SunnudagsMogginn - 13.12.2009, Side 52

SunnudagsMogginn - 13.12.2009, Side 52
52 13. desember 2009 S em vonlegt er hafa menn helst verið uppteknir af nýjum ís- lenskum bókum og þá aðallega skáldskap, sumpart vegna þess að það er það sem við helst viljum sjá og sumpart vegna þess að höfundarnir halda útgefandanum við efnið. Nú þegar nær dregur lokadegi ber svo við að meira er fjallað um þýðingar og þær meira aug- lýstar. Það fer líka vel á því enda margar góðar þýðingar á boðstólum. Þegar rótað er í bókabunkanum er rétt að byrja á að draga fram bókina Mála- vexti eftir Kate Atkinson, sem er einn ágætasti krimmahöfundur Englendinga, meðal annars fyrir það bækur hennar eru svo ókrimma- legar, ef svo má segja, bækur sem standast samanburð við margt það sem helst er hampað af betri bók- menntum. Bókmennta- og kart- öflubökufélagið eftir May Anne Shaffer og Annie Barrows er líka skemmtileg bók þó hún sé allt öðruvísi, eilítið gamaldags ást- arsaga skrifuð í bréfum sem segir þó sögu sem er býsna harkaleg á köflum og átak- anleg. Hún fær bestu meðmæli fyrir þá sem gaman hafa af hlýlegum ástarsögum sem kryddaðar eru með smá sorg og trega. Það er gaman að það skuli koma út á sama tíma hér á landi bækur spænskra metsöluhöfunda sem báðir skrifa bækur sem gerast í Barcelona. Annars vegar er þar um að ræða Leik engilsins, nýja bók Carlos Ruiz Zafóns, sem sló svo rækilega í gegn með Skugga vindsins fyrir nokkr- um árum. Hann er á áþekkum slóðum í Barcelona í byrjun síðustu aldar en held- ur meiri spenna. Hinn Spánverjinn er Ildefonso Falcones sem sló svo í gegn á Spáni að menn muna varla annað eins. Í Kirkju hafsins er hann líka staddur í Barcelona, í Barrio gótico, en heldur fyrr í tíma, á fjórtándu öld. Falcones er ekki eins fær penni og Zafón en hann kann að skrifa ævintýralega sögu um grimm ör- lög, staðfestu og trú. Fulllöng en gefur góða mynd af lífsháttum í Barcelona fyrri alda. Alaa Al-Aswany sló í gegn með skemmtilegri bók um hús sem varð eins- konar dæmisaga um egypskt samfélag. Hans nýjasta bók er Chicago og í henni er hann líka að glíma við merkilega hluti, ójöfnuð, kynþáttafordóma og spillingu – en nú í Bandaríkjunum, eins og nafn bókarinnar gefur til kynna. Sumt er stirt og ónákvæmt hjá Al-Aswany, en bókin er þó skemmtileg og þýðingin dregur úr göllum sem voru á ensku þýðingunni. Þýðing- ar kom- ast að Orðanna hljóðan Árni Matthíasson arnim@mbl.is Þegar nær dreg- ur loka- degi er meira fjallað um þýðingar og þær meira auglýstar. B reski sagnfræðingurinn Simon Sebag Montefiore nýtur mikillar virðingar víða um heim fyrir skrif sín. Hann er metsöluhöfundur og bækur hans hafa komið út á þrjátíu og þremur tungumálum. Monte- fiore er fæddur árið 1965, býr í London og meðal vina hans eru Karl Bretaprins og leiðtogi Íhaldsflokksins, David Came- ron. Montefiore hefur skrifað tvær bækur um Stalín. Sú fyrri Stalin: The Court of the Red Tsar, sem kom út árið 2005, fjallar um valdatíð Stalíns og endar á dauða hans. Sú bók vakti gríðarlega athygli og hlaut mikið lof gagnrýnenda. Árið 2008 sendi höfundurinn frá sér bókina Young Stalin sem vakti jafnvel meiri athygli en fyrri bókin og hefur unnið til allnokkurra virtra verðlauna. Í verkinu er Stalín fylgt frá fæð- ingu þar til hann settist í ríkisstjórn árið 1917. Þessi efnisríka og mjög svo áhugaverða bók er nú komin út í íslenskri þýð- ingu Elínar Guðmundsdóttur og heitir Stalín ungi. Ömurleg æska Í bókinni er lýst nöturlegri æsku Stalíns. Hann var sonur drykkfellds skósmiðs sem barði son sinn og eiginkonu sína. Stalín var fjögurrra ára þegar hann hljóp alblóðugur til ná- granna sinna og sagði að pabbi sinn væri að drepa mömmu sína. Komið var að föður hans þar sem hann var að reyna að kyrkja eiginkonu sína. Eitt sinn kastaði Stalín hníf að föður sínum til að verja móðurina. Móðir hans lagði ofurást á son sinn en þar sem drengurinn var ódæll barði hún hann oft í von um að hann lærði að hegða sér. Á fjórða áratugnum spurði Stalín móður sína af hverju hún hefði barið hann. „Það gerði þér ekkert illt,“ svaraði hún. Hann eyddi tíma sínum á götunum í Gori í Georgíu þar sem slagsmál voru daglegt brauð og þar kom þörf hans