Morgunblaðið - 14.12.2008, Síða 13

urinn
fimm er
eins og núll
og ætlaði að
labba út með
fullt af
nammi, sem
ég hélt að væri
ókeypis.“
María hlær að
minningunni. Af
allt öðrum toga er
minning, sem henni
stendur ennþá ljós-
lifandi fyrir hug-
skotssjónum. „Ég
hafði farið með frænku
minni í heilsugæslu-
stöð, sem hún vann á, og
var að dunda mér inni í
einu herberginu þegar
mér varð litið út um
gluggann og sé ljóshærða
stelpu hlaupa yfir götu og
inn í bakarí. Ég ætlaði að
fara út og biðja hana að leika
við mig, þegar ég sé hana
hlaupa yfir götuna með brauð
undir hendinni. Í sömu andrá
kom herbíll á fullri ferð og
keyrði yfir hana. Hún dó sam-
stundis, en hermennirnir stigu í
rólegheitum út úr bílnum, fengu
sér sígarettu, hlógu og gerðu að
gamni sínu á meðan vegfarendur
báru líkið í burtu. Þeir héldu líkinu
uppi eins og í mótmælaskyni og
gerðu hróp að hermönnunum, sem
kipptu sér ekkert upp við það. Ég
man að ég hugsaði að það hlyti að
vera djöfull í þessum mönnum.“
Á heilsugæslunni sá María ým-
islegt, sem henni var ekki ætlað að
sjá, til að mynda börn og unglinga,
sem höfðu slasast eftir fikt við gas-
hylki á glámbekk, eins og alvanalegt
var, eða höfðu orðið fyrir táragasi
og sinnepssprengjum í óeirðum.
Sjálf kynntist hún slíku þegar hún
tók þátt í unglingaóeirðum nokkr-
um árum síðar.
En þá hafði líka ýmislegt breyst
rétt eins og í millitíðinni hérna
heima. Fyrst eftir heimkomuna
gekk lífið sinn vanagang, jólaboðin
heima hjá móðurömmu hennar og
-afa voru á sínum stað, að vísu svo-
lítið öðruvísi en tíðkaðist hjá öðrum
íslenskum fjölskyldum, enda
tengdasonurinn múslimi og son-
urinn leiðtogi kristins sértrúarsafn-
aðar, Gunnar Þorsteinsson í Kross-
inum, sem ekki hefur farið dult með
stuðning sinn við síonista.
„Þeir forðuðust þetta eldheita
umræðuefni, eflaust með tilliti til
ömmu, sem stóð í ströngu við að
gera öllum til hæfis í matreiðslunni,
með svínahrygg handa sumum og
eitthvað annað handa hinum. Það
var engin óvild á milli þeirra mága,
kannski smástríðni því báðir eru
miklir húmoristar.“
Sundruð fjölskylda
Maríu gekk þokkalega í skól-
anum, hún lagði mikið á sig því hún
fann að það skipti pabba hennar
miklu máli. Hana rekur ekki minni
til að hafa verið strítt fyrir að vera
af erlendu bergi brotin, utan einu
sinni, en þá misskildi hún aðdrótt-
Hefa
Petah Tiqwa
Ramat Gan
Jerúsalem
Rishon Le ZuyyonHolon
Bat Yam
Tel Aviv-Yafo
Gaza
Be’ér Sheva´
Qiryat
Shemona
Zefat
Karmi’él
Nahariyya
Akko
Qiryat Ata
Shefar ‘am
Motzkin
Teverya
Nazerat ‘Hlit
Nazerat
‘Afula
JeninHadera
Tulkarm
Nablus
Netanya
Kefar Sava
Ra´anann
Herzliyya
Ramla
Lod
Rehovot
Ashdod
Ashqelon
Bet Shemesh
Ramallah
Betlehem
Hebron
Qiryat Gat
Khán Yunis
Rafah
‘Arad
Dimona
Elat
Tiberiasvatn
Dauðahafið
Acabaflói
Ísraelsríki varð til eftir að Sameinuðu þjóðirnar undirforystu Bandaríkjanna, Sovétríkjanna og Breta
skiptu Palestínu, sem áður var undir stjórn Breta,
milli gyðinga og Palestínumanna árið 1947, og var
formlega stofnað 1948. Hvor aðilinn um sig fékk um
helming landsins. Fáum áratugum fyrir stofnun Ísraels-
ríkis höfðu gyðingar verið örlítill minnihluti í landinu
en eftir ofsóknir og fjöldamorð nasista á gyðingum í
Evrópu fluttu stórir hópar þeirra til Ísraels. Land í eigu
gyðinga í Palestínu var áður um 7% landsins.
Palestínumenn sættu sig ekki við helmingaskiptin,enda voru þeir í miklum meirihluta í landinu
og afkomendur fólks sem hafði búið þar um aldir og
árþúsundir. Ríki þeirra var því ekki stofnað á sama tíma
og Ísraelsríki.
