Faxi - 01.02.1989, Side 38

4
Þessa stórkostlegu mynd tók Jón Tómasson, fyrrv. ritstjóri Faxa í febrúar 1950. Myndin getur verió táknrœn fyrir sjófarendur
sem aldrei missa tnina á sjósókn, þrútt fyrir þœr hœttur sem eru henni samfara.
Jámgerðarstaðasundi, snemma á
vertíð, af tíæringi Skálholtsstaðar
og einnig 7 menn í Grindavík. Þá
urðu háir hlutir.
Þetta ár deyði lögréttumaður Vil-
hjálmur Jónsson á Kirkjubóli,
snemma vetrar, 49 ára að aldri. Varð
hann úti á Skaganum ffá Útskálum
og heim. Spannst sú saga að Gunna
Onundardóttir hefði fyrirfarið hon-
um og seinna hefði hún gert glett-
ingar þeim sem um Skagann fóru
þegar skyggja tók og var sagt að síra
Eiríkur í Vogsósum hafi komið
draug þessum fyrir í hver einum á
Reykjanesi, sem Gunnuhver er
nefhdur.
Vilhjálmur hafði, ásamt fleirum,
saman tekið svonefnda Skipapósta í
Gullbringusýslu og þótti merkileg-
ur maður.
Synir hans, Helgi og Jón, dóu
þetta ár. Góa, kona Helga, systir
Ólafs biskups Gíslasonar, átti
seinna Kort lögréttumann á Kirkju-
bóli.
1707 gekk bólan mikla, sem köll-
uð var stórabóla. Dóu svo margir úr
henni að eigi hefir síðan seinni pest-
in gekk, orðið svo mikið mannfall
hér á landi. Eyddust þá mörgafbýli,
með því að fólk lá allt andvana eftir,
nema örvasa karlar og keriingar eða
ungböm. Dóu á Rosmhvalanes-
hreppi 250 menn. Þá dóu lögréttu-
mennimir Þorkell í Innri-Njarðvík,
faðir Jóns rektors, og Gísli Olafsson
í Ytri-Njarðvík faðir biskups Ólafs.
Gengu fá skip til sjávar vegna
mannfæðar.
1710 brotnaði Grindavíkurskipið,
nýkomið á höfnina. Týndist góss en
fólk komst af. Þá deyði síra Gísli á
Útskálum, skömmu fyrir jól úr sótt.
1711 fékk Vigfús prestur Jóhanns-
son frá Laugardælum brauðið eftir
hann, og þjónaði undir eins Hvals-
nesþingum. Hann missá sig á sama
áriíHvalsneskirkju, í sakramentis-
hanteringu, útdeildi fimm persón-
um víninu fyrir brauðið. Var þá
settur af prestsembætti með kon-
ungsbréfi, 23. september 1712. Bjó
hann því næst að Hvalsnesi, þar til
hann fékk uppreisn 1735 og Hvals-
nesþing ein. Arið 1742 fluttist hann
að Kaldaðamesi.
1714 brotnuðu tvö tauskip á Báts-
endahöfn af stormi, hlaðin af fiski.
Menn komust af. Týndust þá skip
frá Stóra-Hólmi með þremur mönn-
um.
1715 vísiteraði biskup mag. Jón
Vídalín Suðumes í septembermán-
uði. Var þá síra Vigfus Jóhannesson
prestur að Útskálum.
1716. Skipstapi á Útskálum með4
mönnum. Þetta ár fékk síra Halldór
Brynjólfsson Útskála, og þjónaði
jafnframt Hvalsnesþingum. 1735
fékk hann Staðastað, en varð bisk-
up að Hólum 1746. Dó um haustið
1752 í útsiglingu til Kaupmanna-
hafnar úr hálsmeini, á hveiju hann
ætlaði að leita sér lækninga.
1717 vom mjög litlir hlutir á Suð-
umesjum.
1718 brotnaði herskip danskra í
Hafnarskeiði. Komust 170 manns
af.
1719. Skipstapi frá Útskálum.
Drukknuðu 7 menn. Annar skips-
tapi á Miðnesi. Dmkknuðu 3
menn. Fiskleysisár á Suðumesjum.
1722 týndust 6 bátar á Suðumesj-
um, tveggjamanna-för. Dmkknuðu
þá 12 menn. Það var 17. febrúar.
