Organistablaðið - 01.10.1982, Blaðsíða 6

23,24, Dúettar
25,26 Dúettarnir fjórir eru tvíradda. Formið er allflókið, en þó með stærðfræðilegri
nákvæmni sem líkja má við tónlistarform á 20. öld.
27 Trippelfúga (þreföld fúga) í Es-dúr.
Nafnið Johann Sebastian Bach er falið í fyrsta stefi fúgunnar, þegar nót-
urnar eru skrifaðar í talnastafrófi eins og kunnugt var á 16. öld.
Fyrsta stefið á sennilega að túlka fyrstu persónu guðdómsins Guð föður-
inn, annað stefið Guðs son og þriðja stefið Guð, heilagan anda.
Það sem birtist í fúgunni kemur sennilega best fram í orðunum:
„Dýrð sé Guði, föður og syni og heilögum anda, svo sem var í upphafi
(Es-dúr) er enn (Es-dúr) og verða mun um aldir alda. A m e n.
Dönsk Kóralbók
Nýlega (1981) er útkomin „Melodisamling til 129 Salmer. Tillæg til Den danske
Salmebog", útgefin af Finn Evald og Axel Madsen (Lohses Forlag, Frederiecia, en
aðalhvatamenn hennar eru m.a. prestarnir Jorgen Glenthog og Dag Monrad Moller
og Regin Prenter, sem mörgum eru hérlendis að góðu kunnir. Er þetta fyrir margra
hluta sakir athyglisverð útgáfa, ekki síst vegna þess, að hún miðast fyrst of fremst
við almennan safnaðarsöng, sem vitanlega fer fram einradda.
Röddun laga er því ekki einskorðuð við fjórradda „kantionalsats". Víða er tón-
bálkur aðeins þríradda, en einnig fimm-röddun kemur fyrir. Undirraddir fylgja þá líka
sjaldan atkvæðaskiptingu iagraddar. Af því leiðir, að texti er ávallt prentaður fyrir
ofan lagarödd en ekki á milli yfir- og undir-radda. Taktstrik skera hvergi sundur nótna-
strengi en ná aðeins frá neðstu línu efra strengs til efstu línu bassastrengs. Þar
með verður nótnamynd skýrari og tónferð laglínu augljósari. Ennfremur standa
þessi strik langoftast aðeins við endi hverrar Ijóðlínu, þannig að þau verða jafnframt
öndunarmerki (nema þar sem fyrir kemur áherslulaus forliður braglínu).
Lagaval ber vott um smekkvísi, næman lítúrgískan skilning og stílfestu. Talsvert
ber á þýskum siðbótarlögum (Enchiridion Erfurt 1524, Bæheims Bræður, Joh.
Walter), sænskum og norskum lögum, en eitt er frá íslandi (Allt eins og blómstrið
eina, 1589), er þá miðað við langæra hefð, þótt uppruni þess liggi utan lands. Sjálfir
hafa Danir lagt fram drjúgan skerf nýrra laga, einkum Axel Madsen og Finn Evald
(hvor 18 lög). Öll bera þau einfaldleikans merki, bæði að tónferð og útsetningu. Um-
tak þeirra fer aldrei upp fyrir tvístrikað „es“, láta þó oftar staðar numið við c-d, svo
að engum syngjandi söfnuði verður sú tónhæð ofraun.
6 ORGANISTABLAÐIÐ