SunnudagsMogginn - 13.12.2009, Qupperneq 33

13. desember 2009 33
Gæska
Höf.: Eiríkur Örn Norðdahl
„Trúlegt er að með
Gæsku greini höfundur
ástandið best af þeim
sem hafa skrifað bækur
um það sem er að
gerast hjá okkar ringl-
uðu þjóð; að minnsta
kosti er hann fyndinn og
beittur í gegn. Vert er að
geta útlits bókarinnar en
kápan er hugvitsamlega
hönnuð af Jóni Ásgeiri.“
Hrund Ólafsdóttir
272 bls.
Mál og menning
Himinninn yfir
Þingvöllum
Höf.: Steinar Bragi
„Sögur Steinars
Braga eru að sönnu
vel smíðaðar. Það
þyngir þær hins vegar
og dregur þær niður
hversu bölmóðurinn í
orðræðunni og efninu
er mikill þegar hið inn-
hverfa verður úthverft.
Aðeins meiri kímni og
kaldhæðni hefði ekki
skaðað þessa bók. Það
vantar gleðina í þann
sem drekkur úr rósinni.“
Skafti Þ. Halldórsson
299 bls.
Mál og menning
Prinsessan á
Bessastöðum
Höf.: Gerður Kristný.
„Eins og í fyrri barna-
bókum sínum fléttar
Gerður Kristný saman
skemmtilegri sögu og
þjóðlegum fróðleik án
þess þó að setja sig í
kennarastellingar. Eftir
lesturinn á Prinsessunni
á Bessastöðum verða
krakkarnir eflaust orðnir
margs vísari um land-
námshænur, fálkaorður
og hvernig á að tjalda í
útilegu.“
Una Sighvatsdóttir
88 bls.
Forlagið
Svörtuloft
Höf.: Arnaldur Indriðason
„Arnaldur stendur
fremstur íslenskra
spennusagnahöfunda
og verður að segja eins
og er að enginn kemst
með tærnar þar sem
hann hefur hælana. [...]
[Þ]ó Erlendur sé enn
fyrir austan í Svörtu-
loftum, þá sýnir bókin að
Arnaldur er enn að bæta
sig sem höfundur.“
Árni Matthíasson
326 bls.
Vaka-Helgafell
Alltaf sama sagan
Höf.: Þórarinn Eldjárn
„Um snilldar-
tök Þórarins á smá-
sagnaforminu þarf ekki
að fjölyrða. Samfélags-
gagnrýni hans hefur
hins vegar aldrei verið
eins beitt og í þessum
sögum enda er hlutverk
skáldskaparins nú sem
aldrei fyrr að skilgreina
veruleikann, fletta ofan af
svikunum og segja satt.“
Steinunn Inga Óttarsdóttir
159 bls.
Vaka-Helgafell
Sólstjakar
Höf.: Viktor Arnar
„Góður glæpur skiptir
miklu í spennusögu og
að því leyti er morðið
sem framið er í upphafi
þessarar bókar mjög
vel heppnað, þ.e.
framkvæmd þess og
umhverfi. Bókin fer því
vel af stað en svo sígur
á ógæfuhliðina því
klisjukenndar persónur,
ótrúverðug framvinda
og tilviljanakenndar
uppákomur draga
smám saman þrótt úr
lesandanum.“
Árni Matthíasson
Mál og menning
Fölsk nóta
Höf.: Ragnar Jónasson
„[Spennusaga] sem er
eiginlega án spennu.
Persónur í bókinni eru
líka án persónuleika,
samtöl í skýrslu-
formi og atburðarásin
ótrúverðug.“
Árni Matthíasson
Veröld
Svo skal dansa
Höf.: Bjarni Harðarson
„Sagan er römmuð inn
með eftirmála þar sem
Bjarni kemur aftur til
sögunnar og minnist
á „ginnungagap
sögunnar“ (280),
fjarlægðina milli þess
tíma er sagan gerist og
nútímans; eitthvað sem
virkar aftur úr grárri
forneskju en er samt
ekki svo fjarri þegar til
kastanna kemur og ætti
sannlega að eiga erindi
við lífsgæðabrennda
Íslendinga. Þetta er bók
sem hreinlega lyktar af
sögu...“
Ólafur Guðsteinn Kristjánsson
283 bls.
Veröld
Blómin frá Maó
Höf.: Hlín Agnarsdóttir
„Þegar sá er gállinn á
Hlín minnir kaldhæðnis-
legur stíllinn helst á
íroníu Steinunnar Sig.
og Auðar Haralds.
Lýsingarnar á
kommúnulífinu,
félagsstarfinu og hug-
sjónunum eru t.d. grát-
broslegar og íronískar
fyrir allan peninginn.“
Steinunn Inga Óttarsdóttir
203 bls.
Ormstunga
Hið fullkomna
landslag
Höf.: Ragna Sigurðardóttir
„Í heildina er hér á ferð-
inni áferðarfallegt verk
þó að ég sakni kannski
örlítið meiri tilþrifa.“
Skafti Þ. Halldórsson
224 bls.
Mál og menning
Komin til að vera,
nóttin
Höf.: Ingunn Snædal
„Tónninn í ljóðunum er
hressandi og bein-
skeyttur, þau eru slípuð
og vel unnin, og sérlega
tilgerðarlaus.“
Einar Falur Ingólfsson56 bls.
Bjartur
Vegur minn til þín
Höf.: Matthías Johannessen
„Vegur minn til þín er
merkilegt og hrífandi
verk, án efa einn af
hátindunum á ferli
skáldsins.“
Einar Falur Ingólfsson
273 bls.
