SunnudagsMogginn - 28.03.2010, Blaðsíða 4

4 28. mars 2010
Á leiðinni niður Fimmvörðuháls er
gott að koma við í Baldvinsskála.
Um hádegi á fimmtudag voru þar
fyrir nokkrir starfsmenn Íslenskra
fjallaleiðsögumanna sem voru á
leið að gosstöðvunum. Einn var
betur græjaður en allir hinir en
hann var með þrjá mæla sem
mæla eiturefnainnihald í and-
rúmslofti. Þótt loft í fjallaskálum
geti stundum orðið þungt var það
ekki skýringin á þessum útbúnaði
heldur ætlaði hann auðvitað að
mæla hvort þeir væru í hættu,
færu þeir nærri hraunelfunni.
Meiri athygli vakti myndavél
eða öllu heldur myndband sem á
henni var. Þótt flestir eða allir hafi
séð myndir af gosinu í fjölmiðlum
er annað að sjá myndir á litla
myndavél sem einhver sem þú
kannast við hefur tekið. Kannski
verður gosið þá raunverulegra.
Öðruvísi ef þú
tekur myndirnar
Fjallaleiðsögumenn skoða myndband af gosinu sem var tekið nokkrum
tímum fyrr. Stuttu síðar sáu þeir það með eigin augum.
Morgunblaðið/RP
andi að þar myndum við brátt standa.
Færið frá Skógum og upp hálsinn var gott
alla leið og okkur miðaði vel. Eftir því sem
nær dró var meiri gjóska í snjónum og gos-
mökkurinn varð greinilegri. Spennan óx.
Þótt við sæjum lengst af til gossins
heyrðist ekkert í því fyrir norðankaldanum
sem gnauðaði í eyrum okkar. Það var ekki
fyrr en rétt áður en við komum upp síðustu
brekkuna sem við heyrðum eldgosið urra
og gelta. Örstuttu síðar blasti það við: Kol-
svart öskufjall með eldrauðum eldgusum,
ryðbrúnt og úfið hraun og snjórinn – hvít-
ur, grár eða öskusvartur – allt um kring.
Hvorugur okkar hafði áður séð eldgos úr
svona miklu návígi og stundin er ógleym-
anleg. Eitt er að sjá myndir af eldgosi og
annað að standa andspænis því.
Fréttanefið stíflaðist
En það þýddi ekki að standa bara og góna.
Ég var á vegum Morgunblaðsins í þessari
ferð og vatt mér því snarlega að eina
manninum sem var á svæðinu og bað um
viðtal. Sá reyndist vera þýskur og kvaðst
hafa tekið myndir af fjölmörgum eldgosum
um allan heim. Hann hafði lagt upp frá
Skógum fótgangandi klukkan 2 til að ná
sem bestri birtu. Mér þótti þetta merkilegt
en spurði hann ekki nánar út í hvað hafði
rekið hann til Íslands, hvað fékk hann til að
leggja í a.m.k. 30 km langa gönguferð um
F
erðin upp á Fimmvörðuháls
aðfaranótt fimmtudags var end-
anlega ákveðin með nokkurra
klukkustunda fyrirvara. Það var á
hinn bóginn ljóst um leið og byrjaði að
gjósa, að ferðin var óumflýjanleg. Ég hafði
farið austur með Kjartani Þorbjörnssyni
ljósmyndara eftir að byrjaði að gjósa að-
faranótt sunnudags en þá var kolófært fyrir
göngufólk upp á hálsinn. Þegar leið á vik-
una batnaði veðrið og á miðvikudag var ég
orðinn óþreyjufullur að fá að sjá gosið sem
ég hafði bara skrifað um fram að þessu.
Bjarminn frá gosinu dugði ekki.
Á miðvikudag var frábært veður og eng-
in ástæða til að fresta förinni lengur. Undir
því yfirskini að ég gæti skrifað frétt, sagði
ég fréttastjóra að ég myndi athuga hvernig
aðstæður væruá gönguleiðinni en í raun-
inni var ég fyrst og fremst að ná í upplýs-
ingar fyrir sjálfan mig. Þegar almanna-
varnadeild ríkislögreglustjóra ákvað loks
að aflétta yfirlýsingu um hættuástand í 5
km radíus frá gosinu var ekki aftur snúið.
Þá þurfti bara að finna ferðafélaga og það
þurfti ekki að beita félaga minn, Sigurð
Skarphéðinsson, miklum fortölum. „Við
verðum að fara. Gosið gæti verið búið á
morgun,“ sagði ég. Það dugði.
Við ókum austur um nóttina og það var
einkar tilkomumikið að sjá bjarmann frá
eldstöðvunum yfir Fimmvörðuhálsi, vit-
miðja nótt og hvað það ætti að þýða að
flækjast út um allan heim til að taka mynd-
ir af eldgosum. Á þessari stundu fannst
mér hið eðlilegasta mál að menn legðu slík
ferðalög á sig til að sjá eldgos.
Þegar heim var komið sló ég nafni hans,
Martin Rietze, upp í Google og sá þá að
hann er þaulreyndur og víðförull eldfjalla-
ljósmyndari. Það hefði því verið frábært að
ná almennilegu viðtali við. Þetta var smá-
klúður en ég kenni því um að það er ekki
sérlega auðvelt að einbeita sér að vinnunni
þegar eldsúlur rísa hátt í loft upp í nokk-
urra tuga metra fjarlægð.
Ekki lengur hefðbundin gönguleið
Við gáfum okkur góðan tíma til að skoða
gosið og ganga niður með hrauninu, þó í
öruggri fjarlægð. Báðir höfðum við farið
Fimmvörðuháls nokkrum sinnum og það
var undarleg tilfinning að horfa yfir
gönguleiðina, svo gjörbreytta frá því sem
hún hefur „alltaf“ verið. Líklega þarf mað-
ur að gera sér aðra ferð upp eftir til að átta
sig betur á þessum umbrotum.
Rétt er að taka fram að gosið er í um 15
km fjarlægð frá Skógum en búast má við að
gangan verði alls um 34 km, fram og til
baka. Heildarhækkun er um 1.700 metrar.
Fólk þarf því að vera í góðu líkamlegu
formi til að fara þessa leið og með allan við-
eigandi búnað, nesti og drykk.
Það er gott að eiga myndir af gosinu en ferð þangað er einstök upplifun. Ferðamenn verða að fara að öllu með gát.
Morgunblaðið/RAX
Gömlum
slóðum
gjörbylt
Óumflýjanleg
heimsókn á
einstakan stað
Vikuspegill
Rúnar Pálmason runarp@mbl.is
Hraunrennan niður í Hrungil er mikið
sjónarspil en það getur verið vara-
samt að fara of nærri, eins og við
fengum að reyna. Við Sigurður stóð-
um í dágóðri fjarlægð frá brúninni
þegar hraunflæðið jókst skyndilega.
Áður en varði kom gufuský upp frá
brúninni og við fundum strax að í því
voru miður hollar loftegundir. Þar
sem vindur stóð á okkur tók það
óþægilega langan tíma að komast út
úr skýinu. Sólarhring eftir atvikið er-
um við enn hásir og er óhætt að
mæla gegn því að fólk standi nærri,
sérstaklega ef vindátt er breytileg
eða stendur frá hraunrennslinu.
Gufur gera atlögu
Hljóðlátar eiturgufur færast nær.
Morgunblaðið/RP