1723. Týndist skip á öndverðri
föstu í Garði með 7 mönnum. Það
skip átti síra Halldór á Útskálum.
1724 í maímánuði visiteraði
biskup mag. Jón Ámason Suður-
nes. Var þá Halldór prestur að Út-
skálum, en síra Vigfús á Hvalsnesi.
1727. Skipstapi á Miðnesi með 8
mönnum.
1733 týnist skip í Garði í Lamba-
staðaröst, sunnudaginn fyrsta í
góu, fyrir dag með 16 mönnum.
Var formaðurinn jafnan vanur að
fara fyrir þann dag ffá Bessastöðum
suður á Stafnes, en þetta var kon-
ungsskip og það mesta sem þar var.
Annað skip týndist þá með 4 mönn-
um.
1734 fórst fjögramanna-far í
Garði, og ennfremur þrír bátar.
Skipstapi í Grindavík með 10
mönnum.
1736 fékk síra Gísli Jónsson Út-
skála eftir síra Halldór. Hann var
ættaður frá Ófriðarstöðum.
1739 dó Ljótunn Sigurðardóttir í
Kotvogi, móðir Jóns rektors. Var
hún fjárgæslukona mikil, stórauð-
ug-
1740 týndust tveir bátar á Suður-
nesjum með 7 mönnum.
1743 týndust fjögur skip á Nesjum
syðra og á þeim 17 menn. Þá var
Guðni Sigurðsson frá Stafhesi hér-
aðsdómari í Gullbringusýslu, og bjó
þá á Stafnesi. Sama ár fór fram
dómur í landaþrætumáli á Skagan-
um, milli Útskála og Kirkjubóls.
Var Guðni dómari.
1747 vígðist að Útskálum Þorgeir
Markús Jónsson, bjó í Kirkjuvogi
(vesturbænum), en var þá dáinn.
Móðir hans lifði, Sigríður, dóttir
Gísla lögréttumanns Illugasonar.
Þorgeir var giftur Guðrúnu, systur
Jóns hreppstjóra í Junkaragerði.
Þorgeir hafði áður verið þénari amt-
manns, Magnúsar Gíslasonar. Var
hann liðugt sálmaskáld.
1748 fimmta sunnudag í föstu
drukknaði presturinn á Hvalsnesi,
síra Ámi Hallvarðsson, er hann ætl-
aði til embættisgjörðar að Kirkju-
vogi. Hafði hann farið af svo nefndri
Prestatorfu' í góðu veðri, en þeir,
sem fluttu hann höfðu farið of nærri
skeri því, er Selsker kallast, hvirflar
á því en kemur upp úr um fjöru, en
móti því er klettur stór er Hesta-
klettur kallast. Þar á milli liggur
leiðin og all nærri klettinum, en þeir
héldu nær skerinu en mátti. Reisti
sig þá upp boði, er hvolfdi bátnum,
er hann kenndi grynninga.
Drukknaði þar prestur og sjö menn
aðrir. Var einn þeirra Einar, sonur
Hákonar í Kirkjuvogi, bróðir Vil-
hjálms. Einn eða tveir menn komust
af og þeir heyrðu prest segja þegar
hann sá hvemig fara myndi:, ,Herra
Jesú, meðtaktu sálir okkar allra“.
Nýlega hafði þá síra Ámi verið bú-
inn að taka af jólagleðina, sem
haldin var á Flankastöðum, nauð-
ugt mörgum. Hann var 36 ára gam-
all. Þetta ár visiteraði prófastur síra
Guðlaugur Þorgeirsson Suðumes.
1749 var Þorsteinn Hákonarson í
Njarðvík lögsagnari í Gullbringu-
sýslu.
1752. Fiskafli alllítill. Urðu 13-14
skipstapar á Nesjum suður.
1753 henti sú hrösun síra Þorgeir
á Útskálum, að hann falsaði nokk-
uð tvo kaupmannsseðla í Keflavík.
Var sagt að hann hefði bætt einum
tölustaf við eða breytt vigtarseðli,
sem hann bar til kaupmanns frá
vigtarmanni. Komst upp og bar
hann ekki af sér, en honum var boð-
in sátt, ef hann léti út 30 ríkisdali.
Vildi hann það ekki og tók mikla
iðmn fyrir. Kom þá mál hans fyrir
dóm og dæmdi héraðsdómarinn,
74 FAXI