Háskólaútgáfan
Handbók um
hugarfar kúa
Höf.: Bergsveinn Birgisson
„[Þ]að er of lítið
skipulag í æðinu hjá
Bergsveini og smám
saman drukknar
sagan í aukaatriðum og
útúrdúrum. Það er ekki
fyrr en undir lokin [...] að
bókin tekst á flug.“
Árni Matthíasson
288 bls.
Bjartur
Ljóðabækur
Rúnagaldur
Höf.: Elías Snæland Jónsson,
„Lesandi verður vis-
sulega margs vísari um
fornan menningararf og
bábiljur nasismans, en
það hlýtur að vera hægt
að koma því til skila á
skemmtilegri hátt.“
Árni Matthíasson
313 bls.
Skrudda
hlær, „og hjáróma draugar!“
– Hvernig lestur skyldi „Sögur handa morð-
ingjum“ vera; bók sem kemur fyrir í bókinni?
„Ætli þetta sé ekki síðasti markhópurinn sem er
ónýttur í þjóðfélaginu. Ég vona að hann verði
aldrei uppgötvaður; hann má ekki vera stór.“
– Sækirðu í persónulega reynslu með „svarta
hlutnum“?
„Nei, ég held ekki,“ segir hann. „Að minnsta
kosti er sú tenging ekki meðvituð, en svo dettur
manni ýmislegt í hug í skrifunum sjálfum. Þarna
eru vísanir í persónulegt tímabil, þar sem ég var á
spítala. Olíuborpallur er kannski ekkert svo ólíkur
spítalanum, algjörlega manngert umhverfi, hver
fermetri er nákvæmlega skilgreindur, í raun eins
mannfjandsamlegur staður og hægt er að hugsa
sér. En formerkin eru andstæð, spítali höndlar í
lífi en olíuborpallur í dauða, líklega er það mest
stríðs- og útrýmingarhvetjandi efni mannkyns-
sögunnar, meira en gull og demantar.
En ég myndi segja að fyrri sögurnar væru ná-
tengdari mér, sérstaklega sú í miðið. Þegar ég lauk
við hana datt mér í hug að það væri ævisaga mín
fram að þrítugu. Það er ekki byggt á persónum og
atburðum, ég hef ekki einu sinni komið til Alp-
anna nema að sumri. En skipbrotið sem sagan fel-
ur í sér og þjáningin, sorgin sem í henni býr; mér
finnst ég hafa drukkið þann bikar alveg í botn.“
– Þjáningin og sorgin?
„Já,“ segir hann og grettir sig. „Mér finnst erfitt
að tala um uppruna verka og reyni oftar en ekki að
breiða yfir hann, þó að ég hafi svolítið reynt að
slaka á í þeim efnum. Ég hef verið feiminn við að
tala um persónulegu reynsluna á bak við það, sem
er krabbamein þegar ég var ungur. Og mér finnst
vandræðalegt að tala um aðra atburði í lífinu sem
eru enn persónulegri og fara með þá í fjölmiðla.
Það er eins og það vilji drepa eitthvað í manni.
Einhver sagði að listamenn hefðu flestir sögur að
segja sem væru að fela þessa einu stóru, söguna
sem þeir gætu ekki sagt og mættu ekki segja, þá
væru þeir dauðir – þá væri það búið. Þannig að ég
pakka í vörn … í bili.“
Hann þagnar, en stenst ekki mátið:
„Já, svo er það Narcissus, sem starir í tjörnina á
sína eigin spegilmynd, og svo lengi sem hann
þekkir hana ekki, þá getur hann dáðst að henni –
sjálfsskilningur er bara góður upp að vissu marki.“
Steinar Bragi segist fyrsta skipti á ævinni hafa komist að „einhverskonar jákvæðri lífsniðurstöðu“.
„En skipbrotið sem sagan
felur í sér og þjáningin,
sorgin sem í henni býr; mér
finnst ég hafa drukkið þann
bikar alveg í botn.“
Morgunblaðið/Ómar
Þú skrifaðir Flóttann 2004 og svo
Dóttir mæðra minna á þessu ári –
Er sagan fullsögð?
„Saga sprettur af sögu, það er
óhjákvæmilegt. Ég var á bólakafi í
ritun Flóttans þegar á fjörur mínar
rak sögu sem varð síðan kveikjan
að Dóttur mæðra minna, saga sem
var svo dramatísk og mergjuð að
hún heillaði mig upp úr skónum. Ég ákvað samstundis
að nýta efniviðinn í skáldskap.
Það er hins vegar annar handleggur, að alveg eins-
og aðalpersónu Dóttur mæðra minna brá fyrir í Flótt-
anum í mýflugumynd, leynist í Dóttur mæðra minna
aukapersóna sem gæti einhvern tímann fengið eigin
skáldsögu til umráða.“
Saga af sögu
Í „Hyldýpi“ fléttar þú saman dul-
rænum þáttum og hreinræktaðri
glæpasögu. Af hverju ekki að skrifa
hreina glæpasögu?
„Ég mun trúlega aldrei skrifa
hreinræktaða glæpasögu, hef
hreinlega ekki áhuga á því. Hrein-
ræktuð glæpasaga hverfist yfirleitt
um morðgátu. Þetta hefur verið gert
oft og vel, ég hef engu við hið þetta klassíska form að
bæta. En mér finnst bæði gaman og spennandi að
stíga út fyrir formið, leika mér með það og gera eitt-
hvað nýtt, eitthvað öðruvísi. Ég, sem höfundur, er allt-
af skuggamegin í tilverunni, þar liggja mín skáldalönd,
mín andlegu fiskimið, þar býr hið illa og þar finnst mér
gaman að þvælast um, spinna upp sögur, spyrja
spurninga og búa til drungaleg ævintýri.“
Stefán Máni
Skuggamegin