Fréttablaðið - 16.09.2011, Blaðsíða 32

16. september 2011 FÖSTUDAGUR20
Meðal annars efnis:
Allsherjarlausnir óraunhæfar
Dórótea í Galdrakarlinum í Oz hefur kennt Láru
Jóhönnu Jónsdóttur leikkonu ýmislegt.
Litríkir og ógirtir herramenn
Svarti liturinn víkur fyrir litadýrð í herratísku vetrarins.
Vigdís Grímsdóttir er ekki einungis skáld og rithöfundur
heldur líka málari og verður bráðum barnakennari.
Skáldskapurinn
er mikill leikur
■ Handan við hornið Eftir Tony Lopes
■ Pondus Eftir Frode Overli
■ Gelgjan Eftir Jerry Scott & Jim Borgman
■ Barnalán Eftir Kirkman/Scott
1
6 7 8
10
13
119
12
15
16
18
21
20
17
14
19
2 3 4 5
krossgáta
Þú stendur vaktina
Bára, ég er rokinn!
Það er þyrst fólk sem
þarf að brynna!
Ókei elskan,
ekki vera
lengi!
Ég bíð
eftir þér.
Maður er
bara hlutur,
skilurðu, leik-
fang!
Já, þetta
er sorglegt
kallinn
minn!
Jæja, hvernig gekk
æfingaaksturinn?
Allt í lagi,
held ég.
Okkur vantar nýjar
umferðarkeilur.
Má ég sjá
vatnsbyss-
una þína?
Já, bíddu
samt
aðeins. Ááááái!
Skemmtu
þér.
LÁRÉTT
2. pest, 6. pot, 8. sauðagarnir, 9. pili,
11. eyðileggja, 12. blossaljós, 14.
lengja, 16. átt, 17. málmur, 18. háttur,
20. grískur bókstafur, 21. tilræði.
LÓÐRÉTT
1. grasþökur, 3. tveir eins, 4. gufuskip,
5. hamfletta, 7. andsvar, 10. mán-
uður, 13. gerast, 15. einsöngur, 16.
slagbrandur, 19. aðgæta.
LAUSN
LÁRÉTT: 2. kvef, 6. ot, 8. vil, 9. rim,
11. má, 12. flass, 14. síkka, 16. sv, 17.
eir, 18. lag, 20. pí, 21. árás.
LÓÐRÉTT: 1. torf, 3. vv, 4. eimskip, 5.
flá, 7. tilsvar, 10. maí, 13. ske, 15. aría,
16. slá, 19. gá.
Leyfðu mér að
giska … þetta
er fyrsti dagur-
inn þinn með
krókinn?
BAKÞANKAR
Magnús
Þorlákur
Lúðvíksson
Rithöfundurinn og tölfræðingurinn Nas-sim Taleb setti fram áleitna dæmisögu
í bók sinni The Black Swan frá árinu 2007.
Setjum okkur í spor kalkúns sem verið er
að ala upp til slátrunar. Á hverjum degi
kemur til kalkúnsins vingjarnlegur bóndi
sem gefur honum að borða. Með hverjum
deginum sem líður verður kalkúnninn
öruggari með tilveru sína og traust hans á
bóndanum vex. Þar til svo bóndinn kemur
einn daginn og slátrar kalkúninum. Hver
er lexían? Jú, það er varasamt að búast við
því að framtíðin verði eins og fortíðin.
TALEB hefur síðustu ár verið óþreytandi
í að bera út þennan boðskap enda margt
til í þessu hjá honum. Hann hefur gagn-
rýnt nýtískuleg félags- og fjármála-
vísindi fyrir að reiða sig um of á hina
svokölluð normaldreifingu eða aðrar
skilgreindar líkindadreifingar. Veru-
leikinn er nefnilega oft flóknari en
líkön segja til um og óvissa um
framtíðina meiri en við myndum
gjarnan vilja. Þess vegna eiga
jafnvel hinir menntuðustu og
reyndustu sérfræðingar að sýna
auðmýkt í spádómum sínum og
viðhorfum um framtíðina.
TIL ER annað og skylt fyrirbæri
sem höfundur hefur séð minna
skrifað um. Það er sennilega
einfaldast að lýsa því einnig með lítilli
dæmisögu. Ímyndum okkur fjölskyldu
sem tekur 100 prósenta húsnæðislán fyrir
fáránlegu dýru húsnæði, draumahúsnæð-
inu. Svo dýru að það er algjörlega útilokað
fyrir fjölskylduna að standa við greiðslur
af láninu. Viðkvæði fjölskyldunnar er
að þetta reddist. Að nokkrum mánuðum
liðnum er vandinn strax orðinn ljós og fjöl-
skyldan á leið í gjaldþrot verði ekkert að
gert. En viti menn, fjölskyldan vinnur í
Víkingalottóinu og getur greitt lánið upp á
einu bretti eins og ekkert sé. Hver er lexí-
an hér? Jú, þó að tíminn leiði í ljós fram-
vindu sem annar taldi líklegri en hinn þá
er ekki þar með sagt að skoðun hins fyrri
hafi verið skynsamlegri. Viðhorfið að þetta
reddist var ekki skynsamlegt jafnvel þótt
það hafi reddast að lokum.
ÞAÐ ER því ekki alltaf sanngjarnt né sér-
lega gagnlegt að skipta spádómum í þá sem
rættust og þá sem féllu. Hvað þá að skipta
skoðunum í réttar og rangar jafnvel þótt
tíminn leiði í ljós framvindu sem annar
taldi líklegri en hinn. Það sem skiptir öllu
meira máli er að skipta spádómum í rök-
rétta og órökrétta og skoðunum í skynsam-
legar og óskynsamlegar. Það er rökstuðn-
ingurinn sem skiptir máli. Þótt hlutirnir
fari ekki eins og þú taldir líklegast, þá er
ekki þar með sagt að þú hafir haft rangt
fyrir þér.
Kalkúnar og fávísar fjölskyldar