fyrir að stjórna snemma í ljós. Byltingarmaður og kvennamaður Montefiore segir að Stalín hafi verið sérkennileg blanda af menntamanni og morðingja. Hann gekk í prestaskóla, var af- burða námsmaður með listræna hæfileika, hafði sérlega góða söngrödd og hefði getað náð árangri á því sviði. Hann þótti flinkur teiknari og orti ljóð og fimm þeirra birtust á prenti á unglingsárum hans. Þrátt fyrir erfiðan uppvöxt virtist hann hinn mesti efnispiltur. Prestsneminn gerðist byltingarmaður og það ekki af hóf- samari gerðinni. Hann stjórnaði pólitískum glæpagengjum og lagði meðal annars á ráðin um bankarán sem framið var í Tíflis árið 1907 þar sem sprengjum var varpað og fjörutíu manns létu lífið og margir særðust. Á þessu tímabili sagði hann í vinahópi: „Mín mesta ánægja er að velja fórnarlamb, gera nákvæma áætlun, koma fram óbilgjörnum hefndum og fara svo að sofa..“ Stalín var ötull kvennamaður á yngri árum. Fyrri eiginkona hans lést rúmlega tvítug árið 1907. Hann var yfirkominn af sorg og kastaði sér ofan í gröf hennar. Eftir það átti hann í fjölda ástarævintýra, meðal annars við þrettán ára stúlku sem ól honum tvö börn, en annað lést eftir fæðingu. Seinni eig- inkona Stalíns fyrirfór sér árið 1932 en sú örlagasaga er rakin í The Court of the Red Tsar, Bók Montefiore um hinn unga Stalín er gríðarlega fróðleg, spennandi og einkar læsileg. Það er erfitt að leggja hana frá sér. Saga af menntamanni og morðingja Mögnuð verðlaunabók eftir sagnfræðinginn Simon Sebag Montefiore um uppvöxt og mótunarár Stalíns er komin út í íslenskri þýðingu. Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrun@mbl.is Stalín: Prestsnemi, skáld og bylting- armaður. Í vinnu kemst ég ekki hjá því að sjá margt nýrra bóka. Oft spurður hvort ég sé ekki búinn að lesa þessa bók – frægs höf- undar; svar mitt oftast eins: ég les ekki nýjar bækur! Né drekk ný vín. Ég á of margar ólesnar bækur yfir höfði mér að ég fari að eyða dýrmætum tíma í að lesa það, sem gæti reynst tómur þvættingur eða leirbull. Heldur læt ég tímanum og öðrum lesurum eftir að vinsa úr fyrir mig. Með þessum orðum veld ég sumum vonbrigðum, þeim að minnsta kosti sem halda að bókaverðir verði að lesa allar bækur. Og krimma læt ég öðrum eftir að lesa. Hef ekki hug á að lesa um „konu, sem er barin til óbóta“ eins og dunar nú í eyrum. Stundum rekur þó á fjörur manns bækur, sem kalla á skilyrðislausan lestur og samstundis. Þannig er með einstaka ljóðabók og bækur sem fjalla um hug- leikið efni höfunda mér þóknanlegra. Endrum og sinnum rekst maður á efni sem vekur áhuga, vegna titils eða höf- undar eða neyddur af áköfum höfundi til að lesa bók sem maður ella hefði aldrei látið sér detta í hug. Þar get ég nefnt sem dæmi Vökulok eftir Guðjón Ólafsson (fæddur 1853). Safnaði þáttum um fólk og fyrirbæri á Suðurlandi, vönduð og skemmtileg bók. Þar í vísan: „Vort líf er skrýtin skrudda / með skrifuðu blöðin full / af alslags raunarudda / með rök- semdir og bull.“ Á borði mínu bíður Geislaþytur lestrar, safn greina og ljóða Gunnars Valdimarssonar. Í henni er ynd- isleg jólasaga um Smjörfjöllin í Vopna- firði; mun lesa hana oft og annað efni hennar. Mest hef ég verið að lesa ljóð Arnar Arnarsonar, eða Magnúsar Stef- ánssonar. Ljóð hans eru perlur t.d. „Sigl- ing“ og „Lítill fugl“ en nýlega datt ég á bólakaf í bók hans Bréf til tveggja vina. Hann segir: „misjöfn eru örlög skáld- anna...sum eru í móð í lifanda lifi, önnur eftir dauðann, en öll fyrnast þau og falla úr móð fyrr eða síðar.“ Hefði orðið 125 ára 12.12. Stundum er talað um að höfundur sé sjálfur í bókum sínum. Nýlega varð ég fyrir því að finna sjálfan mig í bók annars skálds. Kom flatt upp á mig er ég hlýddi á Ingunni Snædal lesa úr nýju bókinni sinni. Undarleg upplifun blandin stolti yfir þessum heiðri . Lesarinn Hrafn Andrés Harðarson bæjarbóka- vörður í Kópavogi, ljóðskáld og þýðandi Að finna sjálfan sig í annars bók Hrafn segir ljóð Arnar Arnarsonar, eða Magnúsar Stefánssonar, vera litlar perlur. Bækur

x

SunnudagsMogginn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: SunnudagsMogginn
https://timarit.is/publication/785

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.