SunnudagsMogginn - 13.12.2009, Page 32

SunnudagsMogginn - 13.12.2009, Page 32
32 13. desember 2009 Landið sem aldrei sefur Höf.: Ari Trausti Guðmundsson „Hvað sem því líður er hér á margan hátt um góða skáldsögu að ræða. Stíll höfundar er lipur, meginhugmynd- in góð og lýsingar á persónum og stöðum eftirminnilegar.“ Skafti Þ. Halldórsson 190 bls. Uppheimar Góði elskhuginn Höf.: Steinunn Sigurðardóttir „Lesandi Steinunnar getur gengið að því vísu að ást, söknuður, tregi, tími, mystík og óútreiknanleiki tilver- unnar muni spila rullu hjá henni. Góði elskhuginn gengur þar ekki í berhögg (sver sig í ætt við Tímaþjófinn og Ástina fiskanna) og er þar að auki, líkt og fyrri verk, haganlega saman- sett skáldsaga.“ Ólafur Guðsteinn Kristjánsson 200 bls. Bjartur Enn er morgunn Höf.: Böðvar Guðmundsson „Enn er morgunn segir mikla sögu átakanlegra örlaga og gerir það vel; bókin er skemmtileg af- lestrar og heldur manni við efnið.“ Árni Matthíasson384 bls. Uppheimar Spor Höf.: Lilja Sigurðardóttir „Fyrsta bók Lilju Sig- urðardóttur er í grunninn fínasta spennusaga, vel byggð og metnaðarfull en líður dálítið fyrir ákafan boðskap fræðanna sem hún er kennd við.“ Steinunn Inga Óttarsdóttir 256 bls. Bjartur Síbería Höf.: Fritz Már Jörgensson „Það er erfitt að rekja söguþráð Síberíu í stuttu máli, enda er hann svo snúinn að höfundi tekst það ekki á 230 síðum. ... Hér hefði þurft að skera, klippa og sníða því mig grunar að í flækjunni sé saga sem hefði getað orðið góð.“ Árni Matthíasson 230 bls. Sögur Paradísarborgin Höf.: Óttar M. Norðfjörð „Sagan sem slík er eftir- tektarverð og má finna allrahanda tiltölulega augljósar skírskotanir til nýjustu hamfara Ís- landssögunnar. En það að afgreiða söguna sem einfalda allegóríu væri einföldun. [...] Sumsé alveg ásættanlegt verk í það heila, ekki algjör sveppur.“ Ólafur Guðsteinn Kristjánsson 220 bls. Sögur Vormenn Íslands Höf.: Mikael Torfason „Vormenn Íslands er átakanleg fjölskyldu- saga um mannlegan breyskleika, iðrunina og leitina að betrumbót- inni. Mikael [...] bregður upp skarpsýnni mynd af Íslandi í dag utan um hrífandi sögu.“ Þormóður Dagsson 231 bls. Sögur Milli trjánna Höf.: Gyrðir Elíasson „Milli trjánna kemur tryggum lesendum Gyrðis ekki beint á óvart. [...] Þótt hér sé um nokkuð margar sviplíkar smásögur að ræða er ávallt eitthvað í þeim sem kemur manni á óvart í textanum því að Gyrðir er enginn miðlungshöfundur.“ Skafti Þ. Halldórsson 270 bls. Uppheimar Skáldsögur Skáld- saga Ævi- saga Barna- bók Ljóða- bók Nytja- bók Ástar- saga Drama Ferða- bók Reyfari Tónlist Hyldýpi Höf.: Stefán Máni „Vart þarf að tíunda að Stefán Máni hefir í síðustu verkum sínum verið á slóðum glæpa, hrolls, dulúðar og raun- sæis sem er við það að leysast upp. Hyldýpi kippir í kynið hvað það varðar og skapar klifun á orðum líkt og myrkur, tóm, kuldi, dimma, drungi, illska, hræðsla drungalega og spennandi stemmningu sögunnar. Frásögnin er og afar grípandi og varla annað hægt en að hesthúsa hana í einni hendingu. Undirritaður gat allavega ekki látið bókina frá sér fyrr síðasta setningin var augnainnbyrt. ... Þetta er barasta fínasta bók.“ Ólafur Guðsteinn Kristjánsson 262 bls. JPV Karlsvagninn Höf.: Kristín Marja Baldursdóttir „Í Karlsvagninum er bernska fortíðarinnar sem svo oft hefur verið lofuð í bókmenntunum svipt nostalgískum ljóma sínum, þetta er saga mæðra og dætra sem komast af þrátt fyrir uppeldið.