SunnudagsMogginn - 25.10.2009, Qupperneq 55

25.október 2009 55
oft ekki allar þar sem þær eru séðar. Á vissan hátt er
þetta einsog töfrabrögð; maður gerir eitt með annarri
hendi og dregur þá athyglina frá því sem maður gerir
með hinni. En vissulega er guðfræðingurinn óvenju-
legur rannsakandi málsins í heimi glæpasagna. En hann
er persóna sem hefur þurft að þola margt í lífinu og vek-
ur vonandi áhuga lesenda. Ég er þegar kominn með
hugmynd að næstu bók um hann og helli mér ef til vill í
að skrifa hana, ef þessi bók gengur vel.“
– En hvað leiddi svona grúskara einsog þig í lög-
fræðinám?
„Það er mikið grúsk í lögfræðinni og mér líður best í
því. Ég hef til dæmis alltaf haft gaman af því að gefa mér
tíma til að sinna kennslu með annarri vinnu, eftir því
sem kostur er, og kenni núna sem stundakennari í lög-
fræði við Háskólann í Reykjavík og það á mjög vel við
mig. Ég nýt fræðilegu hliðarinnar, þar sem maður skoð-
ar lögfræðileg álitamál, les erlendar sem innlendar laga-
bækur og deilir síðan niðurstöðunni með nemendum
sínum.“
– En þú starfar líka hjá Kaupþingi sem hefur kannski
ekki verið jafn fræðilegt? Hvernig upplifðirðu hrunið frá
þeim vígstöðvum?
„Hrunið hafði óneitanlega afskaplega mikil áhrif á
alla, starfsmenn í bönkum sem og aðra, og þessir vetr-
armánuðir í fyrra eftir að bankakerfið hrundi líða manni
seint úr minni. Ég held hins vegar að þessir atburðir hafi
þó haft þau jákvæðu áhrif að gildismat fólks hefur
breyst til hins betra.“
– Hvernig berðu þig að við skriftirnar, nú geturðu
ekki lengur sótt á Landsbókasafnið þannig að hvar líður
þér best við skriftirnar?
„Mér finnst afskaplega gott að skrifa heima í Vest-
urbænum, en stundum fer ég norður á Siglufjörð á slóð-
ir ömmu og afa. Fjölskyldan á þar hús og þar er ynd-
islegt að vera. Maður situr í ró og friði, horfir út á
fjörðinn á milli skrifta og skrifar síðan glæpasögur við
þennan allt annað en glæpsamlega fjörð.“
Ragnar Jónsson á
vettvangi glæpsins
í bókinni, Öldugötu.
Morgunblaðið/Ómar
leyti hafði ég fengið birtar þýðingar á smásögum eftir
Agöthu í Vikunni og var metnaðarfullur – langaði að
spreyta mig á þýðingu bókar. Skjaldborg gaf þá árlega út
eina bók eftir Agöthu en hafði engan fastan þýðanda að
verkum hennar. Ég var ekkert sérstaklega bjartsýnn
eftir fundinn en nokkrum mánuðum síðar höfðu þeir
samband og gáfu mér þetta tækifæri. Upp frá því voru
þeir komnir með fastan þýðanda að bókum Agöthu
næstu fimmtán árin. Þetta var aukavinna hjá mér öll
mennta- og háskólaárin og raunar alla tíð síðan.“
– Þú sagðir að pabbi þinn og afi hefðu verið miklir
grúskarar, hverjir eru þeir?
„Afi minn og nafni hét Þ. Ragnar Jónasson og var
fræðimaður og bæjargjaldkeri á Siglufirði og skrifaði
mikið um sögu Siglufjarðar eftir að hann fór á eftirlaun,
m.a. fimm bóka ritröð sem nefnist Úr Siglufjarðar-
byggðum og kom út þegar hann var á níræðisaldri.
Pabbi heitir Jónas Ragnarsson og hefur sent frá sér
ýmsar bækur, meðal annars bókina Dagar Íslands sem
er enn mikið notuð af fjölmiðlafólki. Hann verður líka
með bók um jólin þannig að við feðgarnir verðum sam-
an í bókaflóðinu í ár. Sem er við hæfi því líklegast
kviknaði þessi áhugi hjá mér þegar við vorum saman á
Landsbókasafninu alla laugardaga. Annars sé ég óskap-
lega mikið eftir Landsbókasafninu við Hverfisgötuna, ég
hafði alltaf séð fyrir mér að ég myndi enda þar þegar ég
yrði eldri og grúskandi í einhverju gömlu efni.“
Sagan sem Elías Mar þýddi
– En það er stórt skref að stíga að fara úr þýðingum yfir í
skáldsagnagerð, hvernig kom það til?
„Ég fékk hugmynd að bókinni fyrir rúmlega þremur
árum og skrifaði í hana af og til en ég á það öðrum þýð-
anda Agöthu Christie að þakka að ég lét loksins verða af
því að skrifa hana til enda.