Í stríði sem braust út náðu gyðingar undir sig helmingiþess lands sem Palestínumönnum hafði verið úthlutað
og réðu eftir það 78% af Palestínu. Það sem á vantaði
var Vesturbakki Jórdanárinnar og Gazaströndin, en þau
svæði, þ.e. 22% landsins, sem síðar hafa verið nefnd
herteknu svæðin, lögðu Ísraelsmenn undir sig 1967. Síðan
hafa Ísraelsmenn ráðið yfir allri Palestínu.
V ið fæðingu og stækkun Ísraelsríkis 1947-1948 var fólkýmist flutt burt með nauðungarflutningum á vegum
ísraelskra hersveita eða hrakið af heimilum sínum með
ógnunum. Framin voru fjöldamorð í byggðum Palestínu-
manna og þeim hótað áframhaldandi fjöldamorðum,
kæmu þeir sér ekki á brott. Þetta fólk og afkomendur
þess búa nú í flóttamannabúðum á herteknu svæðunum
eða í löndunum í kring.
A lls eru um fimm milljónir Palestínumanna flóttamenn,en þeir eru alls tæplega átta milljónir talsins.
Ísraelsmenn hafa engan rétt til yfirráða á hernáms-svæðunum í Palestínu, herseta þeirra brýtur í bága við
alþjóðalög og paletínskir flóttamenn eiga fullan rétt á að snúa
aftur til heimkynna sinna.
Sumir telja að sú stefna Ísraelsmanna að banna arabískumflóttamönnum að snúa til heimila sinna á sama tíma og
gyðingar frá öðrum heimsálfum eru hvattir til að flytja til lands-
ins og setjast að á herteknum svæðum sé brot á alþjóðasáttmála
um bann við kynþáttamisrétti.
Um 400 þúsund Ísraelsmenn hafa sest að í svokölluðum landnema-byggðum á herteknu svæðunum, um helmingur þeirra kringum
Jerúsalem, en þá borg hafa Ísraelsmenn þanið út yfir hertekin land-
svæði í trássi við ákvæði Genfarsáttmálans. Flestar þessara ólöglegu
byggða eru á Vesturbakkanum en þær eru þó einnig á Gazaströndinni þar
sem 360 fkm lands er skipt þannig að á einum þriðja búa fimm þúsund
Ísraelsmenn en á tveimur þriðju ein milljón Palestínumanna.
Á hernámssvæðunum á Vesturbakkanum hafa Ísraelsmenn lagt vegi ámilli landnemabyggða á landi sem Ísraelsmenn hafa gert upptækt úr
einkaeign Palestínumanna. Vegirnir kljúfa byggðir þeirra í sundur en þeim
er bannað að nota þá. Þannig er landi Palestínumanna skipt niður í tugi eða
hundruð einangraðra skika. Bæði byggðirnar og framkvæmdirnar eru brot á
alþjóðasamþykktum.
Í ályktun öryggisráðs SÞ er þess krafist að Ísraelar hverfi frá landnema-byggðum á herteknu svæðunum.
Vatn er af skornum skammti í Palestínu og notkun Ísraelsmanna á vatniaf svæðum Palestínumanna brýtur í bága við alþjóðasamþykktir, enda
eignaupptaka á mikilvægustu auðlind landsins. Landtökumönnum er úthlutað
1450 kúbikmetrum af vatni á mann á ári en Palestínumenn hafa einungis 83
kúbikmetra á mann.
M ikill hluti ríkja heims hefur með einum eða öðrum hætti mótmælt stefnuÍsraelsmanna og brotum þeirra á alþjóðalögum og -samþykktum.
M ikilvægasti klofningurinn í afstöðu alþjóðasamfélagsins felst í sérstöðuBandaríkjanna, sem hefur oft verið nánast eina ríkið sem stendur við hlið
Ísraels og hefur því umtalsverð áhrif á stefnu Ísraelsríkis.
Bandaríkin hafa á síðustu áratugum veitt Ísraelsríki meiri efnahags- oghernaðaraðstoð en þau hafa samanlagt veitt til ríkja Afríku sunnan Sahara og
S-Ameríku. Heimild: visindavefur.hi.is
Umdeilt Ísraelsríki
Jeríkó
fjárhagslega býsna gott, en hún
minnist þess líka að hafa heimsótt
fjarskyldari ættingja í Hebron, sem
bjuggu í gömlu húsi með gati á gólf-
inu fyrir klósett. „Samt voru þau
hamingjusamasta fjölskylda, sem ég
hef séð. En kannski voru þau bara
svona glöð að fá gesti.“
Að öðru leyti segist María ekki
hafa orðið vör við áberandi mikla fá-
tækt í þessari heimsókn sinni, ein-
staka betlara að vísu, sem hún gaf
stundum nammipeningana sína,
þótt pabbi hennar hefði bannað
henni það. Hermenn út um allt voru
eins og hluti af lífinu og trufluðu
Maríu lítið, þótt henni þætti órétt-
látt að fólkið hennar þurfti alltaf að
sýna vegabréf þegar það fór á milli
borga eða að strandsvæðunum.