“ Steinunn Inga Óttarsdóttir 176 bls. Mál og menning Harmur englanna Höf.: Jón Kalman Stefánsson „[H]ér er endalaus snjór, myrkur, kuldi og vosbúð á hverri blaðsíðu, það ríkir sorg og dauði en líka fegurð svo maður reynir að treina sér lest- urinn, spara við sig til að bókin verði ekki búin alltof fljótt. [...] Harmur englanna er himnesk lesning.“ Steinunn Inga Óttarsdóttir 316 bls. Bjartur Auður Höf.: Vilborg Davíðsdóttir „Á bak við skáldsöguna liggur mikil og metn- aðarfull sagnfræðivinna sem skilar sér til lesandans í ljóslifandi myndum af menningu og staðháttum Bret- landseyja þessa tíma ... Síðast en ekki síst er Auður góð bók. Sagan er vel uppbyggð, spenn- andi og fróðleg og heldur kirfilega í les- andann allt til enda.“ Þormóður Dagsson 268 bls. Mál og menning Myndlist Bankster Höf.: Guðmundur Óskarsson „Bankster er sú skáld- saga sem hefur komið mér hvað mest á óvart í ár. Sagan er einlæg, áreynslulaus, skemmti- leg og hrífandi.“ Þormóður Dagsson205 bls. Ormstunga S teinar Bragi situr með sólgleraugu undir speglunum á Hressó. Þetta er hans staður og fleiri höfunda. Kannski hefur ástæðan verið sú sama hjá þeim öllum, að rjúfa einveruna við skriftirnar; hann vill geta séð út, „fengið tilfinningu fyrir nærveru annarra“. Blaðamaður byrjar á að geta þess, að sér finnist ritgerðarefni aðalpersónunnar í fyrstu sögu Him- insins yfir Þingvöllum spennandi, „dauðinn í verkum Halldórs Laxness“. „Já, finnst þér það,“ segir Steinar Bragi íhugull og gaumgæfir blaðamann. „Það er aldrei gefið upp hvort hann skrifar um dauðann sem áhrif Halldórs hafa í för með sér fyrir íslenska menningu eða hvort hann skoðar meðferð Halldórs á dauðanum í verkum sínum. Hvort tveggja þætti mér spenn- andi. Þegar stór listamaður á borð við Halldór er annars vegar, þá getur hann haft jafnmikla eyði- leggingu í för með sér fyrir listamenn og áskorun og hvatningu til annarra listamanna. Það er ekki lítil áskorun fyrir samfélag að standa undir svona risa.“ – Lifa verkin hans eða eru þau dauð? „Já, það er spurning. Ætli það sé ekki tálgað ut- an af höfundarverkinu, þar til eitthvað eitt stend- ur eftir, ef heppnin er með. Algengast er að það sé lína eða málsgrein í umfjöllun um menningu ald- anna. Á endanum verður það bara Sjálfstætt fólk af verkum Laxness, þá fyrst og fremst í félags- sögulegu samhengi, fremur en persónulegu. Og þá er líka búið að tálga höfundinn af sögunni.“ Hann hallar sér fram með glott á vör: „Á endanum er ekkert annað eftir en rúmmál hauskúpunnar, en ekki hvað fór fram inni í henni.“ – Ertu hugfanginn af dauðanum? „Nei, ekkert óeðlilega,“ segir Steinar Bragi og hlær. „Ætli samfélagið sé ekki frekar hugstola gagnvart dauðanum en að ég hafi óeðlilegan áhuga. Oft er sagt að dauðanum sé úthýst úr hversdagslega iðnaðarsamfélaginu, fólk vill hugsa um annað en dauðann þegar það kemur heim til sín. Og það er spurning hvort það sé yfirhöfuð hollt, hvenær maður stígur yfir mærin í það óholla í hugsunum um dauðann. Ég fer svolítið yfir strik- ið í fyrstu sögunni, en það eru kröftug mótvið- brögð við samfélagi sem minnist ekki á dauðann, en ræktar með sér menningarlega negrófílíu, talar sífellt um og elskar dauða hluti, nærist á tölfræði og hagtölum. Það þarf ekki endilega að nefna lík til að fá negrófílíu í sálina.“ Hann þagnar. „En holl umhugsun um dauðann eflir ástina,“ klykkir hann út með … hallar sér aftur og brosir. – Á kápunni segir að þú hafir verið kirkjugarðs- vörður? „Já, það er til að ýta undir ævisögulegan lestur á fyrstu sögunni, hysja upp dramað. Ég hef aldrei unnið í kirkjugarði, en Íslendingar hafa gaman af táknsögum sem vísa í ævi höfundar. Nei, ég hef dvalið lengi í biðstofu dauðans, en ekki endastöð hans.