Morgunn - 01.06.1985, Side 96

heiðarleika í efa og það án rökstuðnings? Að síðustu, skyldu
órökstuddar aðdróttanir fremur sverja sig í ætt við ekta-
vísindi eða gervivísindi?
Dr. Reynir bendir á það að erfitt hafi reynst að endur-
taka með árangri dulsálarfræðilegar tilraunir. Rétt er að
ekki er hægt að tryggja endurtakanleika tilraunaniður-
staðan og það er vissulega höfuðvandinn. Þó hefur nokkur
endurtekning náðst í sumum þessara tilrauna, og það er
kjarni málsins. Það sem vantar, ritar dr. Reynir, sé ,,að
aðrir rannsöknarmenn geti endurtekið með árangri“. Hvers
vegna rökstyður dr. Reynir ekki þessa fullyrðingu sína
með tilvísunum í frumheimildir um þótt ekki væri nema
einn eða tvo flokka tilrauna sem til álita hafa komið sem
endurtakanlegar og sem „aðrir rannsóknarmenn“ endur-
tóku?
Spurning er líka hverjir þessir „aðrir rannsóknarmenn"
séu. Þeir sem fengist hafa við rannsóknir umræddra fyrir-
bæra hafa venjulega verið sálfræðingar, eðlisfræðingar, líf-
fræðingar eða læknar. Um leið og þeir gera tilraunir á
þessu sviði —sérstaklega ef árangur verður jákvæður —
eru þeir tíðast nefndir dulsálarfræðingar. Svo hverjir eru
þessir aðrir? 1 sambandi við þetta vaknar önnur spurning.
Yfirfærum dæmið á aðrar greinar. Þarf t. d. stjörnufræð-
inga til að yfirfara verk stærðfræðinga til þess að mark
sé takandi á þeim?
Ýmsar hliðar eru á kröfunni um endurtekningu tilrauna.
Hér að ofan og hjá dr. Þorstetini er gerð sú krafa, sem
hefur þróast í tiiraunastofum í eðiis- og efnafræði, að
hvaða rannsóknarmaður sem er verði að geta endurtekið
tilraun með sama árangri hvenær sem er, til þess að telja
megi að „sönnun“ hafi fengist um tilvist ákveðins fyrir-
bæris.
Tii er önnur hlið á þessu máli. Ég minnist þess að hafa
heyrt á námskeiði um rökfræði fyrir rúmum þrem áratug-
um að ekki þyrfti nema einn hvítan hrafn til að sanna að
ekki séu allir hrafnar svartir. Hefur þetta breyst þannig
94
morgunn