILLU - Leiðin til
hamingju í lífi og starfi eftir Árelíu Eydísi Guðmundsdóttur,
í verslun Eymundsson á Skólavörðustíg kl. 17 í dag.
Allir velkomnir!
„Ákaflega skýr og skemmtileg bók sem skilur lesandann eftir með kollinn
fullan af spennandi hugmyndum og hugsunum.“
Felix Bergsson, leikari og dagskrárgerðarmaður
„Lesandanum er boðið upp á skemmtilegt og nauðsynlegt ferðalag um
sjálfan sig sem eykur ánægju og hamingju hvers og eins.“
Halla Tómasdóttir, stjórnarformaður Auðar Capital
Ti
lb
oð
ið
g
ild
ir
til
1
3
.
ap
ríl
2
0
1
1
.
2.999 kr.
Áður 3.999 kr.