“ – Þú hefur ekki notið þeirra forréttinda? „Dauðinn hefur aldrei verið til fyrir mér nema sem hugmynd. Ég hef ekki haft nokkurt einasta efnislegt akkeri þarna úti til þess að hægja á geð- sveiflum mínum. Og þegar svo er, þá vill hann vaxa upp úr öllu valdi, í abstrakt Everest-tinda, og vekja svima og angist. Það var mitt hlutskipti í fjölda ára og þurfti erfiða persónulega reynslu til að lyfta mér upp úr því. Seinna fannst mér ég hafa sigrast á því og vera fær um skrifa um fyrirbærið, á hátt sem er ekki beinlínis í jafnvægi, en leitar jafnvægis – ég sest ekki á rassgatið í einhvern myrkan poll og þyl úr mér mannerískar hugleiðingar um dauða og myrkur. Mér finnst gagnrýnendur hafa sett þetta í fullskuggalegt samhengi. Það er kannski vandi þeirra sem bæla hressilega í sér mykrið. En ég held að ég hafi í fyrsta skipti á ævinni komist að einhvers konar jákvæðri lífsniðurstöðu, sem ég get stutt með eigin reynslu. Mér finnst nið- urstaðan búa í þessari bók. Manni getur mistekist þúsund sinnum og farið í hundana tíu þúsund sinnum, en á endanum er óhjákvæmilegt að hætta þessum látum, stíga til hliðar og leyfa grunntóni heimsins að stíga upp úr sér, sem er gleði.“ Hann lítur út um gluggann. „Þarna er Halldór Guðmundsson … þarna labbar hann. Lífið er ekki svo slæmt!“ – Kímnin er meiri í þessari bók. „Mér hefur alltaf þótt gotneska hefðin í listum þrælfyndin, hátimbrað drama, lifandi dauðir í dómkirkjum, bæld kynhvöt,“ svarar hann og Stutt spjall um dauðann Himinninn yfir Þingvöllum nefnast sögur Steinars Braga af þremur ólíkum heimum, sem þó endurspegla líf höfund- arins. Dauðinn bankar á dyrnar, en grunntónninn er gleði. Pétur Blöndal pebl@mbl.is Jólabækurnar Audrey Hepburn kemur (eðlilega) nokkuð við sögu í „Leitinni að Audrey Hepburn“, en er sögumaður ekki fyrst og fremst að leita að sjálfum sér? „Audrey Hepburn er á vissan hátt Animutákn í sögunni og lesandinn ræður sjálfur hvor hann skilji það sem tákn fyrir sálina, fyrir hina full- komnu konu eða hið fullkomna ritverk." Þú sendir líka frá þér greinasafnið „Boðskort í þjóða- veislu"; hvað liggur þér á hjarta? „Ég vil sýna fram á að Kristnihald undir jökli sé grunn- urinn að íslenskum samtímabókmenntum og að Hall- dór Laxness hafi byggt það á Drakúla eftir Bram Stoker. Þess vegna sé Drakúla greifi afi Audrey Hepburn." Bjarni Bjarnason Drakúla afi Það fer ekki á milli mála þegar Gæska er lesin að hún fjallar að stórum hluta um hrunið, var það ætlunin þegar lagt var upp? „Ég byrjaði að skrifa bókina dá- góðu fyrir hrun, en hrunið gerði eig- inlega hálfgerða innrás inn í bókina. Eftirbyltingarhluti bókarinnar er all- ur endurskrifaður eftir hrun, en fyrri hlutinn skrifaður fyrir hrun og þar með talið hrun krón- unnar. Þetta er samtímaskáldsaga og aðalpersónur hennar stjórnmálamenn og því varð hún að taka mið af pólitískum raunveruleika og breytast þegar hann breyttist. Inntakið er þó það sama; ég lagði upp með að skrifa um pólitíska móðursýki, enda eru íslensk stjórnmál þannig þegar horft er á þau frá útlöndum.“ Eiríkur Örn Norðdahl Hrunið

x

SunnudagsMogginn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: SunnudagsMogginn
https://timarit.is/publication/785

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.