Kristilegt stúdentablað - 01.12.1959, Blaðsíða 26

samstarfsmenn. Það livílir ekki meiri ábyrgð á
einum fremur en öðrum. Prestinum eru ekki
fengin i líendur öll ábyrgð þess að sjá safnaðarlíf-
inu farborða. Það er sameiginlegt mál prests og
safnaðar. Þetta bj'ggist á rótgróinni félagshyggju
Bandaríkjamanna, sem markar spor í öllu lífi
landsins. Kirkjan ræktar þennan hugsunarhátt,
vegna þess að hún telur með réttu, að hann bygg-
ist á Ritningunni og kristnum skilningi á mann-
inum.
Nú er ekki svo að skilja, að enginn liafi neitt
vald. Menn eru einmitt kjörnir til þess að fara
með vald fjöldans. Presturinn og safnaðartjórnin
stýra. Þessir aðilar stjórna, fara með vald. En
það er í þeim anda gjört og á þeirri liugsun byggl,
að allir eru samábyrgir.
Að því má vinna hér á landi, að safnaðarvit-
undin eflist, að liver söfnuður verði virk félags-
heild, að aukist samstarf prests og safnaðar, að
menn séu brýndir til þess að finna til ábyrgðar
um bag safnaðar síns og til þess að fórna honum
einhverju. Væri þá mikið fengið. En til þess að
lyfta kirkju vorri upp á það stig að verða raun-
veruleg kirkja, samfélag trúaðra, þarf ekki að
kasta á bauga þeim dýrmæta arfi, sem felst í
þjóðkirkjunni.
Lúther
1 þessu sambandi er rétt og skylt að minna á
það, hver skilningur kirkjudeildar vorrar er á
kirkjuhugtakinu, svo menn villist ekki og ætli,
að kirkjufyrirkomulag vort eitt sé í anda sannr-
ar lútherskrar kristni. Marteinn Lúther kenndi
margt um kirkjuna, sem síðan hefur þokað fyrir
öðru. Það var ekki hans verk að lmeppa kirkjuna
i viðjar konungsvalds og ríkisvalds, eins og síðar
varð. (Að visu er ekki hægt að kvarta undan af-
skiptum ríkisins um kenningu kirkjunnar á vor-
um dögum. Svo var þó áður.)
Hjá Lúther er kirkjan ekki eitthvert ríkis-appa-
rat. Hún er samfélag. Þar er ekki einn prestur
og annar leikur. Allir eru prestar. Hugtak Lúthers,
„hið almenna prestadæmi“, er róttæk áminning
þess, að allir kristnir menn eiga jafnan hlut að
máli. En til þess að lialda uppi reglu og góðum
siðum, velja menn það fyrirkomulag að kjósa
einn mann sem prest, segir Lúther. Prestsvígsla
nianns breytir honum þó ekki í einliverja and-
lega veru, sem liafin er yfir aðra. Allir eru prest-
ar og spámenn. Allir eru samverkamenn Guðs.
Merkur Lútherskönnuður telur, að það sé þakk-
lætiskennd Lúthers gagnvart Guði, sem mótar
kirkjuhugtak hans. Með þátttöku sinni i lifi safn-
aðarins, með þjónustu sinni við aðra menn, vill
hann gefa það mönnum, sem hann fær ekki Guði
gefið. Samt er þjónustan við mennina þjónusta
við Guð (sbr. orðið: „Svo framarlega, sem þér
hafið gjört þetta einum þessara minna minnstu
bræðra, þá hafið þér gjört mér það.“). I kirkj-
unni er engin valdsstétt, segir Lúther. Prestur-
inn er af söfnuðinum kjörinn. Söfnuður og prestur
eru að jöfnu samstarfsmenn Guðs.
Kirkjan er tvennl i senn: mannlegt félag og
vettvangur sá, þar sem Guðs andi starfar. Þessi
tvö svið kirkjuhugtaksins, ef svo mætti að orði
komast, eru nátengd. Annað er ekki hugsanlegt
án hins. Vettvangur Guðs er ekki gufuhvolf geims-
ins, heldur mannleg saga. Hins vegar er hið mann-
lega félag, kirkjan, ekki reist á grundvelli manns-
ins sjálfs. Það er til orðið að vilja Guðs, sem
viðheldur ])ví. Kirkjuskipan er því mannaverk,
segir Lúther. Hvort heldur kirkjan lýtur biskupa
stjórn eða býr við annað kerfi, er hún söm kirkja
Krists. Það er annað, sem úr sker um hina sönnu
kirkju. Það er heyrð liennar á orðið og iðkun
sakramentanna. Kirkjan, skilin andlegum skiln-
ingi, er nefnilega að sínu leyli hliðstæð því, að
Guð gjörðist maður í Kristi. í kirkjunni, í orðinu
og sakramentunum, hefur Guð kosið að birtast
mönnunum, þeim til hjálpar og frelsunar.
Vér megum skilja það af þessu máli Lúthers,
að kirkjan er annað og meira en mannlegt félag.
En hún er þó félag jafnframt, samfélag manna
um orðið og sakramentin og gagnkvæma þjón-
ustu í mannlegri nej’ð.
Það er ekki lítill byltingarandi fólginn í þess-
um orðum, ])egar vér skoðum þau í ljósi kirkju-
hugtaks 16. aldarinnar í hinni rómversk-kaþólsku
kirkju. Á þessari byltingu í lnigsun Lútliers byggð-
ist siðbótin að verulegu leyti. Lúther komst að
þessum niðurstöðum með þrotlausum rannsókn-
um sínum á Ritningunni og kristinni guðfræði,
en Lúther var prófessor við háskólann í Witten-
berg, eins og kunnugt er, og það voru guðfræði-
rannsóknir hans, sem öðru fremur vöktu með
honum þann skilning og þá túlkun trúarinnar,
sem olli hinum heimssögulega viðburði, siðbót-
inni. Það skiptir því ekki litlu máli, að vér könn-
um þessa hluti á ferskan bátl með sérstæð vanda-
mál vors tíma og vors lands i huga. Vér þurfum
ekkert minna en nýja siðbót í voru landi.
Um skilning Lúthers á sambandi ríkis og kirkju
2(>
KRISTILEGT STLIDENTABLAÐ