„Reyndar voru móðuramma mín og
-afi alveg í sjokki þegar ég skrifaði
þeim og lýsti þeirri ósanngirni, sem
landnámið væri. Eitthvað hlýt ég
því að hafa verið farin að velta fyrir
mér óréttlæti heimsins á þessum
tíma,“ segir hún hugsi.
Djöflar í mannsmynd
Hún var send í skóla, en eftir
nokkra daga neitaði hún að fara
þangað og fékk einkakennara í ar-
abísku, ensku og stærðfræði. „Mér
var strítt í skólanum, krakkarnir
héldu að ég væri gyðingur af því ég
var svona ljós. Einkakennslan gekk
vel, nema stærðfræðin, ég botnaði
ekkert í þessum arabísku tölum.
Einu sinni lenti ég í veseni í sælgæt-
isbúð af því ég vissi ekki að tölustaf-
unina hrapallega. „Ég var svona tíu
ára þegar einhver sagði að ég væri
helvítis kynblendingur og svaraði
fullum hálsi að ég væri sko engin
lessa!“
Foreldrar Maríu skildu 1985, al-
veg óvænt frá hennar bæjardyrum
séð, enda hafði hún ekki merkt ann-
að en að allt væri í himnalagi á milli
þeirra, engin rifrildi, ekkert vesen.
Hún segist hafa tekið skilnaðinn
mjög nærri sér. Þær systur voru hjá
móður sinni og nýjum manni henn-
ar, sem seinna kom inn á heimilið,
en faðir þeirra fluttist út og leigði
sér herbergi. „Ég hætti að brosa að
sögn kennaranna, sem höfðu tölu-
verðar áhyggjur af mér. Pabbi, sem
alltaf var svo léttur í skapi, varð
dapur og svo fór að hann krafðist
forræðis yfir okkur. Ég var mikið
hjá honum og stundum systir mín
líka og man vel eftir sjónarspilinu,
sem ég setti á svið þegar félags-
málayfirvöld boðuðu komu sína, eins
og þeim bar skylda til. Við systurnar
fórum þá, stilltar og prúðar, að leika
með Barbídúkkur, sem við annars
gerðum aldrei.“
Þótt María minnist á aðkomu fé-
lagsmálayfirvalda tekur hún fram
að engin óregla hafi verið á for-
eldrum hennar. Hún segir að þótt
sér hafi þótt jafnvænt um báða hafi
sér runnið til rifja einstæðings-
skapur föður síns og ákveðið að
flytjast til hans. „Mér fannst líka
jafnréttismál að þau hefðu hvort
sína dótturina. Okkur pabba kom
mjög vel saman, hann vildi allt fyrir
mig gera, leyfði mér til dæmis að
velja litinn á bíl, sem hann festi kaup
á, og svo þegar hann keypti íbúð
fékk ég sérherbergi,“ segir hún og
bætir við að þegar fram liðu stundir
hafi foreldrar hennar náð sáttum,
meira að segja orðið góðir vinir og
um skeið rekið fyrirtæki saman.
Sjálf áttaði hún sig um síðar á að
sjaldan veldur einn þá tveir deila.
Ári eftir skilnaðinn, þegar María
var tólf ára, var a.m.k. gróið svo um
heilt milli foreldra hennar að þær
systur fengu að fara í þriggja mán-
aða sumarfrí með föður sínum til
Jerúsalem.
„Þótt dvölin hafi verið mjög
ánægjuleg tók ég eftir að umhverfið
hafði drabbast niður, mikið um skot-
göt á húsunum, sorphirða í lágmarki
og rusl út um allt. Fólkið var orðið
þjóðernissinnaðra og ég skynjaði
heift og hatur gagnvart gyðing-
unum. Sjálf horfði ég upp á þá tuska
arabana til við landamæri, stoppa
fólk að óþörfu og leita á því. Forrétt-
indi gyðinganna birtust og birtast
Maríu
Dýravinur Níu ára dýra-
vinur í Jerúsalem.
Skæruliðarnir Strákahópur í Ramal-
lah, sem María slóst stundum í hóp
með.
Foreldrarnir Brúð-
kaupsdagur Þórstínu
Þorsteinsdóttur og
Salmann Tamimi 1976.
‘‘ÉG FÉKK ALVÖRU TIL-FINNINGU FYRIR KÚGUNOG ÞVÍ HVAÐ HEIM-URINN GETUR VERIÐ
VONDUR, EN KYNNTIST
LÍKA EINSTÖKU FÓLKI.
13
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 14. DESEMBER 2008