Faxi - 01.02.1989, Blaðsíða 24

SKOLAR
Á
SUÐUR-
NESJUM
hvetja aðra til slíks hins sama, en
var þó ekki að neyða einn né neinn
til að gera áheit eins og segir í ávarpi
hans.
,,Þó ég minnist nú þessa, bind ég
hvorki aðra við borð, né heldur, að
ætlist til að eiga hrós fyrir skilið."
„Hafði efstaráð konsúll Clausen
aftur gefið stofnuninni 50 rd., en í
kennslulaun var enn heitið kenn-
aralaunum 300 rd. fyrir sex mán-
uði.“
Hefur hann því staðið við loforð
sitt um að gefa meira fé til skólans,
ef hann héldist við.
- Þess má geta mönnum til
glöggvunar að 1874, þá er tekið upp
nýtt myntkerfi á íslandi. Rrónan og
aurar koma í stað nkisdala, marka
og skildinga. 1 króna verður 1/2 rd.
og 1 aur 1/8 rd. Einnig komu í gildi
gullpeningar og gilti sá stærri 20 kr.
(10 rd.), en hinn minni 10 kr. Þetta
líkaði mörgum illa í fyrstu. —
Þannig er það fyrstu árin að fé til
skólahalds hefur fengist að mestu
með gjöfum og framlögum til skól-
ans. Skólinn átti jafnvel velvildar-
menn úr öðrum byggðarlögum og
1875 er þess getið að;
„Til bamaskólans gáfu Seltim-
ingar og Reykjavíkurbúar, til viður-
kenningar fyrir, að sjómenn þeirra
hefðu í fiskitúrum svo víða fengi
góðar viðtökur og aðhlynningu. Var
þeim í blöðum þakkað, en peningar
þessir settir á vöxtu í sparisjóðinn."
Ekki er þess getið hve háa upphæð
hefur verið um að ræða.
Eyrstu heimildir sem við höfum
um tekjur og gjöld skólans em frá
árinu 1878. í bréfi stílað þann 24.
dag apríl mánaðar 1878, fer skóla-
nefndin fram á 200-300 króna
styrk úr Landsjóði sem ætlaður er
handa bamaskólum.
— Sá sjóður var nú í fyrsta sinn í
fjárlögum landsins þetta ár. —
Máli sínu til skýringar senda þeir
skýrslu um skólahald sama ár, afrit
af reglugerð skólans og reiknings-
haldi. Þar kemur fram að;
„Skuld uppá stofnunina er nú
287.21 og helstu gjöld skólans em
kennaralaun eða 430 kr. á yfir-
standandi ári.“
Þennan styrk fá skólayfirvöld vet-
urinn 1878, eða 200 kr. (Landshöfð-
ingi var þá Hilmar Finsen.), „en
mjög lítið sést enn að almenningur
og heldri menn sinntu þessari nauð-
synlegu stofnun."
Árið 1879 getur séra S.B. Sívert-
sen þess að margir hafi vaknað til
meðvitundar og farið að skjóta sam-
an til viðhalds skólanum. Einnig
mun skólakennarinn hafa staðið
fyrir samskotum til kaupa á orgeli
fyrir Útskálakirkju. Svo segir Sig-
urður:
„Minnist ég þessa sem vott um
framför."
Um þessar mundir (1880) er skól-
inn farinn að hafa nokkur áhrif á
menntun almennings þ.e. fleiri
kunna nú að skrifa og reikna en áð-
ur.
Er líklegt að þetta hafi haft þau
áhrif að fleiri hafi séð nauðsyn þess
að viðhalda skólanum. Þó menn
hafi styrkt skólann með fjársöfnun
þá hefur hún hjálpað til, en ekki
verið nóg til reksturs hans. Einna
mest munar um gjafir Sívertsens,
en þessi fyrstu 8 ár skólans gefur
hann 1200 krónur. Helstu sjóðir
sem styrkja skólann em Landsjóð-
ur, sem veitir aftur 300 kr. styrk árið
1881, og styrkir svo einn nemanda
um 200 kr. til að ljúka námi sínu á
sjómannaskóla í Kaupmannahöfn.
Tbrkillis-bamaskólasjóðurinn mun
einnig hafa styrkt skólann í nokkur
ár, en fyrst sjáum við þess getið í
reikningi skólans frá árinu 1878, en
þá var hann veittur 8 fátækum böm-
um, eða 160 kr. Árið 1883 hafa svo
14 böm fengu styrk úr sama sjóði.
Það er ekki fyrr en 1887 að fjármál
skólans virðast komast á réttan kjöl.
Þá tekur Jens Pálsson við stjóm
skólans. Hann tekur skólamál
bamaskólans upp á safnaðarfundi
eftir embætti. Þar em menn skipað-
ir í nefndir og meðal mála sem fjalla
á um em skólamál. Sigurður B.
Sívertsen fer þá enn meö fjármál
skólans og skrifar hann;
„Skal þess getið að ég við árslok
hafi skilað af mér reikningum, fjár-
haldi og forstöðu bamaskólans í
Geióum, sem ég hef haft á hendi
síðan hann stofnaðist 1872 í 15 ár,
og sem nú er skuldlaus og á vöxtum
í sparisjóði Reykjavíkur 1000 kr.“
Ekki er að efa að Sívertsen hafi
verið það gleðiefni að geta skilað
stofnuninni af sér skuldlausri og
með þessa inneign. Sigurður lést
svo 24. maí 1887, og ekki er hægt aö
segja annað en hann hafi helgað lífi
sínu þessu kappsmáli sínu, að
koma upp skóla sem héldist við.
Frá árinu 1887 starfar skólinn í
leiguhúsnæði í þrjú ár sem hrepp-
urinn leigði, en flytur svo í nývið-
gert skólahús að Útskálum. Hér
virðist því hreppurinn vera orðinn
formlegur eignaraðili skólans.
Ekki höfum við séð eða heyrt um
reikninga skólans, nema frá 1887,
og það sem er að finna í dagbókum
skólans og einkunnabókum.
í einkunnabók skólans frá
1898-1905 kemur fram hvað
skólinn hefur haft í tekjur með
bömunum, um 1900
„Ttkjur skólans með bömunum á
þessu ári:
Dirkillissjóður með 5 börnum 100.00
Sveitargjald með 14 bami 6.00
Gjald með 1054 bömum allan tímann 126.00
Gjald með 7 bömum b tímann 42.00
Gjald með 1 bami í einn mánuð 2.00
Á þessum tíma var skólagjaldið 12
kr. fyrir hvert bam sem var allan
skólatímann, en 6 með þeim sem
vom hálfan tímann.“
Næsta stóra skrefið í fjármálum
skólans, er að 1911 þá er skólinn
settur í nýju húsnæði sem var ný
bygging, sem Gerðahreppur stóð
að. Straum að kostnaðinum hefur
hreppurinn staðið að með eigin fé og
láni. Það ár kemur fram í bréfi stílað
HE>BOK
býður allt
fyrir ferminguna
* Fermingarkerti
* Kertastjakar
* Vasaklútar
* Sálmabcekur með gyllingu
* Nethanskar
* Krephanskar
* Hárkambar
* Prentum á servéttur
Fermingarkort í miklu úrvali
1
•*s8**b&

n»BOK
Hafnargötu 54 — Sími: 13006

60 FAXI