SunnudagsMogginn - 20.12.2009, Side 14

14 20. desember 2009
Ó
skar Örn Guðmundsson varð sjómaður strax
á unglingsaldri og hefur oft verið á hafi úti um
jólin. Hann segir blendnar tilfinningar því
samfara. „Þetta var alltaf sérstakasti túr árs-
ins og andrúmsloftið öðruvísi en annars. Kannski má líkja
þessu við það að börn fæðast alla mánuði ársins en í des-
ember er Frelsarinn eitt þeirra. Það er ekki sambærilegt,“
segir hann við Morgunblaðið. Óskar Örn var 20 ár til sjós
en er öryrki og kom í land fyrir hálfum öðrum áratug.
Stemningin var önnur strax fyrir brottför þegar haldið
var í jólatúrinn. „Ættingjarnir pössuðu upp á að kveðja
mann og óska gleðilegra jóla; komu jafnvel niður á
bryggju. Fólk sem kvaddi mann aldrei annars!“
Svo voru menn um borð miklu vinalegri í jólatúrnum
en venjan var, segir Óskar. „Þá ríkti meiri friður og ró.
Það var merkilegasta breytingin – allir urðu einhvern
veginn miklu betri menn og þá var ekkert þras. Svei mér
ef ekki fiskaðist betur í jólatúrunum en venjulega.“
Óskar nefnir að veiðiferðir um páska séu líka frá-
brugðnar öðrum en ekkert jafnist á við jólatúrinn. „Mér
verður oft hugsað til áranna á Kaldbak á milli 1970 og ’80;
við tókum okkur oft til í miðjum túr og þrifum allt sér-
staklega vel, jafnvel þótt þess þyrfti í raun ekki. Allir
hjálpuðust að við það og að hengja upp jólaskraut og ef
einhver á dekkinu treysti sér til að hjálpa kokknum var
það gert. Þetta var eini túrinn á árinu sem maður skamm-
aði ekki kokkinn! Segja má að ekki séu alltaf jólin hjá
kokkunum úti á sjó.“
Undantekningar eru þó auðvitað til, segir Óskar og
hlær, þegar hugurinn reikar nokkuð langt til baka. Það var
á Kaldbak í gamla daga: „Kokkurinn, gamall skólabróðir
minn, kom að máli við mig og spurði hvort ég héldi að það
yrði ekki góð tilbreyting að hafa einhvern góðan fisk í
matinn á jóladagskvöld, eftir allt kjötátið. Hann yrði með
svínahamborgarhrygg á aðfangadagskvöld og hangikjöt í
hádeginu á jóladag.“
Óskari leist ekki illa á hugmyndina. „Ég sagði honum að
vera bara ekki með þverskorna ýsu. En við veiddum mik-
ið af góðum kola í þessum túr, hann er feitur og mjög góð-
ur flakaður og steiktur. Þegar til kom hafði kokkurinn
reyndar ekki haft fyrir því að flaka fiskinn, steikti hann
bara og það var sjón að sjá einn karlinn, mikinn matmann,
þar sem hann var kominn í falleg föt og sestur til borðs,
tilbúinn að gera matnum góð skil. Þegar bakkinn var sett-
ur á borðið starði hann á kolann sem hann hafði gert að
fyrr um daginn. Og svo varð hann alveg kolbrjálaður. Ég
gleymi svipnum aldrei.“
Kokkurinn mun hafa bjargað sér því hann átti kalt
hangikjöt í búrinu.
Það eru ekki alltaf jólin hjá kokkunum til sjós. Ekki einu
sinni alltaf á jólunum.
Um jólin
urðu allir
um borð
betri menn
Gunnar Gunnarsson rithöf-
undur gerði Fjalla-Bensa
ódauðlegan í Aðventu. Fleiri
hafa í gegnum tíðina dvalið
fjarri mannabyggð um hátíð-
arnar, í leik eða starfi.
Skapti Hallgrímsson skapti@mbl.is Óskar Örn Guðmundsson: Merkilegasta breytingin var að í jólatúrnum urðu allir einhvern veginn miklu betri menn.
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Sigurður Baldursson hefur verið langdvölum á
fjöllum frá því hann var drengur. Faðir hans ferð-
aðist með fólk um óbyggðir á snjóbíl og fjalla-
trukkum og Sigurður var oft með honum á
Vatnajökli og víðar. Á jólum hefur hann líka verið
í snjó, en líka í hitanum á Flórídaskaga.
„Fyrsta minningin um jól sem tengist vondu
veðri er frá því ég var tíu eða tólf ára. Pabbi fór
alltaf með jólapakka fyrir ömmu gömlu og aðra í
fjölskyldunni til ættingja á Dalvík, í þetta skipti
var gríðarlegur snjór og brjálað veður þannig að
skyggni var ekkert og það varð að ganga á und-
an snjóbílnum til þess að vísa veginn,“ segir
Sigurður í samtali við Morgunblaðið. Jafnan var
lagt í hann á Þorláksmessu og ferð út á Dalvík
og til baka gat tekið hálfan sólarhring eða meira
þegar veðrið var sem verst.
Einhverju sinni lagðist Sigurður til svefns við
þriðja mann á Súlum ofan Akureyrar að kvöldi
annars dags jóla; ekki í tjaldi heldur voru þeir í
svefnpokum. Óvenjulegustu jólanóttinni eyddi
hann líka í svefnpoka en þó ekki úr alfaraleið;
svaf þá í skafli á lóðinni við heimili foreldra
sinna í gamla innbænum á Akureyri. „Ég var um
tvítugt, systir mín keypti tvöfaldan dún-
svefnpoka í Noregi og gaf mér og ég vildi auðvit-
að athuga hvort hann væri nógu góður.“ Á að-
fangadagskvöld gróf hann því í skafl og lagðist
til hvílu í pokanum þótt frostið væri hátt í 20
gráður. Og svaf eins og steinn til klukkan átta
um morguninn. „Þessi poki hefur oft komið sér
vel ef ég hef þurft að hlúa að fólki á fjöllum.“
Þá fimm vetur sem Sigurður bjó og kenndi
fallhlífarstökk á Flórída var líka oft gaman um
hátíðarnar. Jafnvel stokkið í stuttbuxum og með
jólasveinahúfur og um áramót var „stokkið á
milli ára“ eins og hann segir. „Rétt áður en
dimmdi þar voru áramót hér heima á Íslandi og
þá stukkum við oft saman, Norðurlandabúarnir.
Við vorum í frjálsu falli í eina mínútu og vorum
það gjarnan nákvæmlega þegar miðnætti var á
Íslandi. Það lifir í minningunni.“
Fjallagarpurinn Sigurður Baldursson
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Sigurður kenndi fallhlífarstökk fimm vetur á Flórída. Þarna eru félagar hans í frjálsu falli á jólum.
Ljósmynd/Sigurður Baldursson
Í svefnpoka í snjóskafli eða í frjálsu falli á Flórída
Vildi at-
huga hvort
nýi svefn-
pokinn væri
nógu góður og
svaf því í skafli í
nærri 20 stiga
frosti