Um jólin árið 2007 var konan mín að lesa ævisögu Elí-
asar Marar sem Hjálmar Sveinsson skrifaði og þar lýsir
Hjálmar því hversu skipulagður Elías var í skrifum sín-
um, enda var hann í fullri vinnu með skáldskapnum og
þurfti því að nýta tímann vel. Að skrifa bók er ekki eitt-
hvað sem gerist bara af sjálfu sér. Konan mín, sem er
blaðamaður og fyrirgefur mér því þessa skriftalöngun
mína, sagði mér að ég yrði að taka þetta föstum tökum
eða sleppa þessu. Þannig að ég lét verða af því að nota
allan lausan tíma sem ég hafði næstu fjóra mánuði til að
vinna skipulega að bókinni og kláraði verkið á vormán-
uðunum árið 2008.“
– Þýddi Elías Mar sem sagt einhvern tímann Agöthu
Christie?
„Já, hann þýddi tvær bækur eftir hana, en aðeins er
getið um hann opinberlega sem þýðanda annarrar bók-
arinnar, Þriðju stúlkunnar, sem kom út árið 1986. Árið
1957 las Elías Mar söguna Græska og getsakir í útvarpi,
en það var þýðing hans á fyrstu skáldsögu Agöthu. Sama
saga kom svo út í bókarformi hér á landi árið 1963, en
þar er Elíasar ekki getið sem þýðanda.
Þar sem Elías hafði lesið söguna upp í útvarpinu hafði
ég hann því grunaðan um að hafa þýtt bókina og hafði
því samband við hann til að forvitnast um það, en þegar
ég hitti hann var hann kominn yfir áttrætt. Þau sam-
skipti höfðu að sjálfsögðu yfir sér brag fimmta eða sjötta
áratugarins – ég sendi honum bréf þar sem ég gerði ráð
fyrir því að hann hefði ekki netfang. Hann hringdi svo í
mig úr heimasímanum sínum, enda átti hann örugglega
ekki farsíma, og bauð mér í heimsókn.
Það var ógleymanlegt að heimsækja þennan aldna rit-
höfund. Hann bjó í heillandi íbúð vestur í bæ sem var
uppfull af sögu og minningum. Þá spurði ég hann hvort
hann hefði ekki þýtt þessa bók og hann játti því. Hann
sagði mér að Jón Leifs hefði sagt sér að honum þætti það
fyrir neðan virðingu Elíasar að lesa upp í útvarp bók eft-
ir Agöthu Christie – slík viðbrögð hafa eflaust orðið til
þess að Elías lét ekki titla sig sem þýðanda verksins þeg-
ar sagan kom út í bókarformi. En hann sagði mér einnig
að sér þætti líklegt að Jón Leifs sjálfur hefði á Þýska-
landsárum sínum þurft að stjórna hljómsveitum sem
léku verk sem honum hefði sennilega þótt misgóð.“
– Hvað heillaði þig við Agöthu Christie?
„Það voru sögupersónurnar, óvænti endirinn og
flétturnar. Hún kemur alltaf á óvart. Fyrsta bókin sem
ég las, The Murder of Roger Ackroyd hefur einhvern
óvæntasta endi glæpasagnanna. Svo er þessi heimur sem
hún skapar svo heillandi og hvergi til nema í hennar
bókum. Það er gott að týnast inní honum og búa þar um
stund. Þessi heimur Agöthu er kvikur og stór enn þann
dag í dag. Ég tók til dæmis nú í sumar viðtal við mann í
London, John Curran, sem var að gefa út bók sem hann
byggði á minnisbókum Agöthu. Hann stefnir á að verða
doktor í verkum hennar. Það er hægt að gera þetta
áhugamál að ævistarfi, en ég ætla ekki að ganga svo
langt.“
Guðfræðingur í glæpasögu
– Þá að bókinni þinni, hetja hennar er mjög hófstillt og
óvenjuleg í heimi glæpasagna því hann er guðfræðingur.
Spennan er líka lúmsk og án byssu- eða eltingaleikja;
varstu aldrei hræddur um að það vantaði eitthvað meira
krassandi í hana, einsog svosem eina vélbyssusenu eða
nokkra blóðdropa?
„Mig langaði til að gera eitthvað nýtt. Ég hafði enga
þörf fyrir að bæta inn líkum, byssum eða hasarleikjum.
Mig langaði til að skrifa góða gátu, plott sem myndi
halda vatni og að endirinn kæmi á óvart. Ég reyni líka að
skapa ákveðna spennu í persónum bókarinnar, sem eru
Annars sé ég óskaplega mikið
eftir Landsbókasafninu við
Hverfisgötuna, ég hafði alltaf séð
fyrir mér að ég myndi enda þar
þegar ég yrði eldri og grúskandi í
einhverju gömlu efni.