Faxi - 01.03.1983, Side 20

MINNING:
Pórdís Torfadóttir
Keflavík
DÁIN 16. JANÚAR 1983
FÆDD 22. MAÍ1895
Þórdís Torfadóttir, ein af elstu
borgurum Keflavíkur, kvaddi
okkur 16. jan. sl. Þórdís var fædd
22. maí, 1895 að Asparvík í Kald-
rananeshreppi, Strandasýslu.
Foreldrar hennar voru hjónin
Anna Bjarnadóttir og Torfi
Björnsson frá Hlíð í Kollafirði.
Þau h jón eignuðust 8 börn og eru
5 þeirra á lífi, það elsta er 94 ára
og yngsta 79 ára.
Það þarf engan speking til að
segja sér að oft hefur veri harð-
sótt til að metta alla þessa munna,
en hjónin voru samhent og börn-
in gátu treyst því að máltíð væri
til næsta dags. Faðir Þórdísar
fellur frá þegar hún er 9 ára og
neyðist þá Anna til að leysa upp
heimilið, yngsta barnið var þá
nokkurra mánaða, en það elsta
17 ára. Bömin tvístruðust sitt í
hverja áttina. Við getum gert
okkur í hugarlund þá angist sem
þessi hópur varð að þola að
ógleymdri móðurinni. Einstæð
móðir á þessum tíma hafði ekki
úr miklu að velja. Þórdísi var
komið fyrir á Skarði í Bjarnar-
firði hjá frændkonu sinni, Val-
gerði Bjarnadóttur, og manni
hennar Bjarna Jónssyni, þar
dvelst hún til tvítugs, en upp frá
því ræður hún ferðinni sjálf.
Arið 1922 er Þórdís komin
suður á land í atvinnuleit, þá
kynnist hún manni sínum, Stef-
áni Jóhannessyni sjómanni, ætt-
uðum héðan frá Keflavík. Aftur
ber sorgin að dyrum hjá Þórdísi,
en hún missti mann sinn árið
1930, er hann fórst í lendingu í
Stokkavörinni í Keflavík, ásamt
þrem öðrum mönnum af mótor-
bátnum Baldri. Þá stendur Þór-
dís ein uppi með þrjú ung börn,
en þau eru Astríður Guðný,
Guðný Nanna og Torfi, sem öll
eru búsett í Keflavík. Þá er Þór-
dís orðin einstæð móðir sjálf og
mitt á kreppuárunum.
Við þessar hörmulegu aðstæð-
ur kom best í ljós sú hetjulund,
sem þessi munaðarlausa stúlka
norðan af Ströndum haföi. Hún
var ákveðin í því að börnin henn-
ar þrjú skyldu alast upp hjá henni
og hvergi annars staðar. Til að
halda hópnum sínum saman
þrælaði hún nótt sem dag. Þetta
tókst henni með heiðri og sóma
og var þar að auki fyrirvinna
heimilisins. Hún bað aldrei um
hjálp, ef eitthvað vantaði var
bara unnið meira. Börnin hennar
bera þess merki að móðirin var
heiðarleg og harðdugleg, því þau
eru öll atoikufólk, sem hefur sett
sér og sínum það fordæmi, sem
móðir þeirra sýndi. Árið 1939
eignaðist Þórdís sitt fyrsta barna-
barn, Stefán Þór, sem hún ól upp
þar til hann giftist. Þetta er í ör-
fáum orðum lífshlaup Þórdísar
Torfadóttur.
Undirrituð þekkti Þórdísi vel,
en með okkur myndaðist vinátta
fyrir meira en 30 árum. Þórdís
var afar greind og stálminnug,
draumspök var hún með afbrigð-
um. Það var unun að sitja með
henni og hlusta á hana segja frá
liðnum dögum þegar allt var svo
ólíkt því sem nú er að við sem
erum á miðjum aldri þekkjum
það aðeins af lestri bóka. Hún
hreif menn með sér í frásögnum
sínum og var það fáu líkt sem ég
hef upplifað. í huganum sá ég
firðina hennar fyrir vestan, fjöll-
in og mannlífið allt. Sumt var að
vísu ekki fallegt, því fátækt al-
mennings á þeim tíma kom víða
við. Ungu fólki á þeim árum,
sem hafði hæfileika til menntun-
ar, voru allar bjargir bannaðar.
