Skólablaðið - 01.02.1959, Blaðsíða 25

tinu sinni tnn.
Reykjavík, 6.1. '59.
Elsku Þoþþi minn.
Það er ekki seinna vænna að ég gefi
þér gaum, vinur. Ég rankaði skyndilega
við mér er ég var 1 dag að blaða í
menningarritunum, sem ég geymi bæði í
efstu og neðstu hillu hokaskáps míns, og
rak augun í grein þína, en hún hafði, af
ókunnum orsökum þvælzt 1 neðstu hill-
una. Hvílíkur árekstur.
Ég vildi óska þess, að ég gæti hjálp-
að þér til þess að losna við þetta guðs-
andlega átumein úr sálu þinni, gefið þér
þekkingu og skilning á hlutunum og hæfi-
leika til þess að vera óháður. Þú átt
það sannarlega skilið fyrstur manna, því
að mér er ekki kunnugt um neinn, sem
hefur skýrt okkur áður óþekkta hluti með
slíkri hógværð vitringsins og hjartans
gleði, sem þú. Því lengra sem ég fell
frá þessum. sófistisku röksemdum þínum,
málalengingum um það, sem ekki '’exist-
erar" og malerisku orðskrúði þínu, þeim
mun gerr sé ég, að einnig andleg impot-
ensia ryður manni veginn til sjálísánægj -
unnar, sem mun vera æðsta mark lífs-
hamingjunnar. f gær fannst mér drottinn
koma til mín og segja : "f öllum bænum
hættið ekki að deila um mig, því á með-
an þið gerið það, finn ég, að ég er ein-
hver s virði. "
ÞÚ sérð það, Þorsteinn, að ég ætla
að taka þráðinn upp, af því að hann lafir.
Þa.ð er ekki beinlínis hægt að áfella þig
fyrir að fara svona klámskum höndum
um þetta aðalmálgagn menntaskólanema
heldur stórum nær að benda þér á smá
glappaskot, sem þú hefur framið, eins
og mjög er eðlilegt óþroskuðum ungling-
um. Ef ég ætti eitthvað 1 þér, myndi eg
fá móðurlegan dreyrroða í kinnarnar og
segja: "Þoþþi minn, þú varst of fljót-
fær. " Það er ekki á allra meðfæri að
sanna með mætti bókstafareiknings, allt
frá a-z, að einhver hlutur sé ekki til,
vegna þess að við getum ekki hent reiður á
honum með skynfærum okkar. Það var
ekki nóg að ég færi hjá mér við að lesa
pistilinn þinn, Þorsteinn, heldur var mér
skapi næst að halda að þú værir leikinn af
froðufellandi Fíladelfíukerlingu, sem
skipaði þér að kyssa á tærnar á guði eða
klóra honum á bakinu. Heldurðu að þessi
lýsing mundi passa við figurativa guðinn
þinn ?
"Með síðhala og silfurmön og silkiflipa
hýr og undirleitur. "
ÞÚ dekrar of mikið við menntunina,
reiðir þig of mikið á utanbókar f ræðilær -
dóm, þú getur sagt mér, hvernig þú verð-
ur til, hvernig líkami þinn fölnar og deyr,
en þú veizt ekki mikið meir og spurning -
unni hvers vegna? getur enginn svarað,
ekki einu sinni þú, þótt andinn sé ával.lt
reiðubúinn. ÞÚ getur stutt mál þitt rökum
og rakarökum og hversu löng sem þa.u
kunna að verða, eru þau alltaf innan viss
ramma en hinztu rökin eða æðsta veru-
leika fær enginn skýrt, en í Ijósi skoðana.
okkar á honum högum við breytni okkar.
Hinn óskiljanlegi æðsti veruleiki er
minn guð, ekki einungis af því að hann
stjórnar mér, j.eldur og af því að hann
stjórnar þér og öllu sem lýtur hinum
óskiljanlegu lögmálum, sem lífið beygir
sig fyrir. Það er ekki, segi ég, neitt
sérlega mannlegt að ræða þessa hluti,
heldur álíka skemmtilegt eins og að
ímynda sér að við getum stokkið niður
í skýjabólstur úr haloftunum og hjúfrað
okkur örugg og óhult í faðmi hans.
Ég sagðist RÆÐA þessa hluti, því að
ég tek undir með skáldinu: "Staðhæf-
ingarnar eru síðasta skjólshús hins
hugmyndasnauða. "
Svo má. til gamans geta þess, að
Immanuel Kant hékk ekki alltaf í kjóln-
um hennar guð, hverrar tilveru hann
þóttist hafa sannað. Kem ég með til-
vitnanir, máli mínu til stuðnings, úr
"Markmiði og leiðum" eftir Aldous
Huxley úr kaflanum "Trúarskoðanir"
bls. 227. Þar segir : hinum fyrri
ritum sín-um reyndi Kan^ að sanna til-
veru guðs með því að álykta frá því,
sem GETUR VERIÐ til þess, sem ER.
En er hann hafði fullkomnað heimspeki-
kerfi sitt, féll hann frá þeirri röksemd
og reyndi að sýna, að allar röksemdir
náttúruguðfræðinnar og þar með heims-
Frh. á bls. 124.