Faxi - 01.03.1983, Blaðsíða 23

VÍSITALAN
Framhald afbls. 65
frumvarp þess efnis, að vísitölu-
uppbót á laun yrði greidd um
næstu mánaðamót samkvæmt
nýrri vísitölu, en varaði við sjálf-
virkum vísitöluhækkunum þann
tíma, sem áhrif gengislækkunar-
innar væru að koma fram og því
hefði verið ákveðið, að nema úr
lögum öll önnur fyrirmæli um
vísitölubætur á laun.
Forsætisráðherra vék þá að
fundi miðstjómar A.S.Í., sem
haldinn hafði verið þá um dag-
inn, og spurði hvað hefði verið
ákveðið þar. Hannibal reis þá úr
sæti sínu, gekk til forsætisráð-
herra, þar sem hann var í ræðu-
stól, og afhenti honum béf frá
A.S.Í. til ríkisstjórnarinnar, sem
forsætisráðherra las síðan upp,
en þar kom fram að A.S.Í. hefur
mælt með þvf að boðuðum verk-
föllum verði aflýst vegna yfirlýs-
ingar ríkisstjórnarinnar. Vakti
þessi atburður mikla athygli í
þingsölum.
Ný viðhof verkalýðs-
hreyfingarinnar og áhrif
þeirra
Hér hafa verið nefnd tvö atvik,
þar sem vísitalan hækkaði af
ástæðum sem ríkisstjórnin gat
ekki við ráðið og verkalýðshreyf-
ingin sýndi skilning og brást rétt
við. Enda varð árangurinn eftir
því.
En tímar liðu og verðbólgan
óx með ári hverju. Hinn 1. maí
1977 lagði A.S.Í. bann við yfir-
vinnu, næturvinnu og helgidaga-
vinnu. 16. maí gerðu hafnar-
verkamenn í Reykjavík skyndi-
verkföll og næstu daga gerðu
hafnarverkamenn í Hafnarfirði,
Njarðvíkum og Keflavík skyndi-
verkföll svo og mjólkurbílstjórar
í Reykjavík og hlaðmenn á
Reykjavíkurflugvelli. Hinn 3.
júní 1977 hófust eins dags alls-
herjarverkföll á ákveðnum svæð-
um. Þann dag var allsherjarverk-
fall í Reykjavík og á öllu svæðinu
til Suðurnesja, 6. júní á Suöur-
nesjum og Suðurlandi, 7. júní á
Norðurlandi, 8. júní í Vestur-
landskjördæmi 9. júní á Vest-
fjörðum og Austfjörðum, 13.
júní hófust svo starfsgreinaverk-
föll og stóð hvert þeirra einn sól-
arhring. Stóðun þau næstu daga
en þá var gert hlé á þeiim sum-
staðar. 21. júní var gert verkfall í
Alverksmiðjunni í Straumsvík.
Hinn 14. júní voru gerðir sér-
samningar milli Alþýðusam-
bands Vestfjarða og atvinnurek-
enda þar. Yfirvinnubanni var af-
létt víðast hvar 20. júní.
Hinn 22. júní voru undirrit-
aðir nýir samningar, hinir nafn-
kenndu Sólstöðusamningar
milli Alþýðusambands íslands
og Vinnuveitendasambands ís-
lands, og skyldu þeir gilda til I.
des. 1978. Samkvæmt þeim
skyldu mánaðarlaun hækka um
18CXK) krónur þegar í stað, um
5000 krónur 1. des. 1977, um
5000 kr.. 1. júní 1978 og um 4000
l.sept. 1978. Lægsta kauphækk-
aði um 26% við undirritun samn-
inganna, en hærra kaup hækkaði
minna. Þá var og samið um nýtt
verðbótakerfi á laun í sambandi
við vísitölu framfærslukostnað-
ar. Hinn 15. júlí voru undirrit-
aðir samningar milli Bandalags
háskólamanna og ríkisins, og
hækkaði kaup þeirra um 10%.
Hinn 11. okt. 1977 hófst verkfall
Bandalags starfsmanna ríkis og
bæja, og lamaðist þá eða lagðist
niður margvísleg starfsemi. Var
þetta fyrsta verkfall opinberra
starfsmanna á íslandi, og tóku
þátt í því um 13000 manns. Utan-
landsflug, útvarp, kennsla á lægri
stigum skólanna og margt annað
lagðist að mestu leyti niður.
Verkfalli þessu lauk 25. október,
þó sömdu starfsmenn nokkurra
kaupstaða fyrr. Kaup hækkaði
um 10-21%. Bandalag háskóla-
manna og ríkið sömdu 18. nóv.,
og hækkaði kaup þeirra á svip-
aðan hátt og félaga í B.S.R.B.