Þórdís var verðugur fulltrúi þessa
fólks og megi margir af henni
læra.
Þórdísi var gefin góð heilsa
mestan hluta ævinnar, en árið
1962 varð hún að hætta útivinnu
vegna heilsubrests. Þá tók við
prjónaskapur og önnur handa-
vinna. Fyrir fáum árum síðan
dapraðist sjón hennar mikið og
þá gat hún ekki lesið meira, en
dóttir hennar las fyrir hana fréttir
og bækur, því ekki mátti missa af
því sem var að ske hjá okkur eða
úti í heimi. Hún fylgdist alla
ævina með heimsfréttum og á
seinni árum varð útvarpið vinur
hennar. Hún las kynstrin öll af
góðum bókum um ævina og
miðlaði okkur hinum af þeim
lærdómi. Það gustaði oft um Þór-
dísi, því landsmálin voru heldur
ekki afskipt, en hún hafði sínar
fastmótuðu skoðanir alla ævina
og lét þær óspart í ljós við vini
sína og sína nánustu, þá var held-
ur ekki komið að tómum kofun-
um.
í þessum fátæklegu línum hef
ég reynt að draga fram þá mynd
af Þórdísi sem margir þekktu, en
ég hygg nú samt að fáir hafi vitað
um það ljúfa hjarta sem undir
sló. Hún fann ætíð til með þeim
sem áttu um sárt að binda, enda
skildi hún mannlífið betur en
margur annar og var vinur smæl-
ingjans. Henni er þakkað fyrir þá
visku, manngæsku og tryggð sem
hún átti í svo ríkum mæli.
Guðbjörg Þórhallsdóttir.
Ég hef ekki miklu við að bæta
við frásögnina hér að ofan, um
lífsstarf hinnar mætu konu, Þór-
dísar Torfadóttur. En ég vil hér
með fáum orðum þakka henni
samstarf á löngu liðnum árum.
Ég kynntist Þórdísi ekki fyrr
en eftir að við gengum í Verka-
lýðs- og sjómannafélag Keflavík-
ur. En það mun hafa verið á
fundi í félaginu 2. júní 1933, að
samþykktar voru 19 inntöku-
beiðnir og vorum við þar á með-
al. Hlaut ég nr. 76 en Þórdís
nr. 77.
I fyrstu voru konur tregar að
ganga í verkalýðsfélagið. Var
það að sjálfsögðu ekki óeðlilegt.
Félagið var stofnað af karlmönn-
um. Þeir voru þar fjölmennastir
og réðu þar mestu. Þannig var
einnig tíðarandinn þá, að viss
störf þóttu ekki samboðin karl-
mönnum að vinna. Mörg þeirra
voru erfið og óþrifaleg. Má þar
nefna fiskþvottinn, oft við erfið-
ar aðstæður, sem þá var stór þátt-
ur í störfum kvenna, og unnin
voru á vorin. Fyrst framan af var
fiskurinn þveginn úti, meðan enn-
þá var frost um nætur. Þurfti þá
oft að hefja starfið með því að
brjóta klakann á þvottakörun-
um. Einnig var öll vinna kvenna
við frystingu og söltun sfidar erf-
ið. Síldarsöltunin var ákvæðis-
vinna og náðu þar duglegar
stúlkur oft góðum tekjum, þegar
sfld var nóg. En oft var þessi at-
vinna stopul þegar síld var treg,
og varð þá sumaratvinnan oft lítil
eða engin, því kauptrygging var
oftast engin.
Á fyrstu árum verkalýðsfélags-
ins voru þar fáar konur. En er
síldveiðar hófust í Faxaflóa og
söltun hófst hér, fjölgaði konum
í félaginu og var þá stofnuð
Verkakvennadeild innan félags-
ins. Var Þórdís lengi formaður
deildarinnar og var þar röggsöm í
starfi.
Þórdís hélt áfram trúnaðar-
störfum fyrir félagið, svo lengi,
að ég var þar viðloðandi, og tókst
henni ávallt að leysa ágreinings-
málin, er upp komu, með lagni, á
farsælan hátt.
Fyrir þetta samstarf og góð
kynni, eru nú innilegar þakkir
fluttar að leiðarlokum. Með
samúðarkveðjum til ættingja og
annarra aðstandenda.
Ragnar Guðleifsson.
76 - FAXI