Vísitalan var 840 stig í árslok
1978.
A vinnumarkaðnum 1978
A árinu 1978 var nokkuð um
verkföll, einkum fyrri hluta árs-
ins. Blaðamannaverkfall hófst
17. febr. og stóð til 24. s.m. í
febr. voru samþykkt á Alþingi
lög um nýjar ráðstafanir í efna-
hagsmálum og var þá dregið tals-
vert úr verðbótum á laun frá því,
sem ákveðið var í kjarasamning-
um, og snertu þessar aðgerðir
aðallega hærri laun fyrir ofan
laun verkamanna. Vegna þess-
ara efnahagsaðgerða ríkisstjórn-
arinnar, skoruðu Alþýðusam-
band íslands, Bandalag starfs-
manna ríkis og bæja, Bandalag
Háskólamanna og fleiri laun-
þegasamtök á launþega að gera
allsherjarverkfall 1. og 2. mars.
Verkfallið var háð, aðallega
í Reykjavík með kröfunni:
„Samningana í gildi“. Þegar
þetta bar ekki árangur hófust
bönn við útskipun á útflutning-
vörum. Var fyrsta bannið fram-
kvæmt 13. apríl og síðan næstu
daga. Voru bönn þessi fram-
kvæmt í Reykjavík og Vest-
mannaeyjum. Félögin á Suður-
nesjum og á Vestfjörðum tóku
ekki þátt í þessum bönnum, enda
var hér um að raeða algjöra lög-
leysu, í raun og veru uppreisn
gegn lögum í landinu, og hefðu
gert mikið tjón, ef þeim hefði
verið haldið áfram mikið lengur.
Þó héldu Vestmannaeyingar
þessum óspektum áfram fram á
sumar.
Hinn 24. maí setti ríkisstjórnin
bráðabirgðalög um ráðstafanir í
efnahagsmálum. Var þá ákveðið
að greiða fulla vísitölu á lág
laun, en minna í hærri flokkun-
um. Laun hækkuðu yfirleitt um
7-9% l.sept. 1978.
Ef við lítum yfir framvindu
vinnumála, kaupgjalds og verð-
Iags á árunum 1967 og ’68, þegar
fella varð gengi ísl. krónunnar
vegna óviðráðanlegra áhrifa er-
lendis frá, og hvernig þá var
brugðist við af hálfu verkalýðs-
hreyfingarinnar af skilningi og
réttsýni, og lítum síðan á viðhorf
sömu aðila til mála á árunum
1977 og ’78, þá er þar mikill mis-
munur á, hvernig staðið var að
málum. Einkum kemur þessi
munur fram í „Sólstöðusamn-
ingunum“, svonefndu. En þeir
samningar eru upphaf ógæfunn-
ar, sem við íslendingar eigum nú
við að stríða í kaupgjalds- og
efnahagsmálum.
En hvað er þá til ráða? Um
það eru að sjálfsögðu skiptar
skoðanir. En tvímælalaust þarf að
draga úr víxláhrifum vísitölunn-
ar á kaup og verðlag landbúnað-
arafurða eða jafnvel afnema
þau. En í stað kaupgjaldsvísitöl-
unnar mætti taka mið af þjóð-
hagsvísitölu við gerð kjara-
samninga og greiðslu launa.
Þá mætti einnig skoða verð-
lagningu innfluttrar vöru, sem
stöðugt fer hækkandi, - í Ijósi
þess. sem verðlagsstjóri skýrði
frá í sjónvarpi fyrir nokkru. En
þar skýrði hann frá því, að farið
hefði fram samnorræn rann-
sókn á innkaupsverði erlendrar
vöru til Norðurlandanna og
komið hefði í ljós, að innkaups-
verð til íslands var um 25%
hærra, en til hinna Norðurland-
anna. Var mál þetta rætt við
nokkra innflytjendur, en svör
voru óljós og veittu engar upp-
lýsingar.
Ragnar Guöleifsson.
Viö frásögn vinnumála á árunum 1977 og
'78 hcfi ég stuöst viö Árbækur Þjóövina-
félagsins og ,,OIdina okkar“.
Einnig mikiö úrval
af gull- og silfurskart-
gripum til
fermingargjafa.
SENDUM GEGN
PÓSTKRÖFU
UM ALLT LAND
GEORG V.
HANNAH
Ura- og skartgripaverslun
Hafnargötu 49 - Keflavik
FAXI - 79